Chín vị 'thần oai vô địch'

ANTĐ 'Cửu vị thần công' là tên gọi của 9 khẩu súng đại bác được đúc dưới thời vua Gia Long. Trong hàng chục khẩu súng thần công bằng đồng được đúc dưới thời các vua chúa nhà Nguyễn, 9 khẩu súng đúc thời Gia Long có kích thước lớn nhất và được trang trí đẹp nhất.

Sau khi đã lật đổ vương triều Tây Sơn, lên ngôi hoàng đế, vua Gia Long hạ lệnh tập trung các binh khí bằng đồng tịch thu được đem nấu chảy và đúc thành 9 khẩu súng lớn để “làm kỷ niệm muôn đời”. Quốc sử triều Nguyễn cho biết bộ đại bác này được đúc tại Huế trong vòng 12 tháng, từ tháng 2-1803 đến tháng 1-1804. Lính thợ ở bộ Công và binh sĩ ở bộ Binh tiến hành công việc này.

Tên mỗi khẩu đại bác được đặt trước, gọi theo tên bốn mùa (tứ thời) trong năm là Xuân, Hạ, Thu, Đông và năm yếu tố tự nhiên (ngũ hành) là: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ; rồi khắc thành chữ ở đuôi súng. Năm 1816, 9 khẩu súng này còn được triều đình Gia Long tặng thêm tên mới là “Thần Oai Vô Địch Thượng Tướng Công Cửu Vị”. Bảy chữ đều được khắc trên mỗi khẩu súng. “Cửu vị thần công” đều có kích thước và trọng lượng rất lớn. Chiều dài mỗi “vị” là 5,1m, đường kính nòng 0,23m, nòng dày 0,105m, phía sau đo vòng quanh được 2,6m, trọng lượng trung bình mỗi khẩu là 11.000kg. Thân súng có khắc chữ và hoa văn trang trí. Ngoài tên súng, niên đại năm Gia Long thứ 3 (1804), thân súng còn được khắc trọng lượng từng khẩu theo đơn vị cân ta (khẩu nặng nhất 18.400kg, khẩu nhẹ nhất 17.200kg).

Đối xứng với mỗi chỗ ghi trọng lượng trên mỗi khẩu còn có một bài văn ngắn nêu lý do đúc súng, cách chế thuốc đạn để bắn. Ngoài ra, có các hoa văn trang trí bằng hoa, lá và có gắn hai quai lớn hình hai con lân rất tinh xảo. Trên súng cũng khắc tên những người điều khiển thi công đúc các khẩu súng này. “Cửu Vị thần công” ngoài ý nghĩa lịch sử, còn mang giá trị nghệ thuật cao. Nó chứng tỏ kỹ thuật đúc đồng, nghệ thuật trang trí và chạm khắc trên súng, trên giá súng đều rất điêu luyện, tinh xảo. Đây là những khẩu súng thần công lớn nhất của nước ta, một trong những bộ tác phẩm bằng đồng có giá trị của dân tộc. Chín khẩu đại bác to lớn này chưa một lần bắn; vua quan triều Nguyễn dùng để trang trí cho bộ mặt Đại Nội thêm uy nghi và dùng để làm kỷ niệm như vua Gia Long từng nói.

Tùng Liên

Nguồn ANTĐ: http://www.anninhthudo.vn/thoi-su/chin-vi-than-oai-vo-dich/473798.antd