'Lạc lối' với phong cảnh hữu tình ở bản Hang
Vẫn còn giữ được nét nguyên sơ, gần gũi với thiên nhiên, sự thân thiện, mến khách của người Thái, bản Hang (xã Phú Lệ, Quan Hóa, Thanh Hóa) đang trở thành điểm đến lí tưởng cho những ai ưa thích sự bình yên. Dễ dàng tìm cho mình một góc nhà sàn đầy hương đồng, gió nội thỏa thích ngắm ruộng bậc thang và chìm đắm trong điệu Khặp của cô gái Thái đang trải lòng với người thương.
Tháng Giêng, bản Hang như được phủ lên một lớp sương mờ mờ ảo ảo. Tiếng nước suối róc rách như thì thào bên tai chuyện về một xứ sở hạnh phúc không một chút ồn ào, xô bồ. Những du khách đến đây như bước vào một thế giới khác, cởi bỏ tất cả những ưu phiền, toan tính, căng thẳng ở phía dưới chân nhà sàn. Nếp nhà sàn đậm chất Thái. Vào mùa gặt, bản Hang khoác lên mình sự vàng óng của lúa nơi các cung ruộng bậc thang. Chính vì thế mà các tổ chức, đơn vị của khách nước ngoài luôn chọn bản Hang là điểm đến trong hành trình khám phá hoặc chạy marathon xuyên qua Pù Luông.
Bản Hang nằm phía Đông của xã Phú Lệ (huyện Quan Hóa, Thanh Hóa) cách thành phố Thanh Hóa 145km về phía Tây Bắc theo Quốc lộ 15 và Quốc lộ 47. Bản nằm trong vùng đệm của khu bảo tồn thiên nhiên Phù Luông, vì vậy tạo cho nơi này có một hệ động thực vật độc đáo do có đặc điểm tự nhiên đa dạng và phức tạp. Khí hậu nhiệt đới gió mùa tạo cho bản vẫn giữ được những nét hoang sơ của tự nhiên. Nhìn từ trên cao, bản Hang hiện ra như một sự hòa quyện hài hòa rất riêng. Những cảnh quan này tạo ra những điểm hấp dẫn cho du khách, là cơ sở để xây dựng các tuyến du lịch ngắm cảnh, dã ngoại leo núi đặc trưng.
Một điều rất đặc biệt của bản là có con suối nước lên theo giờ. Có khi đang khô khốc, nhưng chỉ phút chốc suối lại đầy nước trong xanh mời gọi những cô gái Thái da trắng bóc rủ nhau xuống tắm, gội đầu. Ngồi bên dòng suối, họ cất lên giọng cao vút ngân khúc hát Khặp. Hát Khặp là một hình thức dân ca mang nội dung rất phong phú về lịch sử, dân tộc với những quan niệm tín ngưỡng của người Thái về cuộc sống và con người. Khặp Thái còn là cái tình sâu sắc đối với quê hương đất nước, là những lời cầu mong hạnh phúc, những lời khuyên bảo, nhắn nhủ nhau giữ gìn nương rẫy. Khặp Thái có nhiều bài miêu tả, kể chuyện kéo gỗ, đắp đập... giao duyên với tinh thần say sưa lao động và chiến thắng thiên nhiên.
Với hơn 100 nóc nhà, bản Hang là đến vời những dấu ấn đậm nét, không gian văn hóa của người dân tộc Thái. Nếp nhà sàn, kiến trúc nhà sàn 3 hoặc 4 gian, làm bằng gỗ, được lợp mái cọ. Sau khi đã mỏi chân khám phá thiên nhiên quanh bản, du khách sẽ được phục vụ nước ngâm chân bằng lá thuốc do người Thái hái ở trên rừng.
Một cảm giác vô cùng thư thái. Khi cái bụng bắt đầu biểu tình thì xôi đủ màu, cơm lam, rượu, bánh chưng, cá muối, cá chua… được nấu theo phong cách bản sẽ làm ta ngợp vào vị giác. Nhấm nháp ít rượu cần, rượu siêu hông giữa núi rừng thật là thi vị. Khi lửa đã nổi, lâng lâng trong men rượu, hãy đứng lên cùng với người dân bản địa múa Chá Chiêng, nhảy sạp, hát vang để khi trở về sẽ tràn đầy năng lượng sống, cống hiến hết mình.
Chủ tịch HĐND xã Phú Lệ Hà Văn Khánh cho biết, những năm gần đây, do phong cảnh hữu tình, gần gũi với thiên nhiên, con người thân thiện nên bản Hang trở thành điểm đến của rất nhiều du khách, nhất là khách nước ngoài. Nắm bắt được sự phát triển của loại hình du lịch cộng đồng Homestay, các hộ trong bản được tập huấn một số kỹ năng, đầu tư cơ sở lưu trú, ăn uống để phục vụ du khách. Trung bình mỗi năm có khoảng 1.500 lượt khách tới tham quan, lưu trú. Sau khi tham quan, thắp nén tâm nhang cho các 11 nữ thanh niên xung phong hy sinh tập thể tại Di tích quốc gia Hang Co Phương thì các đoàn khách sẽ tới bản Hang.
Thời điểm đẹp nhất ngắm bản là tháng 4 và tháng 10 vào mùa gặt. Khi đó, khách phải liên hệ đặt trước với các chủ Homestay. Thu nhập của người dân cũng từ đó được nâng lên, bản hầu như không còn hộ nghèo, cận nghèo. Năm 2020 bản Hang được UBND huyện Quan Hóa công nhận đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Phát triển du kịch gắn với các giá trị văn hóa truyền thống là hướng đi bền vững không chỉ Quan Hóa mà cả xứ Thanh.