CHÚ TRỌNG CÔNG TÁC GIÁM SÁT VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT: VÌ MỘT HỆ THỐNG PHÁP LUẬT ĐỒNG BỘ, THỐNG NHẤT, VÌ SỰ PHÁT TRIỂN

ỦY BAN PHÁP LUẬT HỌP PHIÊN TOÀN THỂ LẦN THỨ 13: THẨM TRA CHƯƠNG TRÌNH XÂY DỰNG LUẬT, PHÁP LỆNH NĂM 2024, ĐIỀU CHỈNH CHƯƠNG TRÌNH NĂM 2023

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết giám sát văn bản quy phạm pháp luật là một trong những nhiệm vụ thường xuyên, được thực hiện hàng năm của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội được Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân quy định.

Ủy ban Pháp luật họp phiên toàn thể lần thứ 13, cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật năm 2022

Theo quy định tại Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về hướng dẫn việc tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, kỳ giám sát của năm 2022 được kéo dài cho đến hết năm dương lịch. Kết quả giám sát của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội sẽ được Tổng Thư ký Quốc hội tổng hợp để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến. Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ hoàn thiện báo cáo để trình Quốc hội. Theo đó, báo cáo kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật năm 2022 của các cơ quan của Quốc hội sẽ được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) tới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng làm rõ, nếu như trước đây báo cáo kết quả giám sát này sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp cuối năm để Quốc hội xem xét kết hợp khi cho ý kiến về kinh tế- xã hội, đánh giá về công tác triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh. Từ năm 2023 trở đi, việc xem xét báo cáo kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật có đổi mới. Quốc hội sẽ xem xét báo cáo này trong các báo cáo chung đánh giá về hoạt động của Chính phủ và các cơ quan là tại kỳ họp giữa năm.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, để cụ thể hóa Luật Hoạt động giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 560/NQ-UBTVQH15 cho thấy sự chú trọng đối với công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật và mục tiêu đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đảm bảo các nội dung mà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ, các bộ, các cơ quan của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thực hiện luật phải được ban hành kịp thời; khắc phục tình trạng văn bản hướng dẫn lại quy định nội dung mở rộng hơn hoặc thu hẹp hơn hoặc quy định chưa phù hợp với luật gốc.

Trình bày báo cáo kết quả giám sát văn bản quy pham pháp luật của Ủy ban Pháp luật năm 2022, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Thị Mai Phương cho biết, về cơ bản, các văn bản quy pham pháp luật thuộc phạm vi giám sát đã được ban hành đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy pham pháp luật về căn cứ pháp lý, thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục. Chính phủ đã có sự cố gắng trong việc khắc phục tình trạng nợ đọng văn bản và nghiêm túc thực hiện các kiến nghị của Quốc hội chỉ ra qua hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật; ít văn bản quy định chi tiết chậm ban hành phát sinh mới trong kỳ giám sát này. Các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành trong kỳ giám sát năm 2022 cơ bản bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Thị Mai Phương trình bày báo cáo kết quả giám sát văn bản quy pham pháp luật của Ủy ban Pháp luật năm 2022

Tuy nhiên, một số nội dung giao quy định chi tiết trong luật, pháp lệnh, nghị quyết nhưng chưa được ban hành văn bản quy định chi tiết; một số văn bản quy phạm pháp luật có nội dung chưa bảo đảm tính tính thống nhất của hệ thống pháp luật đã được chỉ ra tại các kỳ giám sát chưa được sửa đổi, bổ sung, ban hành văn bản thay thế hoặc xử lý dứt điểm. Tình trạng nợ văn bản quy định chi tiết chưa được khắc phục triệt để. Tiếp tục phát hiện một số văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu chưa bảo đảm tính hợp pháp, tính thống nhất, cả về thẩm quyền ban hành và nội dung văn bản.

