ĐBQH Thạch Phước Bình: Phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035

Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035. Ảnh: media.quochoi.vn

Sáng ngày 01/11, Quốc hội tiếp tục ngày làm việc thứ 11 của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV tại Nhà Quốc hội dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 và nghe Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày Báo cáo thẩm tra chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.

Sau đó, Quốc hội thảo luận ở hội trường về nội dung chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.

Tại phiên thảo luận có 12 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phát biểu đóng góp ý kiến, trong đó, các ý kiến cơ bản tán thành với nhiều nội dung của chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 do Chính phủ trình và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội. Đồng thời, tham gia góp ý một số nội dung liên quan đến 07 mục tiêu tổng thể, 09 mục tiêu cụ thể trong giai đoạn đến năm 2030 và 09 mục tiêu cụ thể đến giai đoạn 2035 cũng như 10 nội dung thành phần của Chương trình.

Tham gia thảo luận dự thảo Luật, ĐBQH Thạch Phước Bình, Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh cho rằng việc đầu tư vào các dự án bảo tồn di sản văn hóa, bao gồm cả vật thể và phi vật thể, là rất quan trọng. Cần có thêm các chỉ tiêu và nhiệm vụ cụ thể để thúc đẩy phát triển các thiết chế văn hóa đồng bộ, nâng cao hiệu quả truyền thông và giáo dục văn hóa, đặc biệt hướng đến đối tượng người lao động và công nhân là dân tộc thiểu số (DTTS). Giải ngân cho lĩnh vực văn hóa đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng vì tính chất phức tạp và chuẩn mực cao. Việc lập kế hoạch và phân bổ vốn một cách có trọng tâm sẽ giúp giải ngân hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, ĐBQH Thạch Phước Bình đề xuất cần ưu tiên các dự án thực sự cấp bách và có khả năng tác động lớn đến phát triển văn hóa. Để thực thi tốt Chương trình, cần nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ ở các cấp, từ trung ương đến địa phương. Việc hợp tác với các quốc gia phát triển trong lĩnh vực văn hóa và học hỏi kinh nghiệm của họ có thể giúp Việt Nam phát triển bền vững trong lĩnh vực này.

ĐBQH Thạch Phước Bình thảo luận tại Hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035. Ảnh: media.quochoi.vn

Ngoài ra, ĐBQH Thạch Phước Bình tham gia trao đổi phân tích làm rõ thêm về những bất cập, khó khăn và đề xuất giải pháp hoàn thiện về phát triển nguồn nhân lực cho phát triển văn hóa DTTS. Đây là một trong những hợp phần quan trọng của chương trình.

Theo đó, Hiện nay, nguồn nhân lực chuyên sâu về văn hóa, đặc biệt là văn hóa DTTS, còn rất hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Phần lớn đội ngũ làm công tác văn hóa ở các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa chưa được đào tạo chuyên nghiệp. Theo thống kê từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chưa đến 20% nhân lực văn hóa tại các khu vực DTTS có trình độ đại học hoặc cao hơn, khiến cho khả năng nghiên cứu, bảo tồn, và phát triển văn hóa truyền thống gặp nhiều khó khăn.

Các cơ sở giáo dục đào tạo về văn hóa ít liên kết với cộng đồng DTTS, dẫn đến việc chương trình đào tạo còn xa rời thực tế, thiếu tính ứng dụng. Sự gắn kết giữa lý thuyết và thực hành chưa được quan tâm đúng mức, gây ra lỗ hổng trong quá trình đào tạo nguồn nhân lực có khả năng gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa.

Nhiều khu vực DTTS không có đủ nguồn lực tài chính để tổ chức đào tạo và phát triển nhân lực chuyên môn cho công tác văn hóa. Kinh phí dành cho việc bảo tồn và phát triển văn hóa tại các vùng DTTS chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong ngân sách, chỉ từ 2-5%, gây hạn chế trong việc thu hút nhân tài và tổ chức các chương trình đào tạo dài hạn.

