Lên Bắc Hà thăm dinh Hoàng A Tưởng

Dinh thự Hoàng A Tưởng còn có tên gọi khác là lâu đài Hoàng Yến Chao, nằm ở thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Dinh thự Hoàng A Tưởng nằm ngay giữa trung tâm huyện, được xây dựng từ năm 1914 và hoàn thành năm 1921.

Khu dinh thự được xây dựng bởi Hoàng Yến Chao, một người dân tộc Tày và chính là bố đẻ của Hoàng A Tưởng. Trải qua gần 100 năm cho đến nay với biết bao nhiêu thăng trầm, dinh thự Hoàng A Tưởng vẫn tồn tại.

Trước năm 1945, Bắc Hà là xã hội thuộc địa nửa phong kiến, có giai cấp thống trị và bị trị, người bóc lột và kẻ bị bóc lột, trong đó tầng lớp bóc lột điển hình là cha con Hoàng Yến Chao – Hoàng A Tưởng. Chính vì được sự ủng hộ của thực dân Pháp, cha con Hoàng Yến Chao – Hoàng A Tưởng ra sức bóc lột nhân dân, chiếm giữ các vùng đất màu mỡ, bắt dân phục dịch hầu hạ nộp các hiện vật có giá trị, đồng thời độc quyền bán muối, hàng tiêu dùng, thuốc phiện và lương thực, thực phẩm cho các đồn binh Pháp và bọn tay sai.

Sau khi nắm giữ được tiềm lực kinh tế, Hoàng Yến Chao đã bắt đầu công cuộc xây dựng một dinh thự bề thế. Hoàng Yến Chao đã mời thầy địa lý chọn đất, hướng nhà với hai kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế.

Nhà chính hai tầng có diện tích 420 m². Các cửa nhà hình vòm. Hành lang có lan can. Bốn gian hai bên phải trái của cả hai tầng là nơi sinh hoạt gia đình. Gian giữa cả hai tầng dùng làm nơi hội họp. Mặt chính trang trí bằng nhiều họa tiết công phu. Hai bên phải và trái có đắp nổi hai câu đối với nội dung chúc gia đình dòng họ hiển vinh... Tổng diện tích toàn khu nhà lên tới 4.000 m².

Nhà chính dinh thự lùi sâu vào bên trong, hai bên tả, hữu là nhà phụ, trước là bức bình phong, giữa là sân trời. Bốn gian hai bên phải trái của cả hai tầng là nơi sinh hoạt gia đình. Gian giữa cả hai tầng dùng làm nơi hội họp. Mặt chính trang trí bằng nhiều họa tiết công phu.

Dinh thự được xây dựng với sự kết hợp của hai nhà kiến trúc sư đến từ hai nền văn hóa khác nhau cũng chính vì vậy mà khu dinh thự Hoàng A Tưởng mang kiến trúc Á – Âu nổi bật. Trong đó nổi lên các nét kiến trúc phương Tây được thể hiện qua những họa tiết cành nguyệt quế đắp nổi trên các cửa vào.

Dinh thự Hoàng A Tưởng là nơi sinh hoạt chính của hai cha con Hoàng Yến Chao, Hoàng A Tưởng. Ngoài ra, dinh thự còn là nơi làm việc và đặc biệt thể hiện được chức năng bảo vệ chủ nhân tòa nhà với các tường rào bảo vệ, bốn phía tường đều có lỗ châu mai như pháo đài và luôn có lính canh giữ.

Ngày nay, khu dinh thự Hoàng A Tưởng vẫn đang được bảo tồn rất chu đáo và đây được xem là một trong những nơi thu hút khách du lịch nhiều nhất ở Bắc Hà.

Dinh thự Hoàng A Tưởng chính là công trình kiến trúc gây ấn tượng bởi lối kiến trúc độc đáo, uy nghi, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử kéo dài trong suốt 100 năm.

Hơn 100 năm tồn tại với thời gian, ngôi nhà phủ rêu phong vẫn nổi bật giữa thị trấn. Ánh nắng rực rỡ xiên qua những ô cửa, hành lang, những lỗ châu mai nhưng căn phòng vẫn mang màu sắc ảm đạm, âm u. Dinh Hoàng A Tưởng ngày nay được quét vôi lại màu vàng rực rỡ và sửa sang khiến cả dinh thự mất đi màu sắc rêu phong thâm trầm.

Từ lâu, người Bắc Hà xem dinh thự Hoàng A Tưởng vừa là niềm tự hào, nhưng cũng thắm đượm nỗi buồn. Tự hào khi cả một vùng cao nguyên rộng lớn toàn đá xám ngoét lại mọc lên một dinh thự tuyệt đẹp. Buồn, vì dinh thự đó đã “hút” bao nhiêu máu và nước mắt của người dân một thời đã qua.

Ngôi nhà từng được coi là quyền lực bậc nhất trên đỉnh cao nguyên trắng này mang trong mình nhiều câu chuyện và những vị khách phương xa ghé thăm sẽ nghe với nhiều phiên bản khác nhau. 100 năm lịch sử chứng kiến, dinh Hoàng A Tưởng là hình ảnh rõ nét nhất cho một thời quyền lực xa xưa.

Khánh Huy