Bánh rán Nguyên Bình

Bánh rán, món quà quê dân dã.

Cũng như bánh rán tại các địa phương khác, bánh rán Nguyên Bình được thực hiện từ những nguyên liệu truyền thống của địa phương như: gạo nếp nương, đường, đỗ xanh, vừng. Có hai loại bánh rán: Bánh rán phồng lăn vừng và bánh rán đường; mỗi loại bánh có vị thơm ngon đặc trưng hấp dẫn riêng.

Để làm bánh rán phồng, phải chọn gạo nếp nương thơm, đem ngâm khoảng 1 giờ đồng hồ, mang đi xay rồi ép cho ráo hết nước. Nhân bánh, chọn đỗ xanh loại ngon, hạt to đều, giã vỡ, đãi sạch, loại bỏ những hạt hỏng rồi ngâm nước ấm trong khoảng 1 giờ cho đỗ xanh mềm, đây cũng là khâu giúp giảm thời gian khi hấp. Sau đó, cho đỗ xanh vào nồi hấp chín rồi giã cho thật nhuyễn, đỗ càng nhuyễn nhân bánh càng ngon. Sau khi giã xong cho đường vào trộn đều, lượng đường vừa đủ, không ngọt quá cũng không nhạt quá. Cho hỗn hợp trên vào chảo xào với lửa nhỏ cho đường hòa tan với đỗ, đảo đến khi đỗ không dính chảo thì bắc xuống. Chờ nhân nguội, chia thành các phần bằng nhau, dùng tay vo tròn thành từng viên nhân bánh nhỏ.

Sau khi bột vỏ bánh ráo nước được giã cho đến khi nhuyễn, chia bột thành các phần bằng nhau, dùng tay nặn bột thành miếng mỏng, cho nhân bánh vào giữa rồi túm lại, lăn qua lăn lại, nặn cho bánh thật tròn rồi lăn qua vừng để hương vị bánh thơm ngon hơn. Khi rán, để bánh thơm và vàng đều cần rán bằng loại chảo to cùng một lượng mỡ hoặc dầu ăn đảm bảo ngập bánh. Cho lửa liu riu vừa đủ, không nên để lửa to bánh dễ cháy. Khi dầu nóng già, thả bánh vào rán, đảo nhẹ nhàng cho bánh chín, khi lớp vỏ ngoài vàng đều vớt để lên giá cho ráo mỡ.

Bên cạnh bánh rán phồng, bánh rán đường được nhiều người ưa thích, đặc biệt là người cao tuổi. Công đoạn làm bánh rán đường gần giống như làm bánh rán phồng. Từ khâu chuẩn bị bột, nhân đến rán bánh đều giống nhau, chỉ khác khâu không lăn vừng bên ngoài bánh mà thay vào đó là lăn đường bên ngoài bánh. Khi bánh rán xong để nguội, cho đường vào nồi đun đến một độ vừa phải, sau đó cho bánh rán vào đảo nhanh tay cho đến khi đường bám đều vào bánh là gắp ra. Tuy nhiên để bánh tròn đều, lượng đường bám vừa đủ bánh tùy thuộc vào tay người thợ.

Bánh rán tại chợ phiên Nguyên Bình.

Chị Hà Thị Thu, xã Thành Công (Nguyên Bình) cho biết, dù ngày nay đã có nhiều loại bánh kẹo nhưng đã thành thói quen, phiên chợ nào tôi cũng mua bánh rán về cho mẹ và các con nhỏ, mọi người đều rất thích món bánh truyền thống này, phù hợp với kinh phí của người vùng cao chúng tôi.

Một chiếc bánh rán trải qua nhiều công đoạn, với tấm lòng thơm thảo của các chị, các mẹ, cả công mẹ gánh ra chợ bán cũng chỉ 2 nghìn đồng/chiếc. Bánh ăn khi nóng rất ngon, lớp ngoài thơm của vỏ xém vàng, có vị ngọt dễ chịu của đường mía, nhân đỗ xanh mềm mịn thanh mát, tạo nên một dư vị quê thấm sâu vào từng mạch máu theo ta suốt cuộc đời. Chỉ cần nghĩ đến đã muốn trở về và thưởng thức cái vị quê yêu dấu ấy...

P.V