Hoạt động giải trình và trách nhiệm của đại biểu

Xác định nội dung, vấn đề giải trình là yếu tố quan trọng nhất

Kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả phiên họp Thường trực HĐND cấp tỉnh về các vấn đề giải trình theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương là một trong ba nội dung được các đại biểu tham dự Hội nghị Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên lần thứ Nhất diễn ra tại Đà Nẵng chiều qua tập trung thảo luận. Đây cũng là chủ đề thu hút được sự theo dõi, kỳ vọng của cử tri và Nhân dân các địa phương.

Thực hiện quy định tại Điều 104 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Điều 72 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, từ đầu nhiệm kỳ 2016 - 2021 đến nay, các tỉnh, thành phố khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã tổ chức giải trình tại các phiên họp Thường trực HĐND.

Theo Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Ninh Thuận Trần Minh Lực, qua các phiên giải trình của Thường trực HĐND đã làm rõ thực trạng, hạn chế trong công tác quản lý nhà nước của các cơ quan, đơn vị; nguyên nhân khách quan, chủ quan, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan; giải pháp khắc phục và thời hạn giải quyết đối với các vấn đề, vụ việc cụ thể trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.

Cùng quan điểm này, Phó Chủ tịch HĐND TP. Đà Nẵng Cao Thị Huyền Trân cho biết, hiệu quả phiên họp giải trình của Thường trực HĐND thành phố đã chỉ ra nhiều bất cập, tồn tại, yêu cầu giải trình làm rõ và được tháo gỡ kịp thời. Ngay sau phiên giải trình, các kết luận của Thường trực HĐND thành phố đều được UBND thành phố và các cơ quan, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện kịp thời và báo cáo kết quả cho Thường trực HĐND thành phố. Tất cả nội dung được Thường trực HĐND thành phố đề nghị giải trình trong thời gian qua đều đem lại nhiều chuyển biến tích cực, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, đưa ra được những giải pháp, hướng xử lý khả thi, hiệu quả.

Một trong những bài học kinh nghiệm làm nên thành công hoạt động giải trình được các đại biểu chỉ rõ, đó chính là công tác xác định nội dung, vấn đề để tổ chức giải trình. Theo Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Tấn Đức, đây là khâu quan trọng đầu tiên, bởi, nội dung của phiên giải trình cần được lựa chọn kỹ từ nhiều nguồn thông tin, tập trung vào các vấn đề bức xúc lớn, mang tính cấp bách, đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống, nhất là những vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của Nhân dân.
“Đặc biệt, cần rà soát, tổng hợp kết quả thực hiện các kết luận giải trình trước đó để làm rõ trách nhiệm của thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, địa phương; kết quả thực hiện các cam kết tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp HĐND tỉnh; kết quả giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân, ý kiến, kiến nghị của cử tri; kết quả triển khai thực hiện kiến nghị sau giám sát của HĐND, Thường trực, các Ban HĐND tỉnh…”, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Ngãi nêu vấn đề.

Đại biểu phát biểu tại hội nghị

Ảnh: Trung Thành

Tăng cường truy vấn đến cùng

Tiếp nối thành công của các Hội nghị Thường trực HĐND khu vực nhiệm kỳ trước đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa XV tiếp tục kế thừa, phát huy và thống nhất chủ trương tổ chức tại 7 khu vực ở các vùng, miền trong cả nước, tạo diễn đàn để HĐND các tỉnh, thành phố trên cả nước tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử ở địa phương. Hội nghị Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là hội nghị đầu tiên của khu vực cũng như cả nước trong nhiệm kỳ mới.

