Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu rà soát, xử lý vướng mắc các dự án nạo vét cảng biển

Chủ trương đúng đắn

Theo nội dung Thông báo số 11/TB-BGTVT mới đây của Bộ Giao thông Vận tải, việc “Xã hội hóa nạo vét, duy tu vùng nước cảng biển là một chủ trương đúng đắn và cần thiết của Chính phủ nhằm huy động các nguồn lực của xã hội để nâng cao hiệu quả, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng hàng hải trong điều kiện nguồn ngân sách còn hạn hẹp và đã được cơ quan có thẩm quyền xây dựng hàng lang pháp lý để triển khai trong những năm vừa qua. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, việc triển khai chủ trương này chưa đạt được kết quả như mong đợi. Mặc dù các nhà đầu tư đã rất nỗ lực, Cục Hàng hải Việt Nam là cơ quan được Bộ Giao thông Vận tải giao nhiệm vụ chủ trì thực hiện, đã có nhiều cố gắng, nhưng tiến độ triển khai vẫn chậm”.

Việc một số dự án xã hội hóa nạo vét cảng biển chậm tiến độ có nhiều lý do cả khách quan lẫn chủ quan. Dự án nạo vét cảng Hòn La theo hình thức xã hội hóa, kết hợp tận thu sản phẩm cát nhiễm mặn để xuất khẩu bù chi phí, không sử dụng ngân sách Nhà nước là một ví dụ. Dự án này được Bộ Giao thông Vận tải, Cục Hàng hải Việt Nam chấp thuận giao cho Công ty Cổ phần Đầu tư và Thương Mại Linh Thành Quảng Bình (Công ty Linh Thành) làm chủ đầu tư tổ chức thực hiện từ đầu năm 2015.

Tiếp đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, Bộ Xây dựng có văn bản về việc hướng dẫn xuất khẩu cát nhiễm mặn... Sau đó, Công ty Linh Thành đã triển khai thi công và xuất khẩu cát nhiễm mặn sang Singapore, là kết quả của nhiều thủ tục như Cục Hàng hải Việt Nam, Cục Đăng kiểm Việt Nam, các Sở ban ngành của tỉnh Quảng Bình kiểm tra phương tiện, các biện pháp đảm bảo an toàn; còn dưới sự giám sát của Công ty cổ phần Đầu tư Xây dựng và Tư vấn thiết kế Việt nam do Cục Hàng hải lựa chọn.

Khu vực đã giao cho Công ty Linh Thành nạo vét xã hội hóa từ năm 2015

Tuy nhiên, nhà đầu tư này mới chỉ thực hiện xuất khẩu được 5 chuyến tàu chở cát cho Singapore, năm 2018 Chính phủ chỉ đạo cấm xuất khẩu cát ra nước ngoài, chỉ được bán trong nước. Công ty Linh Thành đã chấp hành và tạm dừng thực hiện dự án, mặc dù gây nhiều thiệt hại về mặt tài chính. Công ty chuyển sang cung cấp sản phẩm tận thu cho Dự án san lấp Khu đô thị mới Đa Phước (TP Đà Nẵng), nhưng lại lần nữa gặp rủi ro bởi khách hàng mới này sau đó bị đình chỉ dự án do liên quan đến vụ án Vũ Nhôm.

Trong khi Công ty đang tiếp tục tìm kiếm khách hàng trong nước để tiêu thụ sản phẩm tận thu từ nạo vét, ngày 28.11.2018 Chính phủ ban hành Nghị định 159/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động nạo vét trong vùng nước cảng biển và vùng nước đường thủy nội địa. Nghị định này có nội dung yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải, UBND các tỉnh có dự án tiến hành rà soát lại các tiêu chí và điều kiện; nên từ đó đến nay dự án đã phải dừng thi công để chờ chấp thuận cho chuyển tiếp.

Nhiều vấn đề phát sinh

Sau khi dự án phải tạm dừng thi công để Bộ Giao thông Vận tải phối hợp cùng UBND tỉnh Quảng Bình tiến hành rà soát lại theo Nghị định số 159/NĐ-CP của Chính phủ. Phía Bộ Giao thông Vận tải và Cục Hàng hải Việt Nam về cơ bản ủng hộ tiếp tục dự án. Tuy nhiên, phía UBND tỉnh Quảng Bình lại có nhiều văn bản không thống nhất: Khi thì đồng ý, sau đó rồi lại đề nghị chấm dứt và thu hồi dự án...

