Một mô hình sáng tạo sinh động và hữu ích

“Mô hình địa đạo Củ Chi”

Địa đạo Củ Chi (thuộc huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh) là một kỳ quan đánh giặc độc đáo của quân và dân Củ Chi trong cuộc kháng chiến ác liệt chống kẻ thù xâm lược, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc (1945-1975).

Mặt trên cùng của “Mô hình địa đạo Củ Chi”

Với khoảng 250 km đường hầm tỏa rộng như mạng nhện trong lòng đất, có các công trình liên hoàn với địa đạo như: Chiến hào, ụ, ổ chiến đấu, hầm ăn, ngủ, hội họp, sinh hoạt, quân y, bếp Hoàng Cầm... địa đạo Củ Chi đã đi vào lịch sử đấu tranh anh hùng của nhân dân Việt Nam như một huyền thoại của thế kỷ 20 và trở thành một địa danh nổi tiếng trên thế giới.

Một mặt cắt của “Mô hình địa đạo Củ Chi”

Mặt khác, việc giáo dục lịch sử, truyền thống văn hóa dân tộc hiện đã có nhiều đổi mới tuy nhiên vẫn còn nhiều nội dung thiếu sinh động, chưa thực sự hấp dẫn học sinh. Đặc biệt, nguồn học liệu trực quan, công nghệ để học tập, tìm hiểu về di tích lịch sử của dân tộc còn ít, tính tích hợp, hiện đại và tính tiện ích còn thấp.

Để giúp các bạn học sinh Hà Nội nói riêng và học sinh cả nước nói chung có thể tham quan địa đạo một cách trực quan, sinh động, kết hợp yếu tố công nghệ thông tin mà không cần phải đến tận nơi, nhóm 5 học sinh gồm: Lưu Bảo Châu (9A7), Nguyễn Duy Kiên (9A6), Nguyễn Lâm Uyên (9A2), Lê Ngọc Khải Vỹ (9A7) và Nguyễn Thanh Mai (8A5) của trường THCS Cầu Giấy, Hà Nội đã cùng nghiên cứu thiết kế sáng tạo nên “Mô hình địa đạo Củ Chi”.

Cả nhóm cùng nhau nặn nhân vật/ đồ vật bằng tò he

Mô hình “Địa đạo Củ Chi” được làm bằng thạch cao, kích thước 75x110cm. Mô hình có bệ đỡ bằng gỗ, chân có đế xoay bằng bánh xe để di chuyển, xoay và nâng. Mặt trên cùng của mô hình minh họa cuộc sống trên mặt đất và trong lòng địa đạo Củ Chi, có đường ray bằng nhựa để Robot (qua hình ảnh một cô dân quân) di chuyển đến các điểm cần giới thiệu trong lòng địa đạo.

Tại các mặt trong lòng đất của địa đạo, các em sử dụng thạch cao kết hợp với các vật liệu tái chế để tạo nên chất liệu đắp các mặt địa đạo, các nhân vật người trong địa đạo được nặn bằng tò he. Để robot di chuyển và tăng tính tương tác, trải nghiệm cho người dùng các em đã gắn thêm máy tính bảng và sử dụng các ứng dụng để mô hình trở nên sinh động, hấp dẫn.

Khi vận hành, Robot sẽ di chuyển trên đường ray

Khi vận hành, Robot sẽ di chuyển theo kịch bản video trình chiếu để điều hướng người xem đến các vị trí trong địa đạo. Đèn led tại khu vực Robot giới thiệu cũng sáng tạo hiệu ứng. Tại các điểm điều hướng Robot gồm: Nắp hầm, hầm chứa vũ khí lương thực, lỗ thông hơi, phòng nghỉ ngơi, phòng cứu chữa thương bệnh binh, phòng hội họp, hầm chông, ụ ổ chiến đấu, giếng nước, cửa ra sông Sài Gòn, hầm chữ A, bẫy rắn độc... đều gắn biển tên và gắn mã QR code để thuận tiện cho việc tra cứu mở rộng thông tin liên quan. Nguồn năng lượng phục vụ hoạt động của mô hình là Pin năng lượng mặt trời.

