ĐBQH 'hiến kế' thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án đầu tư công

Sáng 5/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách Nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.

Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư dự án và trách nhiệm của người đứng đầu

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Triệu Quang Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn) cho biết, theo Báo cáo số 652/BC-CP ngày 17/10/2024 của Chính phủ về tình hình, kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư công năm 2024 và dự kiến kế hoạch đầu tư công năm 2025, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm 2024 của cả nước ước đạt 47,29% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 (51,38%).

Đại biểu Triệu Quang Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn). Ảnh: CTTĐT Quốc hội

Đại biểu bày tỏ thống nhất với nhiều nội dung đánh giá tồn tại, hạn chế, nguyên nhân khách quan, chủ quan trong triển khai kế hoạch đầu tư công năm 2024 đã được nêu trong Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, ngân sách.

Theo đại biểu, trong nhiều nội dung đánh giá về khó khăn, ông đặc biệt quan tâm đến nội chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư dự án. Đại biểu cho biết, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội về tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, nêu các nguyên nhân khách quan, chủ quan.

Đại biểu đoàn Lạng Sơn trích dẫn đánh giá của Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho biết thực trạng công tác chuẩn bị dự án rất kém, chất lượng không cao, mang tính hình thức. Sau khi được chấp thuận, chủ trương thì mới bắt đầu thực hiện một cách thực tế và lúc đó lại mất thời gian để điều chỉnh, dẫn đến lãng phí rất nhiều thời gian.

Trong Báo cáo số 652 của Chính phủ cũng cho thấy, công tác chuẩn bị dự án đầu tư vẫn còn là khâu yếu, dẫn đến tình trạng vốn chờ dự án, hoàn thiện thủ tục đầu tư, kéo dài thời gian giao vốn và ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện giải ngân, cũng như hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

Nguyên nhân chủ yếu do vai trò của người đứng đầu tại một số cơ quan trung ương và địa phương chưa được phát huy đầy đủ; năng lực lập kế hoạch chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án còn hạn chế; một số quy định pháp luật còn chưa đồng bộ, thống nhất, khả thi, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; một số bất cập trong cơ chế, chính sách tuy đã được phát hiện nhưng còn chậm được sửa đổi, bổ sung.

Theo đại biểu Triệu Quang Huy, tại kỳ họp thứ 8 này, Quốc hội sẽ thảo luận và quyết định sửa đổi một số Luật liên quan để tháo gỡ những khó khăn, bất cập trong quá trình thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm nói chung, công tác chuẩn bị đầu tư nói riêng.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị danh mục dự án khi đưa vào kế hoạch vốn cần làm rõ sự phù hợp của dự án với các quy hoạch ảnh hưởng đến việc triển khai dự án đó, vấn đề về giải phóng mặt bằng ảnh hưởng đến thực hiện dự án; người phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, quyết định đầu tư dự án phải chịu trách nhiệm đối với dự án đầu tư xây dựng mà mình phê duyệt; nghiên cứu bố trí kinh phí và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương quản lý, sử dụng kinh phí cho công tác chuẩn bị đầu tư theo các quy định của pháp luật về đầu tư, ngân sách nhà nước.

"Việc nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu khi phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, quyết định đầu tư dự án sẽ góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án, giải ngân vốn đầu tư công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công trong thời gian tới," đại biểu nhấn mạnh.

Cần sớm triển khai công tác chuẩn bị kế hoạch đầu tư công cho giai đoạn tới

Đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam). Ảnh: CTTĐT Quốc hội

Tham gia đóng góp ý kiến, đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) nêu rõ, trong năm qua, cử tri và nhân dân đánh giá rất cao hiệu quả, kết quả điều hành kinh tế - xã hội đất nước. Theo đại biểu, kinh tế vĩ mô Việt Nam đang ổn định, mặc dù lương tăng cao nhưng chỉ số CPI ổn định, chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ được điều hành linh hoạt và hiệu quả. Bên cạnh đó, với sự quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, đầu tư công đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, đại biểu chỉ ra rằng, bên cạnh kết quả đạt được thì vẫn còn một số hạn chế, trong đó có việc giải ngân còn chậm. Qua tìm hiểu thực tế, đại biểu chỉ rõ, ngoài những dự án lớn, dự án trọng điểm quốc gia thì các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng trong cả nước đang bị "tắc". Ông cho rằng một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là vấn đề nguyên vật liệu, gây đội vốn và khiến nhà thầu không thể triển khai dự án.

“Ví dụ về nguyên vật liệu như cát, đất san lấp, tại tỉnh Quảng Nam, đấu giá một mỏ cát với giá khởi điểm là 1,8 tỷ đồng. Nhưng qua 200 vòng đấu giá một ngày từ sáng hôm trước đến sáng hôm sau, giá của mỏ cát đã lên tới 375 tỷ đồng, tức gấp hơn 200 lần. Trong khi giá đất bình thường là 55.000 đồng/m3, thì bây giờ giá lên hơn 200.000 đồng/m3. Giá cát theo quy định của Nhà nước là 120.000 đồng/m3 thì theo đấu giá này lên tới hơn 2.300.000 đồng/m3. Vậy thì các nhà thầu làm sao có thể làm được? Do vậy gây ách tắc hết tất cả,” đại biểu Tạ Văn Hạ cho biết.

Đại diện tỉnh Quảng Nam cũng chỉ ra rằng Luật Đấu thầu "có kẽ hở", khi quy định nhà thầu khi tham gia đấu thầu chỉ phải đặt cọc 20% giá trị của gói thầu. Tuy nhiên, Nghị định 126 quy định thời gian chậm nhất để hoàn thành nghĩa vụ của người trúng thầu là 90 ngày nên dẫn tới việc lợi dụng đấu giá lên xong bỏ cọc, sau đó bán tăng giá phần nguyên vật liệu mình đang có để trục lợi.

Bên cạnh đó, đại biểu đã nêu thực trạng những dự án nhỏ thì cát tại chỗ không thiếu nhưng không được cấp phép nên không khai thác được. Vì vậy, các nhà thầu phải đi sang địa phương khác tìm mua mang về, từ đó cũng khiến giá nguyên vật liệu tăng lên. Ông nhấn mạnh rằng đây chính là bất cập cần sớm được tháo gỡ để hoàn thành được kế hoạch đầu tư công trung hạn vào năm 2025.

Về nguyên nhân sâu xa, đại biểu cho rằng chất lượng xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn chưa tốt. Do đó, việc chuẩn bị đầu tư các dự án còn kém nên dẫn đến chậm tiến độ. “Sang năm 2025, ngoài việc thực hiện kế hoạch đầu tư công năm 2025 thì còn phải chuẩn bị cho kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026-2030. Do đó, tôi kiến nghị Chính phủ cần phải sớm triển khai công tác chuẩn bị kế hoạch đầu tư công cho giai đoạn tới,” ông Tạ Văn Hạ nhấn mạnh.

Đỗ Thảo