Bước leo thang nguy hiểm ở biên giới Lebanon

Reuters ngày 14/10 dẫn thông báo của Lực lượng Lâm thời LHQ (UNIFIL), đơn vị gìn giữ hòa bình của LHQ tại biên giới phía Nam Lebanon, cho biết, hai chiếc xe tăng chiến đấu chủ lực Merkava của quân đội Israel đã đâm sập cổng chính và xâm nhập căn cứ UNIFIL ở Ramyah trong khoảng 45 phút khi các binh sĩ UNIFIL đang có mặt bên trong cơ sở này vào ngày 13/10, Politico đưa tin.

Trong lúc rút đi, xe tăng của Israel đã bắn pháo từ vị trí cách căn cứ UNIFIL khoảng 100m, khiến khói tràn ngược về căn cứ và 15 nhân viên LHQ đã phải điều trị y tế vì các triệu chứng sức khỏe bất thường dù họ đã đeo mặt nạ phòng độc. UNIFIL cũng cáo buộc Israel chặn lực lượng của họ di chuyển gần khu vực Mais al-Jabal phía Nam Lebanon. “Chúng tôi yêu cầu quân đội Israel làm rõ những hành vi gây bất bình này”, UNIFIL nêu rõ.

Xe tăng Merkava của Israel di chuyển gần biên giới Lebanon. Ảnh: GettyImages

Cùng ngày, quân đội Israel giải thích xe tăng của họ chỉ vô tình “tiến vài mét” vào căn cứ UNIFIL trong lúc sơ tán do một tên lửa chống tăng đối phương lao về phía đội hình tác chiến của Israel. Israel khẳng định sự cố “không gây nguy hiểm” cho lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ và rằng họ “duy trì liên lạc liên tục với UNIFIL”, dù UNIFIL chưa xác nhận thông tin. “Hai binh sĩ (Israel) lúc đó bị thương nghiêm trọng và cần phải di tản. Để di tản những người bị thương, hai xe tăng đã lùi lại (về hướng căn cứ UNIFIL), lùi ở vị trí mà họ không thể tiến lên vì nguy cơ bị bắn trúng”, quân đội Israel nhấn mạnh và khẳng định các xe tăng rời đi khi giao tranh lắng xuống.

UNIFIL được thành lập theo nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ vào tháng 3/1978, sau khi Israel đưa quân vào Lebanon với lí do đáp trả các cuộc tấn công xuyên biên giới của các nhóm vũ trang Palestine. Nhiệm vụ của UNIFIL là xác nhận việc rút quân của Israel khỏi Lebanon, khôi phục hòa bình, an ninh và hỗ trợ Lebanon tái thiết lập quyền kiểm soát vùng lãnh thổ phía Nam. UNIFIL có 9.500 binh sĩ đến từ khoảng 50 quốc gia (phần lớn là Indonesia, Italia, Ấn Độ), đóng quân tại các căn cứ dọc đường ranh giới kiểm soát thực tế Đường Xanh ở biên giới Israel - Lebanon.

Giới quan sát đánh giá, sự cố mới nhất tại căn cứ UNIFIL cho thấy những nguy cơ an ninh thường trực mà lực lượng LHQ cũng như dân thường phải đối mặt do chiến sự leo thang kể từ khi Israel mở chiến dịch tấn công trên bộ nhắm vào Hezbollah ở Lebanon đầu tháng 10/2024. UNIFIL trước đó xác nhận 5 thành viên bị thương trong bối cảnh giao tranh Israel - Hezbollah leo thang. Một nhóm 40 quốc gia có thành viên tham gia UNIFIL ngày 13/10 ra tuyên bố “lên án mạnh mẽ các cuộc tấn công nhắm vào lực lượng gìn giữ hòa bình UNIFIL”. EU ngày 14/10 thúc giục Israel giải thích cho việc họ xâm nhập và làm hư hại cơ sở vật chất của căn cứ UNIFIL tại Lebanon, khẳng định UNIFIL “đóng vai trò chính trong sự ổn định ở Nam Lebanon”.

Trong khi quốc tế đánh giá cao vai trò gìn giữ hòa bình của UNIFIL, Israel cho rằng các đơn vị UNIFIL đã không ngăn được Hezbollah thiết lập hạ tầng quân sự ở phía Nam Lebanon. Theo Reuters, hồi đầu tháng 10/2024, Israel từng kêu gọi UNIFIL rút khỏi biên giới Lebanon ít nhất 5km để “tránh nguy hiểm khi leo thang” xung đột. Tuy nhiên, UNIFIL không chấp nhận yêu cầu đó. Ngày 13/10, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu một lần nữa đề nghị Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres lệnh các đơn vị UNIFIL “di chuyển khỏi nơi nguy hiểm” ở phía Nam Lebanon, cáo buộc Hezbollah lợi dụng UNIFIL làm “lá chắn sống”.

Đáp lại đề nghị của Israel, ngày 14/10, phát ngôn viên Stephane Dujarric của Tổng thư ký LHQ tuyên bố: “Binh sĩ UNIFIL và căn cứ của họ không bao giờ được phép trở thành mục tiêu. Tấn công lính gìn giữ hòa bình là vi phạm luật pháp quốc tế và có thể cấu thành tội ác chiến tranh”. Ông cũng đề nghị các bên xung đột, trong đó có quân đội Israel, “kiềm chế mọi hành động có thể gây nguy hiểm cho lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế”.

Các sự cố nêu trên xảy ra trong bối cảnh giao tranh giữa Israel và Hezbollah có dấu hiệu leo thang cả về quy mô hỏa lực lẫn lãnh thổ. Giới chức y tế Lebanon cho biết Israel đã thực hiện một đợt tấn công dữ dội vào thành phố Nabatieh gần biên giới, gây ra nhiều thương vong và khiến hạ tầng tại đây bị hư hại nghiêm trọng. Ở chiều ngược lại, ngày 13/10, quân đội Israel xác nhận căn cứ quân sự Binyamina ở khu vực Haifa phía Bắc Israel đã bị Hezbollah tấn công bằng UAV, khiến ít nhất 4 binh sĩ thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương, trong đó 7 người nguy kịch, đánh dấu cuộc tấn công gây thương vong đáng kể nhất trên lãnh thổ Israel trong nhiều tuần qua. New York Times mô tả vụ tấn công UAV còn cho thấy khả năng phục hồi của Hezbollah trước áp lực từ Israel, đồng thời chỉ ra một lỗ hổng trong lưới phòng không Israel.

Trong diễn biến liên quan tình hình Trung Đông, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Patrick Ryder ngày 13/10 thông báo Mỹ sẽ triển khai một hệ thống Phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) và binh sĩ vận hành tới Israel. Tổng thống Mỹ Joe Biden sau đó khẳng định động thái này “nhằm bảo vệ Israel”, giữa lúc Tel Aviv đang cân nhắc đòn trả đũa sau khi bị Iran tấn công tên lửa hồi đầu tháng. Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi cùng ngày cảnh cáo Washington đang đẩy quân đội Mỹ vào nguy hiểm khi triển khai họ tới Israel. “Chúng tôi nỗ lực rất nhiều để ngăn nguy cơ bùng phát xung đột toàn diện trong khu vực. Tuy nhiên, xin nói rõ là chúng tôi không có lằn ranh đỏ và giới hạn nào khi bảo vệ người dân”, quan chức Iran nêu rõ.

Thái Hà