Vẫn còn tình trạng hồ sơ dự án luật thiếu dự thảo văn bản quy định chi tiết, thành văn bản quy định chi tiết chưa bảo đảm chất lượng. Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong công tác xây dựng pháp luật trong một số trường hợp chưa nghiêm; việc xử lý văn bản chậm ban hành, văn bản có nội dung trái pháp luật, xử lý trách thể nhiệm của tổ chức, cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu chưa được tin quan tâm đúng mức, thiếu sự kiểm tra, đôn đốc kịp thời. Cùng với đó, việc nghiên cứu, đánh giá tác động của các chính sách trong quá trình xây dựng luật vẫn còn hạn chế. Hệ thống thông tin, công tác bồi dưỡng, hỗ trợ nghiên cứu phục vụ hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật còn chưa đầy đủ và kịp thời.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Giải trình làm rõ một số nội dung, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cho biết, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm đến công tác xây dựng thể chế. Tại các phiên họp chuyên đề và phiên họp thường kỳ của Chính phủ, nội dung về xây dựng pháp luật luôn là phần quan trọng. Hàng tháng, Bộ Tư pháp đều có báo cáo kiểm đếm, dẫn đầy đủ các văn bản mà Quốc hội đã giao cho Chính phủ quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, nghị quyết, pháp lệnh và chỉ rõ địa chỉ, chỗ nào còn để nợ, chỗ nào cần phải đẩy nhanh tốc độ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ có giải pháp.

Liên quan đến tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết dẫn thi hành các luật, pháp lệnh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc nêu rõ đây là vấn đề chưa được giải quyết dứt điểm. Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp, nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là từ đội ngũ làm công tác xây dựng pháp luật. Hiện nay chất lượng đội ngũ làm công tác xây dựng pháp luật là một bài toán khó trong bối cảnh sức ép về thời gian, sức ép về yêu cầu công việc và các vấn đề cần xử lý rất lớn. Đội ngũ làm công tác xây dựng pháp luật số lượng thì không đủ, không đủ chất lượng, không thu hút được người tài, không có gì để giữ họ, những người có năng lực cũng rời dần các đơn vị xây dựng pháp luật để ra làm chỗ khác có điều kiện hơn…Đây là bài toán mà tất cả các đơn vị pháp chế và các đơn vị làm xây dựng pháp luật trong hệ thống đang rất khó giải quyết, Thứ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ.

Đại diện lãnh đạo các cơ quan hữu quan tham dự phiên họp

Từ phân tích trên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc bày tỏ mong muốn có được kiến nghị, giải pháp cho tình trạng này. Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cũng chia sẻ quan điểm thời gian tới cần cân nhắc kĩ lưỡng để tránh lạm dụng quy trình ban hành văn bản theo thủ tục rút gọn.

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp, quy trình xây dựng pháp luật chuẩn để thực hiện chung và trường hợp rút gọn chỉ tính trong những tình huống cụ thể, không thể phổ biến được. Vì vậy khi không có quy định cụ thể cần phải xây dựng một bộ công cụ, có tiêu chí rõ ràng để hạn chế các trường hợp bởi khi xây dựng văn bản theo thủ tục rút gọn sẽ bớt một số quy trình, sự tham gia đánh giá tác động sẽ yếu đi, từ đó có thể ảnh hưởng đến kết quả, chất lượng văn bản, Thứ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ.

Toàn cảnh phiên họp

Kết luận nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng ghi nhận các ý kiến phát biểu và đánh giá cao tinh thần cầu thị vì một mục đích chung là đảm bảo công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế ngày càng tốt hơn, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ hệ thống pháp luật, qua đó pháp luật đi vào cuộc sống, đóng góp tích cực hơn cho việc phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ đời sống của Nhân dân. Với tinh thần chung đó, các bộ, các Ủy ban của Quốc hội cũng chia sẻ trách nhiệm để xây dựng một hệ thống pháp luật đạt được mức độ hoàn thiện ngày càng tốt hơn.

Bảo Yến - Nghĩa Đức