Ba yếu tố khiến bão Milton hóa 'quái vật' đặc biệt nguy hiểm
Milton là cơn bão mạnh thứ ba được ghi nhận ở Đại Tây Dương, trong khi các chuyên gia cảnh báo khủng hoảng khí hậu đang thúc đẩy những cơn bão mạnh hơn
Video vệ tinh ghi lại mắt siêu bão mạnh nhất hành tinh Milton Viện hợp tác nghiên cứu về khí quyển Mỹ (CIRA) đã ghi lại được hình ảnh mắt cơn bão cấp 5 Milton ở Vịnh Mexico, đang hướng về bờ biển phía tây Florida.
Sau khi hình thành và tăng cấp "thần tốc" lên thành bão cấp 5, hôm 8/10, Milton đã bị hạ cấp xuống cấp 4 sau khi tấn công bán đảo Yucatan của Mexico. Nhưng đến tối 8/10, bão nhanh chóng mạnh lên thành cấp 5 khi di chuyển về phía bờ biển vịnh Florida.
Milton được dự báo là cơn bão cực kỳ nguy hiểm khi đổ bộ vào Florida. Điều đó có nghĩa là thiệt hại thảm khốc sẽ xảy ra, bao gồm cả tình trạng mất điện dự kiến kéo dài nhiều ngày.
Các chuyên gia nhận định có nhiều yếu tố khiến bão Milton trở nên đặc biệt nguy hiểm, khó dự đoán, nhiều khả năng gây thiệt hại lớn. Reuters và nhiều tờ báo bắt đầu gọi cơn bão này là "monster hurricane", tức là bão cực mạnh hay siêu bão.
Đường đi phức tạp
Trung tâm Bão Quốc gia Mỹ (Trung tâm Bão) cho biết Milton trở thành cơn bão mạnh thứ ba được ghi nhận ở Đại Tây Dương. Đường đi của bão từ tây sang đông rất bất thường, vì bão vùng Vịnh thường hình thành ở Biển Caribe và đổ bộ vào đất liền sau khi di chuyển về phía tây và rẽ về phía bắc.
"Rất hiếm khi một cơn bão hình thành ở phía tây Vịnh, di chuyển về phía đông và đổ bộ vào bờ biển phía tây Florida", Jonathan Lin, nhà khoa học về khí quyển tại Đại học Cornell, cho biết. "Điều này có ý nghĩa to lớn vì đường đi của cơn bão đóng vai trò quyết định nơi nào sẽ có sóng lớn nhất".
Dự báo hướng di chuyển của bão Milton.
Trung tâm Bão dự báo mực nước dâng do bão cao từ 3 đến 4,5 m dọc theo một đoạn bờ biển phía bắc và phía nam Vịnh Tampa.
Jamie Rhome, phó giám đốc Trung tâm Bão, cho biết Milton dự kiến phát triển mạnh hơn trước khi đổ bộ Florida, khiến hàng trăm dặm bờ biển nằm trong vùng nguy hiểm do bão gây ra. Rhome cho biết trong cuộc họp báo hôm 7/10 rằng Milton có khả năng vẫn là cơn bão trong suốt hành trình đi qua bán đảo Florida.
Tính đến 10 giờ sáng 8/10 (giờ địa phương), tâm bão cách Progreso, cảng của Mexico gần thủ phủ Merida của tiểu bang Yucatan, 105 km về phía bắc-đông bắc và cách Tampa, thành phố của Florida 840 km về phía tây nam, di chuyển về phía đông với tốc độ 15 km/h.
Tăng cấp chóng mặt
Theo Trung tâm Bão, thuật ngữ "rapid intensification" (tạm dịch: tăng cường nhanh) mô tả sự gia tăng tốc độ gió duy trì ít nhất là 56 km/h trong khoảng 24 giờ.
Bão Milton đã cho thấy khái niệm mới gọi là "extreme rapid intensification" (tạm dịch: quá trình tăng cường cực nhanh). Tốc độ gió duy trì tối đa của bão tăng thêm 145 km/h trong khoảng 25 giờ, theo nhóm nghiên cứu phi lợi nhuận Climate Central.
"Đây là cơn bão đáng kinh ngạc, đáng kinh ngạc, đáng kinh ngạc", John Morales, chuyên gia về bão của NBC 6 South Florida, nghẹn ngào nói. "Tôi xin lỗi. Thật kinh hoàng!".
Nghiên cứu năm 2023 được công bố trên tạp chí Scientific Reports cho thấy các cơn bão nhiệt đới ở Đại Tây Dương có khả năng tăng cấp nhanh hơn khoảng 29% từ năm 2001 đến năm 2020 so với giai đoạn 1971 đến năm 1990.
Bão Miton tăng 4 cấp chỉ trong 10 giờ.
Các nhà khoa học đã ghi nhận nhiều ví dụ khác gần đây về xu hướng tăng cường nhanh chóng, bao gồm bão Harvey năm 2017, bão Laura năm 2020, bão Ida năm 2021 và bão Idalia năm ngoái. Năm 2019, sức gió cực đại của bão Dorian tăng từ 240 km/h lên 300 km/h trong 9 giờ. Bão Ian cũng đã trải qua hai đợt tăng cường nhanh chóng trước khi đổ bộ vào Florida.
Mặc dù quá trình này đã được ghi chép đầy đủ, hiện tượng tăng cường, tăng cấp nhanh chóng vẫn rất khó dự báo. Các nhà khoa học biết những thành phần cần thiết để khởi động hiện tượng này, nhưng việc dự đoán chính xác khi nào và bằng cách nào nó sẽ xảy ra - và chất xúc tác chính xác của nó - vẫn còn khó khăn.
Hai tuần, hai cơn bão lớn
Tại Florida, các quận dọc bờ biển phía tây đã ra lệnh cho người dân ở những vùng trũng thấp phải tìm nơi trú ẩn cao hơn.
Quận Pinellas, bao gồm St. Petersburg, cho biết họ đã ra lệnh sơ tán hơn 500.000 người. Quận Lee cho biết 416.000 người thuộc diện sơ tán bắt buộc. Ít nhất 6 quận ven biển khác đã ra lệnh sơ tán như quận Hillsborough, bao gồm cả thành phố Tampa.
Thống đốc Florida Ron DeSantis đã cảnh báo rằng thời gian để người dân sơ tán đang nhanh chóng cạn kiệt.
"Chúng ta phải thừa nhận rằng đây sẽ là một con quái vật", ông DeSantis phát biểu tại cuộc họp báo vào chiều 7/10 khi các quan chức cảnh báo về bão Milton.
Người dân Florida chuẩn bị ứng phó với bão Milton.
Cảnh báo về bão Milton được đưa ra chỉ 10 ngày sau khi bão Helene - cơn bão đất liền gây tử vong nhiều nhất kể từ cơn bão Katrina năm 2005 - tấn công vùng đông nam nước Mỹ, khiến ít nhất 225 người thiệt mạng. Hàng trăm người khác vẫn mất tích.
Ít nhất 14 trong số những ca tử vong đó xảy ra ở Florida, nơi 51 trong số 67 quận hiện trong tình trạng cảnh báo khẩn cấp khi bão Milton đang tiến gần. "Thật không may, một số nạn nhân của Helene lại nằm trên đường đi của cơn bão này (Milton)", ông DeSantis cho biết.