Tuy nhiên, từ thực tiễn thực hiện phiên giải trình của Thường trực HĐND, các đại biểu cho rằng, vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Ví dụ, việc tổ chức các phiên giải trình chưa được thường xuyên. Một số cơ quan, đơn vị báo cáo nội dung giải trình còn chung chung, chưa đầy đủ, cụ thể theo nội dung yêu cầu. Đại biểu tham gia yêu cầu giải trình còn ít, chủ yếu là lãnh đạo Ban được phân công chuẩn bị. Công tác theo dõi, đôn đốc và giám sát việc thực hiện kết luận sau phiên giải trình chưa kịp thời, sâu sát…

Do đó, với vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân, các đại biểu cho rằng, phải luôn quan tâm đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND. Trong đó, nâng cao chất lượng giải trình tại phiên họp là một trong những hoạt động hiệu quả, thiết thực nhất, nhất là khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã thực sự trở thành cơ sở pháp lý giúp phát huy được vai trò, vị trí, hiệu lực của Thường trực HĐND cấp tỉnh.

Để góp phần nâng cao chất lượng phiên giải trình của Thường trực HĐND, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị, trước hết, cần nâng cao nhận thức và vai trò của đại biểu HĐND về hoạt động giải trình giữa hai kỳ họp của HĐND; cần có sự phối hợp với tinh thần trách nhiệm cao của các cơ quan, đơn vị có liên quan. Đại biểu HĐND phải nâng cao tinh thần trách nhiệm trước cử tri, tránh tình trạng nể nang, ngại va chạm, nhất là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; tránh việc nội dung giải trình chung chung, không chỉ rõ được những vấn đề bất cập, nguyên nhân, trách nhiệm và không đưa ra được giải pháp thực hiện. Đặc biệt, cần tăng cường truy vấn đến cùng để làm rõ nội dung chưa được giải trình thỏa đáng.

Cũng tại hội nghị, đại diện HĐND các tỉnh, thành Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cũng chia sẻ nhiều kinh nghiệm hay trong thực hiện hoạt động giải trình. Cụ thể, về chuẩn bị phiên giải trình, nội dung đề nghị giải trình cần thực sự chủ động, phải được chuẩn bị sớm theo kế hoạch; được lựa chọn kỹ, cụ thể, tập trung vào những vấn đề cử tri bức xúc, dư luận xã hội quan tâm, phù hợp với thực tiễn trên cơ sở bám sát các quy định về chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn của HĐND và của từng cơ quan, đơn vị có liên quan.

Về công tác điều hành, Chủ tọa điều hành phải theo đúng trình tự quy định; nắm chắc và sâu sát đối với từng nội dung, vấn đề, lĩnh vực; phát huy dân chủ trong thảo luận, giải trình và thông qua nội dung kết luận phiên họp. Điều hành nội dung cần linh hoạt, gợi mở, tập trung, khuyến khích đối thoại, tranh luận đến cùng và kết thúc đúng lúc; nếu chưa sáng tỏ vấn đề thì chủ tọa điều hành có kết luận, hoặc yêu cầu người giải trình trả lời trực tiếp đại biểu bằng văn bản, hoặc trả lời vào phiên họp sau.

Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác theo dõi, giám sát kết quả thực hiện các kết luận phiên giải trình từ nhiều kênh; xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện các cam kết của UBND và các ngành liên quan; tạo sự đồng thuận để thúc đẩy công việc nhanh hơn, hiệu quả hơn…

Qua nghe các ý kiến phát biểu thảo luận tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn vui mừng nhận thấy, các nội dung thảo luận đã cơ bản bao quát về tổ chức và hoạt động của HĐND, trong đó, các địa phương đã chú trọng hoạt động giám sát chuyên đề, tăng cường hoạt động giải trình tại các phiên họp của Thường trực HĐND. Từ thực tiễn hoạt động, HĐND các tỉnh, thành khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đã rút ra bài học kinh nghiệm, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp, cho thấy sự linh hoạt, chủ động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo quy định.

Thông qua các ý kiến phát biểu thảo luận tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn tin tưởng và kỳ vọng, các giải pháp này sẽ tạo sự đổi mới thực chất trong hoạt động, góp phần nâng cao vị thế, vai trò của HĐND. Đặc biệt, mỗi đại biểu HĐND sẽ là hạt nhân đóng góp quan trọng vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, đáp ứng sự kỳ vọng của cử tri, nhân dân của mỗi địa phương và cả nước.

Trung Thành