Bài cuối: Hoàn thiện cơ chế giám sát, bảo đảm thống nhất, hiệu quả

Liệu có rõ ràng, chính xác về mặt pháp lý?

Từ thực tiễn triển khai hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND, đối chiếu với những quy định hiện hành, nhận thấy về tổ chức: quy định hiện hành chỉ quy định về nhiệm vụ của Tổ trưởng và các thành viên, còn thiếu quy định liên quan đến bộ phận tham mưu, giúp việc cho Tổ đại biểu để triển khai giám sát. Trong điều kiện các đại biểu HĐND hầu hết hoạt động kiêm nhiệm thì rất cần có một Thư ký của Tổ để tham mưu, giúp cho Tổ trong hoạt động giám sát.

Đối với việc xác nhận giá trị pháp lý những văn bản triển khai hoạt động giám sát của Tổ, Điều 21 Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 chỉ quy định: “Thường trực HĐND thông báo mẫu chữ ký của Tổ trưởng, Tổ phó Tổ đại biểu HĐND cùng cấp đến các cơ quan, đơn vị trên địa bàn để xác nhận tính pháp lý của chữ ký đó”. Như vậy là chưa quy định rõ về việc sử dụng con dấu HĐND trong văn bản của Tổ đại biểu. Văn bản của Tổ đại biểu mà chỉ có chữ ký của Tổ trưởng/Tổ phó (cho dù đã được giới thiệu chữ ký) - không được đóng dấu - thì liệu có rõ ràng, chính xác về mặt pháp lý?

HĐND tỉnh Bình Dương giám sát kết quả thực hiện các chính sách thu hút đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực tỉnh

Trước Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15, trong Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14 về hướng dẫn một số hoạt động của HĐND cũng chỉ quy định: “Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Tổ đại biểu HĐND, chữ ký của Tổ trưởng, Tổ phó Tổ đại biểu HĐND là cơ sở xác nhận tính pháp lý của văn bản do Tổ đại biểu HĐND ban hành” (Điều 5) - nghĩa là cũng chỉ đề cập đến chữ ký trên văn bản mà không đề cập đến việc sử dụng con dấu.

Về trình tự, thủ tục tiến hành giám sát, như đã phân tích ở phần trên, những quy định trong Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 về hoạt động giám sát của Tổ đại biểu tuy đã rõ ràng, cụ thể hơn những quy định pháp luật trước đó, tuy nhiên vẫn chưa đầy đủ. Cụ thể, chỉ gồm các quy định về phạm vi giám sát của Tổ đại biểu: giám sát việc tuân theo Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp tại địa phương hoặc về các vấn đề do HĐND hoặc Thường trực HĐND phân công; tổ chức để đại biểu HĐND thực hiện hoạt động giám sát; cơ sở để Tổ đại biểu triển khai giám sát: theo sự phân công của HĐND, Thường trực HĐND hoặc chủ động thực hiện giám sát theo thẩm quyền của Tổ đại biểu và báo cáo Thường trực HĐND; quy định về nhiệm vụ của Tổ trưởng Tổ đại biểu và các thành viên Tổ đại biểu trong hoạt động giám sát.

Như vậy, vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về các trình tự để Tổ đại biểu triển khai giám sát, dẫn đến các địa phương phải tự nghiên cứu, vận dụng cách thức tiến hành giám sát của các Ban HĐND nên không có sự thống nhất.

Chưa được hệ thống hóa

Ngoài ra, trong những quy định pháp luật về hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND vẫn còn những quy định chồng chéo, không thống nhất nhưng chưa được hệ thống hóa. Cụ thể: Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14, tại Điều 9 quy định “Trường hợp Tổ đại biểu HĐND giám sát theo thẩm quyền thì Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND quyết định đối tượng, phạm vi, nội dung, kế hoạch và thành phần tham gia giám sát của Tổ đại biểu HĐND”. Đến Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15, nội dung nêu trên được quy định như sau: “Trường hợp Tổ đại biểu HĐND chủ động giám sát theo thẩm quyền thì Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND báo cáo Thường trực HĐND cùng cấp về kế hoạch, nội dung, đối tượng giám sát và thành phần tham gia giám sát trước khi thực hiện”(Khoản 2 Điều 18).

Có thể thấy, quy định trong Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 là phù hợp, hơn nữa Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ban hành sau Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14, nhưng lại không bãi bỏ, thay thế điều khoản quy định về hoạt động giám sát của Tổ đại biểu trong Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14. Cho nên đã dẫn đến sự chồng chéo, không thống nhất nêu trên.

Bổ sung quy định trình tự tiến hành giám sát của Tổ đại biểu

Từ những phân tích như trên, trên cơ sở những quy định hiện hành và thực trạng hoạt động giám sát của Tổ đại biểu, cần thiết hoàn thiện về cơ chế giám sát của Tổ đại biểu HĐND, bảo đảm thực hiện thống nhất và hiệu quả.

Theo đó, về tổ chức,cần bổ sung quy định về Thư ký tham mưu, phục vụ cho hoạt động giám sát của Tổ đại biểu. Thư ký do Văn phòng Đoàn ĐBQH - HĐND tỉnh, Văn phòng HĐND - UBND cấp huyện phân công. Mỗi Tổ đại biểu bố trí một Thư ký để tham mưu kế hoạch giám sát hàng năm của Tổ đại biểu; xây dựng dự thảo các văn bản để triển khai hoạt động giám sát của Tổ đại biểu… Cần bổ sung quy định “Tổ đại biểu HĐND được sử dụng con dấu của HĐND khi triển khai hoạt động giám sát của Tổ”.

Về trình tự, thủ tục giám sát, cần bổ sung quy định về trình tự tiến hành giám sát của Tổ đại biểu như sau: Tổ đại biểu gửi văn bản đề xuất kế hoạch giám sát đến Thường trực HĐND; Thường trực HĐND xem xét, nếu đồng ý thì có văn bản thống nhất chủ trương; Tổ đại biểu gửi Thông báo Kế hoạch giám sát đến cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát; Tổ tiến hành giám sát; sau giám sát, Tổ đại biểu gửi Báo cáo kết quả giám sát đến Thường trực HĐND. Thường trực HĐND ban hành Thông báo kết quả giám sát của Tổ.

Và để bảo đảm thống nhất trong thực hiện, cần bãi bỏ những quy định về hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND đã được quy định trong Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14. Cụ thể: Khoản 2 Điều 5 và Điều 9 của Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14.