Công ty Xuyên Việt Oil gây thất thoát hàng ngàn tỷ đồng (kỳ 2)

Kinh doanh xăng dầu để trục lợi

Quá trình xác minh, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 15 cá nhân về các tội "vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; nhận hối lộ; đưa hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi" theo Điều 219, 354, 364, 358 Bộ luật Hình sự. Đến nay, Viện KSND Tối cao đã ban hành cáo trạng đề nghị truy tố 15 bị can.

Theo cáo trạng, hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại Vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil (Công ty Xuyên Việt Oil) của 2 bị can Mai Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Thị Như Phương (nguyên Phó Giám đốc Công ty Xuyên Việt Oil).

Mai Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Thị Như Phương

Cụ thể, về quy định pháp luật của Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG). Quỹ BOG là Quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách thuộc tài chính công, tài sản công để tại doanh nghiệp là thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu. Người đại diện pháp luật của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu được Nhà nước giao quản lý, sử dụng Quỹ BOG trên cơ sở văn bản điều hành của liên Bộ (Bộ Công thương và Bộ Tài chính) theo quy định của pháp luật.

Công ty Xuyên Việt Oil sử dụng trái phép tài sản Nhà nước, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm dụng tài sản, gây thất thoát 214,1 tỷ đồng tiền Quỹ BOG và 1.246,1 tỷ đồng tiền thuế bảo vệ môi trường. Tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công quy định: "Tài sản công là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm tiền thuộc ngân sách Nhà nước, các quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối Nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác".

Tại Thông tư số 103/2021/TT-BTC ngày 18/11/2021 của Bộ Tài chính hướng dẫn phương thức trích lập, chi sử dụng, quản lý Quỹ BOG xăng dầu, quy định: Khoản 3 Điều 2 (lập, quản lý Quỹ BOG): "Mức trích lập, chi sử dụng... được thực hiện theo thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công thương và hướng dẫn tại Thông tư này. Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu chịu trách nhiệm quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu đúng mục đích theo quy định; không được sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu để cấp vốn kinh doanh hoặc sử dụng cho mục đích khác.

Trong thời gian 5 ngày kể từ ngày kết thúc một kỳ điều chỉnh giá xăng dầu của Bộ Công thương, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu có trách nhiệm hạch toán, đối trừ số tiền đã trích lập, chi sử dụng (số tạm tính). Quỹ bình ổn giá xăng dầu trong kỳ trước liền kề và hoàn trả (đối với trường hợp Quỹ bình ổn giá tại thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đang bị âm) hoặc chuyển nộp ngay vào tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu (đối với trường hợp Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu dương) của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu".

Theo các quy định của pháp luật về kinh doanh xăng dầu, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải mở tài khoản Quỹ BOG tại ngân hàng thương mại và phải thực hiện trích tiền trên cơ sở số lượng doanh thu bán hàng để nhập vào Quỹ BOG theo thông báo điều hành giá xăng dầu của Bộ Công thương, với mục đích sử dụng duy nhất là bình ổn giá khi giá dầu trên thế giới có biến động, cần điều chỉnh giá trong nước nhằm ổn định thị trường (pháp luật nghiêm cấm sử dụng số tiền này vào mục đích khác).

Trụ sở Công ty Xuyên Việt Oil

Cũng như đối với ngân hàng thương mại nơi thương nhân đầu mối mở tài khoản Quỹ BOG, định kỳ ngày mùng 1 hàng tháng, ngân hàng thương mại nơi thương nhân đầu mối mở tài khoản tiền gửi Quỹ BOG phải gửi sao kê về các giao dịch phát sinh liên quan đến tài khoản tiền gửi Quỹ BOG của thương nhân đầu mối trong tháng liền kề trước đó đến Bộ Công thương (cụ thể là gửi đến Vụ Thị trường trong nước) và Bộ Tài chính (Cục Quản lý giá). Nội dung sao kê bao gồm: số dư Quỹ BOG đầu kỳ báo cáo (nếu có); số trích lập Quỹ BOG trong kỳ báo cáo (nếu có); số sử dụng Quỹ BOG trong kỳ báo cáo (nếu có); lãi phát sinh trên số dư Quỹ BOG dương hoặc phần lãi phát sinh do Quỹ BOG âm (nếu có); số dư Quỹ BOG trong kỳ.

