Máy bay vận tải lớn nhất thế giới của Ukraine

AN-225 là mẫu máy bay vận tải quân sự do Liên Xô chế tạo trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh. Đây là thời kỳ chạy đua vũ trang gay gắt giữa Liên Xô và các nước phương Tây, Anh phát triển máy bay tấn công BAC TSR2, Mỹ chế tạo chiếc F-104 Starfighter trong khi Liên Xô cũng cho ra đời máy bay đánh chặn Mig-25 Foxbat. Tuy nhiên, mẫu máy bay vận tải AN-225 mới là cái tên đáng gờm ở thời điểm bấy giờ.

'Gã khổng lồ' trên bầu trời

Khi Liên Xô bắt đầu mở rộng chương trình không gian với tàu quỹ đạo Buran, họ nhận ra rằng cần có một chiếc máy bay vận tải có thể vận chuyển tàu quỹ đạo. Mỹ sử dụng chiếc Boeing 747 để đưa tàu con thoi vào không gian, Liên Xô cũng không chịu thua thiệt. Họ đã yêu cầu hãng máy bay Antonov phát triển loại máy bay vận tải lớn nhất có thể, và chiếc Antonov AN-225 Mriya đã ra đời.

AN-225 vận chuyển tàu con thoi Buran năm 1988. Ảnh: Spotters.

Ban đầu, máy bay ném bom Myasishchev M-4 được Liên Xô cải tạo để vận chuyển các thành phần của tàu con thoi Buran, nhưng mẫu máy bay cũ này không đủ sức. Sau đó, họ sử dụng chiếc máy bay vận tải AN-124, tuy nhiên mẫu máy bay này cũng không đủ lớn. Vì vậy hãng Antonov đã phát triển chiếc AN-225 dựa trên chiếc AN-124.

Máy bay mới có bộ ổn định hai đuôi, thiết bị hạ cánh mới, cánh lớn hơn và thêm hai động cơ. AN-225 dài hơn Boeing 747 và Airbus A380, chiều dài 84 mét của nó khiến tất cả những chiếc máy bay vận tải khác trên thế giới thành "người tí hon" nếu đặt cạnh, bao gồm cả chiếc AN-124 cũ và chiếc C-5 Galaxy của Mỹ.

AN-225 được trang bị 6 động cơ tua bin trục Progress D-18T và sải cánh dài 88,4 mét để cung cấp đủ lực nâng, ngay cả khi đang chở tàu quỹ đạo Buran hoặc các thành phần tên lửa Energia xếp phía sau.

AN-225 có chiều dài 84 mét, sải cánh 88,4 mét. Ảnh: Aircharterservice.

Thậm chí, AN-225 có thể được sử dụng làm bệ phóng trên không cho các tàu vũ trụ nhỏ hơn của Liên Xô. AN-225 có tốc độ hành trình 850 km/h, tầm hoạt động tối đa 15.372 km, sức tải 253,8 tấn.

Ban đầu, Liên Xô hy vọng sẽ chế tạo một vài chiếc AN-225 để hỗ trợ chương trình Buran và tàu vũ trụ nhỏ hơn, cơ động hơn được đặt tên là MAKS. Họ đã phóng thành công chiếc Buran lần đầu tiên vào năm 1988. Nhưng mọi thứ dần thay đổi khi Liên Xô bắt đầu gặp khủng hoảng vào năm 1989, dự án MAKS cũng phá sản và chiếc AN-225 rơi vào tình trạng "thất nghiệp".

Cuộc đời mới ở Ukraine

Ban đầu, AN-225 được sử dụng để trình diễn tại các triển lãm hàng không của phương Tây. Khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, chiếc máy bay vận tải này được đưa vào kho gần Kyiv, Ukraine. Hãng hàng không Antonov (thuộc Ukraine) đã lên ý tưởng cải tạo AN-225 thành máy bay vận tải hàng hóa, khi chiếc AN-124 cũng trở nên quá nhỏ ở thời điểm đó.

AN-225 hiện thuộc quyền quản lý của hãng hàng không Antonov, Ukraine. Ảnh: Airliners.

Chiếc AN-225 được đưa khỏi kho và nâng cấp lại. Nó được trang bị động cơ mới, hệ thống điện tử hàng không mới và có thêm cửa ở phía sau. AN-225 được hoàn thiện quá trình cải tạo và đưa vào sử dụng vào tháng 1/2002, nó đã tham gia chuyến bay vận tải đầu tiên với sức chở 187 tấn, một khối lượng phải cần đến 2 chiếc Boeing 747 mới có thể chở được.

Mẫu máy bay này sớm lập kỷ lục thế giới về khối lượng có thể mang theo và vận chuyển các vật thể bằng đường hàng không mà trước đó được cho là bất khả thi. Tháng 6/2010, AN-225 đã chở một kiện hàng dài nhất thế giới, bao gồm 2 cánh tuabin gió thử nghiệm dài 42,1 mét. Chúng được vận chuyển từ Thiên Tân, Trung Quốc đến Skrydstrup, Đan Mạch.

Tần suất hoạt động của AN-225 chỉ mỗi năm một lần vì chi phí vận hành đắt đỏ. Ảnh: Aerotime.

Vào năm 2020, AN-225 một lần nữa được sử dụng trong đại dịch Covid-19, nó được dùng để cung cấp vật tư y tế từ Trung Quốc đến một loạt khu vực khác trên toàn cầu. Tuy nhiên, AN-225 không được sử dụng thường xuyên vì chi phí vận hành lớn hơn rất nhiều so với các mẫu máy bay vận tải sản xuất hàng loạt. "Gã khổng lồ" này tiêu tốn trung bình 30.000 USD cho mỗi giờ bay.

Đến nay, AN-225 vẫn là chiếc máy bay vận tải lớn nhất và độc nhất thế giới. Nó cũng là một trong những chiếc máy bay có chi phí vận hành đắt đỏ nhất hiện tại. Chính vì thế AN-225 chỉ hoạt động mỗi năm một lần.

Vũ Huỳnh