EU chưa kích hoạt cơ chế trừng phạt Iran vì rút bớt cam kết thỏa thuận hạt nhân

Ngày 15/7, Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini cho biết, các bên còn lại của Thỏa thuận hạt nhân Iran không coi các vi phạm của Tehran là nghiêm trọng, chưa có ý định kích hoạt cơ chế giải quyết tranh chấp của thỏa thuận, và lựa chọn giải pháp ngoại giao để giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân.

Căng thẳng Mỹ - Iran đã leo thang kể từ khi Tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Hạt nhân Iran ký năm 2015, còn được gọi là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA).

Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini.

Phát biểu tại Brussels sau cuộc họp ngoại trưởng EU hôm 15/7, bà Federica Mogherini cho biết các ngoại trưởng EU không đưa ra kết luận nào về những giải pháp cần thực hiện để giải quyết căng thẳng giữa Mỹ và Iran hiện tại. Tuy nhiên, theo Đại diện cấp cao của EU, các bộ trưởng ngoại giao cho rằng việc Iran rút bớt cam kết theo JCPOA không quá nguy hiểm, song có thể làm gia tăng căng thẳng với Mỹ.

Bà Mogherini nhấn mạnh rằng trong thời điểm hiện nay, không có bên nào trong JCPOA báo hiệu ý định kích hoạt điều khoản về một cơ chế cho phép trừng phạt trong trường hợp không tuân thủ. Đại diện cấp cao EU giải thích điều đó có nghĩa là hiện không bên nào, với những dữ liệu hiện có, đặc biệt là của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), coi các vi phạm của Iran mang tính nghiêm trọng.

Trong tuần trước, các thanh sát viên của IAEA xác nhận cấp độ làm giàu urani của Iran đã đạt hơn 4,5% vào ngày 8/7, vượt xa mức cho phép theo thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 với các cường quốc là 3,67%.

Các ngoại trưởng EU ngày 15/7 đã tổ chức các cuộc đàm phán về việc cứu JCPOA cũng như căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Iran. Trước thềm cuộc họp này, Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt Hunt nói rằng thỏa thuận hạt nhân đa phương ký năm 2015 chưa "chết", song ông cảnh báo rằng nếu Iran sở hữu vũ khí hạt nhân sẽ trở nên vô cùng “nguy hiểm" với toàn thế giới.

Trong khi đó, Tehran cảnh báo nếu các nước châu Âu không thực hiện đúng các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân, Iran sẽ để tình hình quay trở lại thời kỳ như trước khi có thỏa thuận.

Theo JCPOA, Iran sẽ phải hạn chế chương trình hạt nhân mà phương Tây lo ngại có thể sẽ dẫn tới việc phát triển bom hạt nhân. Đổi lại, các quốc gia phương Tây đồng ý gỡ bỏ mọi biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran. Tuy nhiên, tháng 5/2018, Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận lịch sử này và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Động thái này được cho là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng hiện nay giữa Washington và Tehran.

Ngay trước thềm cuộc họp này, Tehran cảnh báo nếu các nước châu Âu không thực hiện đúng các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân, Iran sẽ để tình hình quay trở lại thời kỳ như trước khi có thỏa thuận.

Nguyễn Phương (Theo Reuters)