Nhiều chương trình đào tạo văn hóa còn áp dụng chung chung, chưa thực sự phù hợp với từng nét đặc trưng văn hóa khác nhau. Ví dụ, những khóa học về bảo tồn di sản cho cộng đồng Khmer ở miền Tây Nam Bộ lại thiếu nội dung về nghệ thuật múa, âm nhạc và phong tục tập quán đặc thù của đồng bào Khmer vùng này. Điều này làm giảm hiệu quả của các chương trình đào tạo nguồn nhân lực, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực và thiếu hụt nhân sự có kiến thức chuyên sâu về văn hóa dân tộc. Trong một số trường hợp, những người được đào tạo về văn hóa DTTS lại gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm phù hợp do không có nhiều tổ chức, cơ quan văn hóa hoạt động thường xuyên tại địa phương. Điều này khiến họ không phát huy được kiến thức chuyên môn, giảm động lực đóng góp cho văn hóa cộng đồng.

Từ đó, ĐBQH Thạch Phước Bình đề xuất 07 giải pháp hoàn thiện nguồn nhân lực văn hóa thuộc Chương trình MTQG về văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.

Một là, đẩy mạnh đào tạo nhân lực văn hóa phù hợp với đặc trưng văn hóa DTTS. Các chương trình đào tạo cần tích hợp sâu hơn các yếu tố văn hóa DTTS và được thiết kế để đáp ứng từng nét đặc trưng của mỗi vùng miền. Ví dụ, đối với đồng bào Khmer Nam Bộ, chương trình đào tạo cần có các nội dung về nghệ thuật Dù Kê, các lễ hội truyền thống như Ok Om Bok và kỹ năng tổ chức nghi lễ văn hóa đặc thù. Đảm bảo chương trình học luôn đi kèm với thực hành và trải nghiệm thực tế sẽ giúp cho đội ngũ nhân lực có nền tảng kiến thức sâu sắc hơn.

Hai là, xây dựng các cơ chế khuyến khích nhân lực văn hóa làm việc tại vùng DTTS. Chính phủ cần có các chính sách đãi ngộ như tăng lương, hỗ trợ nhà ở và các phụ cấp đặc thù cho nhân lực văn hóa làm việc tại các vùng khó khăn, vùng đồng bào DTTS. Việc này không chỉ thu hút được nhân lực có trình độ cao mà còn khuyến khích họ gắn bó lâu dài với các cộng đồng DTTS.

Ba là, thiết lập các cơ sở đào tạo văn hóa dân tộc tại địa phương. Xây dựng các trường chuyên về văn hóa dân tộc hoặc các trung tâm đào tạo văn hóa tại vùng DTTS sẽ giúp phát triển nhân lực chuyên nghiệp ngay từ nguồn gốc địa phương. Việc này không chỉ giúp các cá nhân được đào tạo sát với văn hóa bản địa mà còn tạo điều kiện cho người dân địa phương có thể học tập và làm việc gần nhà.

Bốn là, tăng cường liên kết giữa nhà trường và cộng đồng. Đẩy mạnh hợp tác giữa các cơ sở đào tạo và cộng đồng DTTS để xây dựng các khóa học mang tính thực tiễn, gắn kết sinh viên với đời sống văn hóa thực tế. Các trường có thể mời nghệ nhân địa phương làm giảng viên, tổ chức các chuyến tham quan thực tế, và hỗ trợ sinh viên tham gia các lễ hội dân gian, giúp họ hiểu sâu hơn về văn hóa địa phương.

Năm là, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc đào tạo và bảo tồn văn hóa. Sử dụng công nghệ số để tạo ra các tài liệu học tập số hóa về văn hóa DTTS, lưu trữ các di sản văn hóa và chia sẻ các bài giảng online về văn hóa truyền thống. Nhờ công nghệ số, người học có thể dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu các giá trị văn hóa mọi lúc mọi nơi, giúp phát triển nguồn nhân lực có kiến thức nền tảng và kỹ năng chuyên sâu về văn hóa dân tộc.

Sáu là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm cộng đồng trong bảo tồn văn hóa. Phát động các phong trào bảo vệ và phát huy văn hóa tại các địa phương, khuyến khích các thành viên trong cộng đồng tích cực tham gia. Đồng thời, cần có các chương trình giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, tổ chức hội thảo và các hoạt động văn hóa nhằm nâng cao ý thức cộng đồng trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc.

Bảy là, tăng cường vai trò của các tổ chức văn hóa địa phương. Hỗ trợ các tổ chức văn hóa dân tộc tại địa phương phát triển các dự án bảo tồn và phát triển văn hóa DTTS. Đưa ra các chính sách tạo điều kiện cho các tổ chức này hợp tác với các doanh nghiệp để phát triển du lịch văn hóa, từ đó tạo ra nguồn thu nhập bổ sung để duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Báo Trà Vinh Online