Đồng bằng Sông Cửu Long: Nỗi lo sạt lở từ khai thác cát trái phép

Sạt lở bủa vây

Chưa đầy 2 tháng qua, bờ sông Cổ Chiên (ấp An Hòa, xã An Bình, H.Long Hồ, Vĩnh Long) xảy ra 2 lần sạt lở với tổng chiều dài khoảng 200m. Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Long Hồ, chiều 26/10, tại ấp An Hòa (xã An Bình) xảy ra điểm sạt lở trên đoạn bờ bao cặp sông Cổ Chiên có chiều dài 90m, ăn sâu vào bờ từ 3 - 4m tại đầu đất hộ gia đình Nguyễn Ngọc Yến. Sạt lở làm 1 trụ điện hạ thế đổ ngã, khoảng 80m dây điện hạ thế mất an toàn, gây ngập, ảnh hưởng đến 100 hộ dân sinh sống và 70ha vườn cây ăn trái. Đoạn sạt lở này tiếp giáp với đoạn bờ bao sạt lở xảy ra ngày 19/8 có chiều dài 110m.

Để khắc phục điểm sạt lở xảy ra, ngành chức năng H.Long Hồ đã đưa thiết bị, cơ giới vào công trình, khắc phục các điểm tràn, sạt lở cục bộ và thoát nước kịp thời. Đồng thời, đề nghị UBND xã An Bình cắm biển cảnh báo khu vực sạt lở nguy hiểm, thông báo cho người dân biết, tiếp tục theo dõi tình hình trên tuyến bờ bao sông Cổ Chiên.

Nạn khai thác cát trái phép khiến nhà cửa người dân bị sạt lở

Thời gian gần đây, địa bàn An Giang ghi nhận nhiều vụ sạt lở đất bờ sông, ảnh hưởng đến nhiều nhà dân và tài sản. Trước đó, khoảng 10 giờ ngày 20/9, tại khu vực bờ Kênh Xáng (ấp Tân Hậu, xã Tân An, TX.Tân Châu) xảy ra sạt lở đất với chiều dài 20m, ăn sâu vào đất liền 3m, ảnh hưởng đến đường giao thông và sinh hoạt của 6 hộ dân với 29 nhân khẩu sống phía bên trong.

Ngày 19/9, tại ấp Phú Thành (xã Phú Hữu, huyện An Phú) cũng xảy ra sạt lở một đoạn thuộc bờ Đông sông Hậu với chiều dài tầm 40m, rộng khoảng 3m. Vị trí sạt lở có khả năng ảnh hưởng căn nhà của ông Phạm Văn Sĩ và đe dọa tuyến giao thông nông thôn cách khoảng 20m. Sau khi xảy ra sạt lở, lãnh đạo các địa phương chỉ đạo các đơn vị giăng dây khoanh vùng, lắp đặt hàng rào, biển báo tạm để người dân trong khu vực hạn chế đi lại.

Theo Sở NN&PTNT tỉnh An Giang, từ đầu năm đến nay đã xảy ra 32 vụ sạt lở, sụt lún đất bờ kênh, rạch, với chiều dài trên 1.130m. Trong đó, H.Châu Phú xảy ra 11 vụ với chiều dài 221m, H.Tri Tôn 6 vụ với chiều dài 540m, H.Phú Tân 2 vụ với chiều dài 60m, TX.Tân Châu 5 vụ với chiều dài 94 m, H.An Phú 3 vụ với chiều dài 80m... Sạt lở làm ảnh hưởng đến 16 căn nhà của người dân sống trong khu vực, thiệt hại về đất khoảng 679 triệu đồng.

Lực lượng CSGT thu giữ ghe của "cát tặc"

Tại tỉnh Bến Tre, lúc 23 giờ ngày 16/9, do mưa to kèm triều cường đã làm sạt lở đê tại vườn cây của ông Lý Quốc Dũng (tổ 16, ấp Phú Bình, xã Vĩnh Bình, H.Chợ Lách). Đoạn đê dài 350m, sạt lở dài 20m, sâu 2m, chiếm hết phần thân đê. Vụ sạt lở gây nước tràn và ngập, ảnh hưởng đến sinh hoạt, sản xuất của 19 hộ dân nơi đây. Ngoài ra, khoảng 3ha vườn cây sầu riêng, chôm chôm, nhãn bị nước làm ngập úng có nguy cơ thiệt hại nặng.