Theo hồ sơ, một trong những lý do UBND tỉnh Quảng Bình đưa ra đề nghị chấm dứt và thu hồi dự án nạo vét cảng Hòn La do Công ty Linh Thành được Bộ Giao thông Vận tải, Cục Hàng hải Việt Nam chấp thuận từ năm 2015 có sự chồng lấn diện tích 17,62 ha mặt nước lên doanh nghiệp khác, đó là Công ty CP Đầu tư ĐKC, được cấp phép ngày 4.4.2017 sau đó.

Về điều này, phía Công ty Linh Thành bức xúc và lý giải: Việc diện tích của doanh nghiệp mình được cấp phép trước giờ chồng lấn với doanh nghiệp khác được cấp phép sau đó khoảng 2 năm, là thẩm quyền của cơ quan chức năng?, chứ đâu phải lỗi của nhà đầu tư?, nhưng thời gian dài phải dừng thi công và nay có nguy cơ bị thu hồi dự án thì doanh nghiệp lại là bên chịu thiệt hại?.

Đang có sự chồng lấn 17,62 ha mặt nước tại cảng Hòn La

Hơn nữa, việc UBND tỉnh Quảng Bình có văn bản đề nghị Bộ Giao thông Vận tải bố trí từ nguồn vốn ngân sách Trung ương để nâng cấp tuyến luồng vào cảng Hòn La sau khi thu hồi từ doanh nghiệp xã hội hóa. Ngày 15.6.2022, Bộ Giao thông Vận tải đã có văn bản trả lời số 5975/BGTVT-KCHT với nội dung: Chưa thể cân đối bố trí vốn để đầu tư nâng cấp luồng vào cảng Hòn La giai đoạn 2021-2026, Bộ sẽ nghiên cứu xem xét, bổ sung vào kế hoạch giai đoạn 2026-2030. Nhà đầu tư lại có câu hỏi đặt ra ở đây là nếu quan điểm của UBND tỉnh Quảng Bình đề nghị chấm dứt và thu hồi dự án nạo vét xã hội hóa để thay vào đó sẽ xin từ nguồn vốn ngân sách làm việc này đã được trả lời, thì việc duy tu và nạo vét hàng năm, trước mắt là năm 2022, ngân sách để đầu tư cho nạo vét sẽ lấy từ nguồn nào?.

Thêm nữa, sau khoảng thời gian 4 năm, các cơ quan quản lý Nhà nước lẫn doanh nghiệp đã có rất nhiều văn bản qua lại, tổ chức nhiều cuộc họp, nhưng sự việc vẫn chưa có quyết định cuối cùng và giải quyết dứt điểm, thỏa đáng. Trong khi đó, khoảng thời gian ấy doanh nghiệp phải dừng thi công và chịu thiệt hại, cảng Hòn La cũng không được duy tu và nạo vét thường xuyên, khiến tàu thuyền ra vào gặp khó khăn, là thực tế đang diễn ra.

Tàu cá vào neo đậu tại khu vực xã hội hóa nạo vét

Mong rằng Bộ Giao thông Vận tải, Cục Hàng hải Việt Nam, UBND tỉnh Quảng Bình, cùng các doanh nghiệp xã hội hóa, sớm giải quyết dứt điểm vụ việc dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật, để vừa có hạ tầng tốt phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, vừa hài hòa quyền lợi của các nhà đầu tư.

Khoản 2, Điều 49, Nghị định 159/2018/NĐ-CP, ban hành ngày 28.11.2018, có hiệu lực từ ngày 11.1.2019 nêu rõ: Đối với các dự án xã hội hóa nạo vét được chấp thuận nhà đầu tư trước ngày có hiệu lực thi hành Nghị định này, Bộ Giao thông vận tải, UBND cấp tỉnh tổ chức rà soát lại các điều kiện về quy hoạch, tiêu chuẩn về kỹ thuật, môi trường, an toàn, phòng chống sạt lở của tuyến luồng, chịu trách nhiệm về quyết định chấp thuận tiếp tục triển khai dự án; các bước tiếp theo thực hiện theo quy định tại Nghị định này.

Từ Thức