Báo cáo hàng trăm tỷ, nhưng quỹ chỉ còn 2 triệu đồng

Công ty Xuyên Việt Oil được cấp Giấy chứng nhận kinh doanh lần đầu vào ngày 31/5/2005. Năm 2015, Mai Thị Hồng Hạnh mua lại cổ phần với ngành nghề kinh doanh chính là buôn bán xăng dầu và các sản phẩm có liên quan. Từ vốn điều lệ năm 2015 là 50 tỷ đồng, đến ngày 31/12/2021 (đăng ký thay đổi lần thứ 16) tăng lên là 3.000 tỷ đồng. Người đại diện pháp luật, Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên là Mai Thị Hồng Hạnh (nắm giữ 98% vốn góp) và Mai Thị Ngọc Trinh (em ruột của Hạnh, nắm giữ 2% vốn góp).

Thực tế, Hạnh là chủ sở hữu duy nhất và có toàn quyền quyết định, định đoạt tài sản, tài chính và mọi hoạt động kinh doanh của công ty này. Tính đến năm 2023, Công ty Xuyên Việt Oil có 15 chi nhánh, 6 cửa hàng kinh doanh xăng dầu và 9 công ty liên quan (gồm 15 chi nhánh tại các tỉnh, thành Bà Rịa - Vũng Tàu, Ninh Thuận, Bình Dương, TPHCM, Bình Thuận, Hà Nội...). Hạnh đã chi hàng chục tỷ đồng đưa hối lộ cho nhiều bị can lúc đó đang nắm giữ chức vụ, quyền hạn (Chuyên đề Công an TPHCM đã phản ánh).

Điểm bán xăng dầu của Xuyên Việt Oil

Ngày 22/8/2016 Công ty Xuyên Việt Oil được Bộ Công thương cấp Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (thời hạn 5 năm, từ ngày 22/8/2016 đến 22/8/2021), qua đó trở thành thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu. Ngày 19/11/2021, Công ty Xuyên Việt Oil tiếp tục được Bộ Công thương cấp lại Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (thời hạn 5 năm, từ ngày 19/11/2021 đến 19/11/2026).

Lợi dụng việc được Nhà nước giao thu hộ tiền Quỹ BOG và quản lý, sử dụng tiền Quỹ BOG, Hạnh chỉ đạo nhân viên công ty thực hiện sai các quy định của pháp luật về trích lập Quỹ BOG nêu trên. Bị can bàn bạc, chỉ đạo Nguyễn Thị Như Phương (lúc đó là Phó Giám đốc phụ trách tài chính, theo dõi tài khoản của Công ty Xuyên Việt Oil) thực hiện chuyển tiền từ tài khoản Công ty Xuyên Việt Oil vào tài khoản cá nhân của Hạnh. Từ đó, Hạnh sử dụng vào mục đích cá nhân.

Từ tháng 10/2016 đến tháng 6/2023, để đối phó với hoạt động thanh tra, kiểm tra, theo dõi, giám sát của các cơ quan Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Hạnh chỉ đạo cấp dưới lập 81 báo cáo tình hình trích lập, sử dụng Quỹ BOG theo định kỳ hàng tháng và gửi đến Bộ Công thương, Bộ Tài chính để báo cáo số dư Quỹ BOG. Tuy nhiên, số dư thực tế trong báo cáo không đúng với số dư phát sinh có trong tài khoản Quỹ BOG tại thời điểm lập báo cáo.

Trong số 81 báo cáo này, Hạnh trực tiếp ký 22 báo cáo; đồng thời bàn bạc, chỉ đạo Phương thực hiện hành vi sai phạm. Điều đáng nói, Phương biết rõ tài khoản của Hạnh cũng như biết rõ số dư tài khoản Quỹ BOG tại thời điểm ký báo cáo. Thậm chí, vào tháng 5/202,3 trên cơ sở chỉ đạo, bàn bạc của Hạnh, Phương tiếp tục ký Công văn đề ngày 31/5/2023 gửi Vụ Thị trường trong nước Bộ Công thương báo cáo số dư Quỹ BOG tính đến ngày 31/5/2023 là 219 tỷ đồng, nhưng tổng số dư thực tế trong 3 khoản Quỹ BOG chỉ... 2 triệu đồng.

Theo quy định, khi kết thúc năm tài chính, thương nhân đầu mối và ngân hàng thương mại nơi thương nhân mở tài khoản tiền gửi Quỹ BOG có trách nhiệm tổng hợp báo cáo tình hình trích lập, sử dụng Quỹ BOG... và số dư cuối kỳ gửi Liên Bộ Tài chính Bộ Công thương để kiểm tra, giám sát. Trong trường hợp cần thiết, Liên Bộ Tài chính - Bộ Công thương yêu cầu thương nhân đầu mối, ngân hàng thương mại nơi thương nhân đầu mối mở tài khoản tiền gửi Quỹ BOG báo cáo đột xuất.

(Còn tiếp...)

VĂN TOÀN