Theo báo cáo của Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre, giai đoạn từ năm 2015-2024, trên địa bàn tỉnh xảy ra 111 điểm sạt lở, xói lở với tổng chiều dài khoảng 115,6km (sạt lở bờ sông 102 điểm, chiều dài 83,6km; xói lở bờ biển 14 điểm, chiều dài khoảng 38,9km) gây thiệt hại đến tài sản, nhà ở, đất đai của người dân và cơ sở hạ tầng tại địa phương.

Ông Nguyễn Văn Được (Trưởng phòng Kinh tế TP.Bến Tre) cho biết, hiện trên địa bàn có 22 hộ có khả năng bị sạt lở bờ sông, sạt lở kênh rạch để xét duyệt hỗ trợ. Trong đó, năm 2024 có 5 hộ ở xã Nhơn Thạnh có nhu cầu về hỗ trợ, năm 2025 sẽ tiếp tục theo dõi và hỗ trợ 17 hộ còn lại của xã Sơn Đông và Phường 6.

Quyết liệt xử lý

Rạng sáng 14/10, tổ công tác thuộc Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường Công an tỉnh Bến Tre tuần tra tuyến sông Hàm Luông (xã Thanh Tân, huyện Mỏ Cày Bắc và xã Phước Long, huyện Giồng Trôm), phát hiện 3 phương tiện ghe gỗ (không biển kiểm soát) đang bơm hút cát. Qua làm việc, 5 đối tượng đều thừa nhận hành vi khai thác cát sông trái phép với tổng khối lượng gần 30m3.

Các đối tượng dùng phương tiện, máy hút khai thác cát vào ban đêm

Cùng ngày, tổ công tác phát hiện 2 đối tượng trên ghe gỗ (không biển kiểm soát, chưa rõ tải trọng) vận chuyển cát sông không có nguồn gốc hợp pháp. Trước đó, rạng sáng 11/10, trên tuyến sông Cổ Chiên (xã Tân Thiềng, H.Chợ Lách), tổ công tác thuộc Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, môi trường Công an tỉnh Bến Tre phát hiện ghe gỗ BS: BTr-5334 đang khai thác cát sông trái phép.

Theo Thượng tá Nguyễn Văn Hạnh (Trưởng phòng Tham mưu Công an tỉnh Bến Tre), trong 9 tháng năm 2024, lực lượng Công an phát hiện 402 vụ khai thác, vận chuyển, tàng trữ cát trái phép (nhiều hơn cùng kỳ 205 vụ); xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền trên 10 tỷ đồng (nhiều hơn cùng kỳ 4,8 tỷ đồng) và khởi tố 4 vụ, với 4 bị can về tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên.

Tại tỉnh Vĩnh Long, vào 0 giờ 15 ngày 26/10, Công an xã An Phước (H.Mang Thít) bắt quả Nguyễn Thanh Nhàn (SN 1984) và Lê Phước Yên (SN 1974) đang sử dụng ghe gỗ khai thác cát không phép tại thủy phận ấp Phú Hòa, xã An Phước.

Thời điểm kiểm tra, cả hai thừa nhận việc khai thác cát không phép và phương tiện đã hút được khoảng 15m3 cát.

Trước đó, cuối tháng 6/2024, Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Cục CSHS, Trung đoàn Cảnh sát Cơ động Đông Nam TPHCM và các Cục nghiệp vụ, Công an địa phương đồng loạt kiểm tra, bắt giữ 17 phương tiện thủy đang neo đậu trên sông Tiền để bơm, hút, vận chuyển cát trái phép tại các điểm: cảng Thanh Danh (xã Mỹ An, H.Măng Thít, Vĩnh Long), sông Cửa Đại (xã Phú Đông, H.Tân Phú Đông, Tiền Giang), sông Cổ Cò và các khu vực lân cận (H.Cái Bè, Tiền Giang).

Qua đấu tranh, xác định số lượng cát 3 nhóm trên khai thác trái phép trong 24 ngày (từ 01/6 đến ngày 24/6) là 43.241m3 cát, thu lời bất chính 2.326.680.360 đồng. Lực lượng chức năng đã khởi tố và tạm giam 9 đối tượng liên quan.

Nguyễn Nhân