Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh: Việt Nam có cơ hội lớn để thành điểm đến hàng đầu trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu

Quang cảnh kỳ họp

Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; Tình hình thi hành Hiến pháp; thi hành luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; Chủ trương điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (VCB).

Tham gia thảo luận, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh – Đoàn Lâm Đồng cho rằng, trong bối cảnh hội nhập và phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số, ngành công nghiệp bán dẫn nổi lên như một trong những trụ cột chiến lược của thế kỷ 21. Công nghiệp bán dẫn không chỉ là nền tảng cho các thiết bị công nghệ mà còn giữ vai trò cốt lõi trong nền kinh tế kỹ thuật số của mỗi quốc gia. Đối với Việt Nam, đây là cơ hội lớn để vươn lên thành điểm đến hàng đầu trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh tham gia phát biểu thảo luận tại hội trường

Mặc dù có tiềm năng, nhưng Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt là sự thiếu hụt về công nghệ và nhân lực. Công nghệ sản xuất chip vẫn là điểm yếu của Việt Nam so với các nước phát triển, trong khi các doanh nghiệp trong nước hiện chủ yếu tham gia vào khâu thiết kế back-end, vốn không yêu cầu vốn đầu tư lớn. Tuy nhiên, để thực sự vươn tầm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam cần có chính sách phát triển mảng sản xuất, đóng gói và thử nghiệm, vốn có giá trị gia tăng cao hơn, cụ thể như: Công nghệ sản xuất chip tiên tiến (công nghệ cốt lõi để chế tạo các chip với kích thước siêu nhỏ, và hiệu suất cao, đạt được độ tinh khiết và độ đồng đều cao như các nước tiên tiến, trang bị thiết bị và phần mềm kiểm tra chất lượng chip của Việt Nam còn hạn chế, dẫn đến tỷ lệ lỗi sản phẩm cao); Thiết kế mạch tích hợp (chip AI chuyên dụng, 5G, IoT); sản xuất vật liệu bán dẫn tiềm năng ứng dụng trong các thiết bị điện tử thế hệ mới, độ tinh khiết cao, ảnh hưởng đến hiệu suất của chip; Phần mềm thiết kế EDA.

Nguồn nhân lực là một vấn đề cấp thiết. Với nhu cầu lên tới 10.000 kỹ sư mỗi năm, Việt Nam hiện mới chỉ đáp ứng được khoảng 20%, tạo ra một khoảng trống lớn trong lực lượng lao động, đặc biệt là các kỹ sư thiết kế chip và các nhà khoa học vật liệu. Các chương trình đào tạo hiện tại còn nhiều hạn chế, và chưa đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế: Các trường đại học, cao đẳng chưa được trang bị đầy đủ máy móc thiết bị hiện đại để phục vụ cho việc đào tạo thực hành; Số lượng giảng viên có chuyên môn sâu về thiết kế vi mạch/bán dẫn còn hạn chế, dẫn đến chất lượng đào tạo chưa đồng đều; Chương trình đào tạo hiện tại của nhiều trường đại học, cao đẳng chưa được cập nhật theo những tiến bộ mới nhất của công nghệ bán dẫn; Việc hợp tác giữa trường học và doanh nghiệp trong lĩnh vực này còn hạn chế, dẫn đến khoảng cách giữa kiến thức lý thuyết và thực tế sản xuất; Hệ sinh thái đổi mới của Việt Nam chưa phát triển mạnh mẽ, hạn chế khả năng tạo ra các ý tưởng và công nghệ mới. Điều này dẫn đến tình trạng nguồn cung nhân lực chất lượng cao không đủ cầu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của ngành.

Để giải quyết vấn đề này, trân trọng kiến nghị cần có sự quan tâm đặc biệt từ Chính phủ, các trường đại học và doanh nghiệp trong việc xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu. Cần có những giải pháp cụ thể để thúc đẩy hợp tác công tư nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn. Cần xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào quá trình quản lý và vận hành các cơ sở đào tạo liên quan đến lĩnh vực này. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi để khu vực tư nhân chia sẻ tài chính, hạ tầng, và các nguồn lực khác, nhằm phát huy tối đa tính năng động và sáng tạo trong việc đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành bán dẫn. Trong quá trình rà soát, sửa đổi các luật liên quan đến đầu tư công tư, khoa học công nghệ, và quản lý tài sản công, cần bổ sung các quy định cụ thể để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động hợp tác này.

Một trong những yếu tố không kém phần quan trọng là nguồn cung cấp năng lượng. Ngành bán dẫn đòi hỏi nguồn điện ổn định, không chỉ đáp ứng đầy đủ về mặt số lượng mà còn phải đảm bảo chất lượng. Nguồn điện không ổn định là một trong những thách thức lớn đối với ngành sản xuất chip bán dẫn, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Sự biến động về điện áp, tần số và chất lượng điện năng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, năng suất và hiệu quả sản xuất. Bên cạnh đó, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và xu hướng phát triển kinh tế xanh, việc sử dụng nguồn năng lượng sạch trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các nhà đầu tư. Nếu Việt Nam không đáp ứng được nhu cầu này, khả năng cạnh tranh trong ngành bán dẫn sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Do đó, Việt Nam cần đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng để đảm bảo nguồn cung cấp bền vững cho ngành công nghệ bán dẫn. Chính phủ cần xem đào tạo nguồn nhân lực là nhiệm vụ chiến lược quốc gia, với mục tiêu xây dựng lực lượng kỹ sư chất lượng cao và đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của ngành.

Nguyệt Thu