Nghề đan nón 'Chúp xà' của người Nùng An

Nón chúp xà vốn gắn liền với cuộc sống thường ngày của người Nùng An. Không chỉ là vật dụng gần gũi, còn là người bạn đồng hành trong lao động, sinh hoạt. Trải qua bao thăng trầm của thời gian, nghề đan nón chúp xà luôn được người dân xóm Hoàng Diệu, xã Tự Do (Quảng Hòa) gìn giữ, bảo tồn, gây dựng thương hiệu và trở thành một trong những nghề truyền thống mang lại nguồn thu nhập đáng kể.

Xóm Hoàng Diệu, xã Tự Do (Quảng Hòa) hiện có 112 hộ, 506 nhân khẩu. Đến nay, có 34 hộ vẫn giữ nghề nón chúp xà truyền thống.

Nón chúp xà của người Nùng An không chỉ khác về hình thức mà còn khác về nguyên liệu và cách làm.

Nguyên liệu để làm nón thường là thân cây “mạy thàn”,“mạy mè”, lá “mạy mười”, lá chuối…

Công đoạn chẻ nan là quan trọng nhất. Chẻ mỏng hay dày phụ thuộc vào độ khéo léo, tay nghề của người thợ.

Để làm ra chiếc nón, công đoạn đầu tiên là lớp khung, lớp khung nón gồm có 2 phần là khung trên và khung dưới. Khung trên của nón, thường được làm từ thân cây “mạy thàn”, lớp dưới thường được làm từ thân cây “mạy mè”.

Lớp khung bên ngoài được người thợ đan rất cẩn thận và tỉ mỉ, không để lộ một mấu nối nào ra ngoài, lớp khung này sẽ quyết định tính thẩm mỹ của chiếc nón thành phẩm.

Sau khi lót lá "mạy mười", người thợ sẽ ép chặt rồi cố định lớp khung thứ hai lên cho nón thêm dày và cứng cáp.

Những chiếc nón chúp sau khi được hoàn thành công đoạn cuối cùng tiếp tục được cắt tỉa phần thừa, hong khô trên gác bếp giúp không bị mối mọt, có độ bền lâu, trời nắng không bị cong vênh, trời mưa không bị thấm nước.

Hiện nay, nhiều hộ dân đã kết hợp với các thương lái đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử và nhận được sự ủng hộ của rất nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh.

Sản phẩm nón lá chúp xà của người Nùng được nhiều người tin tưởng, lựa chọn sử dụng