Ở phần trò chơi “Hỏi đáp kiến thức”, người tham gia sẽ trả lời câu hỏi theo 3 cấp độ (dễ, trung bình, khó), mỗi cấp độ có 10 câu hỏi liên quan đến Địa đạo Củ Chi. Toàn bộ nội dung thông tin được viết bằng ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh, có lời thu âm, tra cứu thông tin, video và nhiều câu hỏi tương tác... giúp học sinh có trải nghiệm hoàn toàn mới khi học lịch sử.

Khi tham gia tìm hiểu “Mô hình Địa đạo Củ Chi”, các em như được tham gia một Tour du lịch trải nghiệm học tập khám phá Địa đạo Củ Chi mà không phải đến tận nơi. Đây cũng chính là sản phẩm STEM điển hình của việc tích hợp kiến thức lịch sử, địa lý trên nền tảng toán học, vật lý, công nghệ, kỹ thuật, tự động hóa.

Tiếp tục nghiên cứu để đưa vào ứng dụng trong cuộc sống

“Mô hình Địa đạo Củ Chi” sinh động, dễ hiểu, phù hợp với mọi lứa tuổi học sinh phổ thông trong và ngoài nước và có khả năng tiếp cận với khách du lịch quốc tế.

Cả nhóm cùng hoàn thiện các linh kiện, thiết bị ứng dụng cho mô hình

Đặc biệt, mô hình góp phần không nhỏ vào quá trình hình thành và phát triển năng lực học tập của học sinh, tăng cường tính chủ động, sáng tạo, khơi dậy hứng thú và niềm đam mê tìm hiểu thêm về lịch sử, giáo dục tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào dân tộc; phù hợp với các phong cách học tập tiện ích, thông minh, phát huy nhiều năng lực của học sinh thế hệ Gene Z.

Ngoài ra, với những ứng dụng tự động hóa và tương tác dưới sự hướng dẫn của thầy cô, học sinh có thể giới thiệu các di tích lịch sử văn hóa khác của dân tộc, tạo ra nhiều sản phẩm đồ dùng học tập ấn tượng khác để lan tỏa hơn giá trị lịch sử văn hóa tới mọi người; có thể áp dụng để thiết kế nhiều đồ dùng học tập trực quan ở nhiều môn học khác nhau.

Tại Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng toàn quốc năm 2024,“Mô hình “Địa đạo Củ Chi” đoạt giải đặc biệt.

Ông Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Quỹ VIFOTEC, Trưởng ban chỉ đạo cuộc thi nhận xét: “Mô hình Địa đạo Củ Chi là đồ dùng học tập rất thực tế và hữu ích dành cho giáo viên và học sinh các cấp trong việc học lịch sử cũng như tìm hiểu về di tích lịch sử quan trọng của dân tộc. Đây không những là sản phẩm STEM (là các sản phẩm thiết kế để kích thích học sinh tham gia vào các hoạt động học tập và giải quyết vấn đề trong lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, và Toán học) mà còn là sản phẩm STEAM (sử dụng các nguyên tắc của STEM cơ bản và tích hợp chúng thông qua nghệ thuật), có thể giúp các thầy cô ứng dụng để giảng dạy các môn học: Tin học (lập trình cho robot, mô hình, ứng dụng); vật lý (mạch điện một chiều, xoay chiều và các linh kiện điện, điện tử, mỹ thuật)...

Cả nhóm vui mừng nhận giải thưởng

Theo trưởng nhóm Lưu Bảo Châu, do thời gian và kinh nghiệm còn hạn chế, nhóm chưa giới thiệu hết được nhiều địa đạo. Sắp tới, thời gian và kinh phí cho phép, nhóm sẽ tiếp tục phát triển sản phẩm để tương tác nhiều hơn, giới thiệu phong phú hơn về các di tích lịch sử văn hóa dân tộc, giới thiệu thêm về địa đạo Vĩnh Mốc (xã Kim Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị, sẽ dịch thêm nhiều thứ tiếng như: Trung, Hàn, Nhật, Pháp, Nga..., ứng dụng những công nghệ tiên tiến như thực tế ảo.

“Chúng em đưa ứng dụng lên App store, CH Play... để mọi người đều có thể tải về ứng dụng, bổ sung thêm trải nghiệm tương tác khác để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các bạn học sinh, giáo viên, người quan tâm ở Việt Nam và du khách quốc tế. Qua đó, sẽ tăng tính phổ biến và dễ dàng tiếp cận với nhiều người sử dụng hơn nữa” – Lưu Bảo Châu chia sẻ.

Bài và ảnh Thu Hằng