Israel bắt đầu tổng tuyển cử

Ngày 2-3, Israel đã bắt đầu cuộc tổng tuyển cử thứ 3 trong vòng 12 tháng qua, với việc Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang tìm cách chấm dứt cuộc khủng hoảng chính trị tại nước này và kéo dài thời gian cầm quyền của mình.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu (phải) và đối thủ Benny Gantz. Ảnh: CNN

Cuộc bầu cử này, với 6,4 triệu cử tri đủ tư cách đi bầu, dự kiến sẽ là một cuộc đua căng thẳng tiếp theo giữa đảng Likud cánh hữu của Thủ tướng Benjamin Netanyahu và liên minh Xanh - Trắng ôn hòa của cựu lãnh đạo quân đội, Benny Gantz. Các cuộc thăm dò trước bầu cử cho thấy kết quả hầu như sẽ không có gì thay đổi trong lần bầu cử thứ ba này. Cả đảng Xanh-Trắng lẫn đảng Likud dường như đã giành được sự ủng hộ cần có để xây dựng một liên minh thành công, nhưng cả hai bên nhiều khả năng sẽ không dành được đa số phiếu bầu đủ để phá vỡ bế tắc. Nhiều người dự đoán Israel có thể sẽ phải tổ chức thêm một cuộc bầu cử thứ 4 trong năm nay.

Người chơi chính?

Có 30 đảng tham gia cuộc bầu cử lần này, nhưng đảng Likud và đảng Xanh-Trắng chắc chắn sẽ dẫn trước trong trận chiến giành 120 ghế tại Quốc hội.

Ba cuộc thăm dò trước bầu cử cho thấy Likud dẫn trước Xanh-Trắng với số phiếu sít sao, nhưng không có đảng nào tiến gần đến con số 61 ghế cần thiết. Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên bởi Israel đã quen với việc được lãnh đạo bởi các liên minh được tạo ra bởi một số đảng. Thông thường, hai hoặc ba đảng nhỏ hơn tìm cách kết hợp với một đảng lớn hơn để thành lập chính phủ. Nhưng logic đó đã bị phá vỡ. Kể từ tháng 4-2019, cả ông Netanyahu, người đã hai lần cố gắng thành lập chính phủ, cũng như ông Gantz, người đã thử một lần, đều không thể thu hút đủ sự ủng hộ của các đảng khác.

Người giữ vai trò quyết định trong việc thành lập được chính phủ liên minh mới hay không cựu Bộ trưởng Quốc phòng Avigdor Liberman, lãnh đạo đảng Yisrael Beiteinu. Ông đã khiến ông Netanyahu “choáng váng” sau cuộc bầu cử lần thứ nhất hồi tháng 4-2019 khi ông không đồng ý các điều khoản mà Thủ tướng đưa ra. Hồi tháng 9-2019, ông Liberman cũng quyết định không tham gia liên minh trung tả do ông Gantz lãnh đạo.

Điều gì đã thay đổi trong cuộc bầu cử này?

Mặc dù đã bị điều tra trong nhiều năm, nhưng đến cuối tháng 1 vừa qua, ông Netanyahu mới chính thức bị truy tố với tội danh hối lộ, lừa đảo và vi phạm lòng tin, trong 3 vụ án tham nhũng riêng biệt. Phiên tòa của ông dự kiến sẽ bắt đầu 15 ngày sau cuộc bầu cử lần này.

Các công tố viên nói rằng trong vụ việc nghiêm trọng nhất, được gọi là Vụ 4000, ông Netanyahu đã nâng cao lợi ích pháp lý trị giá hơn 1 tỷ shekels (khoảng 280 triệu USD) cho bạn của mình, triệu phú Shaul Elovitch, để đổi lấy việc được “quảng cáo” trên Walla! - trang web tin tức mà ông Elovitch sở hữu. Ông Netanyahu đã nhiều lần tuyên bố mình vô tội, cho rằng các cuộc điều tra là một "cuộc đảo chính" do cánh tả và giới truyền thông thực hiện chống lại ông. Ông Elovitch cũng phủ nhận những lời buộc tội trên. Theo luật pháp của Israel, ông Netanyahu không phải từ chức thủ tướng cho đến khi bị tòa án kết án. Điều này có thể được kéo dài vài tháng hoặc vài năm nữa, thông qua quá trình kháng cáo.

Ông Trump tạo cơ hội cho ông Netanyahu?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch Trung Đông vào đúng thời điểm mà ông Netanyahu bị truy tố. Kế hoạch này khẳng định Jerusalem là thủ đô không bị chia cắt của Israel và bật đèn xanh cho Israel sáp nhập tất cả các khu định cư ở Bờ Tây, cũng như Thung lũng Jordan. Nó được xem như một huyết mạch chính trị đối với cá nhân ông Netanyahu vào thời điểm đó, vì nó đánh dấu một bước chuyển lớn của Mỹ đối với cánh hữu của Israel. Nhưng động thái này đường như ít có khả năng thay đổi kết quả bầu cử. Trong nỗ lực thu hút người ủng hộ ông trong 10 ngày cuối cùng của chiến dịch tranh cử, ông Netanyahu đã công bố kế hoạch xây mới hàng ngàn đơn vị nhà ở tại các địa điểm định cư gần Jerusalem.

Bầu cử lần thứ 4?

Kết quả bầu cử sơ bộ có thể được công bố vào cuối ngày. Nhưng kết quả cuối cùng có thể mất vài ngày mới được công bố. Nếu không có đảng nào dành được đa số, Tổng thống Israel sẽ quyết định ai được giao nhiệm vụ thành lập chính phủ tiếp theo. Tổng thống sẽ tuyên bố quyết định của mình sau khi tham khảo ý kiến của người đứng đầu các đảng chính trị. Các cuộc tham vấn sẽ mất vài ngày và Tổng thống sẽ công bố quyết định của mình khoảng một tuần sau cuộc bầu cử. Từ thời điểm đó, lãnh đạo đảng được giao nhiệm vụ có sáu tuần để thành lập chính phủ. Nếu thất bại, nhiệm vụ sẽ được giao cho một lãnh đạo đảng khác.

Nếu cả ông Netanyahu và ông Gantz đều không thành công trong việc thành lập liên minh cầm quyền, Israel có thể sẽ phải tiến hành bầu cử lần thứ tư vào cuối năm nay.

AN BÌNH