Nghiên cứu mới về Omicron thắp lên hy vọng đại dịch sắp chấm dứt

5 cuộc nghiên cứu riêng biệt trên thế giới trong tuần qua cho thấy Omicron không lây nhiễm sang phổi dễ dàng như các biến thể trước đó. Ảnh: Hindustan Times

Gây bệnh nhẹ vì ít tấn công vào phổi

Biến thể Omicron được phát hiện ở Nam Phi chỉ hơn một tháng trước và lúc đó các chuyên gia thận trọng cho rằng tình dịch bệnh còn diễn biến phức tạp trong thời gian tới. Nhưng dữ liệu nghiên cứu mới từ tuần trước cho thấy biến thể Omicron ít gây ra triệu chứng nghiêm trọng hơn nhiều so với các biến thể trước đó.

Một nghiên cứu ở Nam Phi cho thấy bệnh nhân nhập viện trong làn sóng lây nhiễm Covid-19 thứ tư dưới sự chi phối của biến thể Omicron ít có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn 73% so với bệnh nhân nhập viện trong làn sóng lây nhiễm thứ ba do biến thể Delta chi phối. Wendy Burgers, nhà nghiên cứu miễn dịch học tại Đại học Cape Town (Nam Phi), nói: “Hiện nay, có dữ liệu khá vững chắc cho thấy số ca nhiễm và số ca nhập viện vì Omicron không tương ứng với nhau”.

Trước đó, giới khoa học báo động về mối nguy hiểm của Omicron chủ yếu do số lượng đột biến lớn ở biến thể này, trong đó, có nhiều đột biến ở protein gai, giúp nó dễ dàng xâm nhập vào các tế bào chủ ở cơ thể người.

Theo các dữ liệu nghiên cứu ban đầu, các đột biến đó cho phép Omicron không chỉ dễ dàng lây nhiễm đối với những người chưa tiêm chủng, mà còn tránh các phản ứng miễn dịch từ những người đã tiêm vaccine hoặc đã hồi phục sau khi nhiễm Covid-19.

Nhưng câu hỏi còn bỏ ngỏ là Omicron sẽ hoạt động như thế nào khi nó vượt qua được những tuyến phòng thủ đầu tiên đó?

Có một số yếu tố dường như đã làm Omicron ít độc lực hơn, hoặc ít gây triệu chứng nghiêm trọng hơn so với các biến thể trước đây. Một trong những yếu tố đó là khả năng lây nhiễm sang phổi của Omicron. Nhiễm Covid-19 thường bắt đầu ở mũi và lan xuống cổ họng. Ở những ca nhiễm Covid-19 có triệu chứng nhẹ, virus SARS-CoV-2 thường không đi xa khỏi đường hô hấp trên. Các triệu chứng nghiêm trọng hơn thường xuất hiện ở người nhiễm nếu virus này xâm nhập vào phổi.

Nhưng 5 cuộc nghiên cứu riêng biệt ở các nước trên thế giới trong tuần qua cho thấy Omicron không lây nhiễm sang phổi dễ dàng như các biến thể trước đó. Trong một nghiên cứu do một nhóm nhà khoa học Nhật Bản và Mỹ thực hiện, các con chuột nhiễm Omicron ít bị tổn thương phổi hơn và ít có nguy cơ tử vong hơn so với những con bị nhiễm các biến thể như Delta và Beta. Một nghiên cứu khác ở Bỉ cho thấy kết quả tương tự ở chuột lang Syria.

Tại Hong Kong, các nhà khoa học đã nghiên cứu một số lượng nhỏ các mẫu mô phổi từ các bệnh nhân được thu thập trong quá trình phẫu thuật và phát hiện ra rằng Omicron phát triển chậm hơn trong các mẫu mô đó so với các biến thể khác.

Burgers cho biết sự thay đổi về độc lực này có thể liên quan đến sự thay đổi của cấu trúc virus SARS-CoV-2. Bà nói: “Virus SARS-CoV-2 từng sử dụng hai con đường khác nhau xâm nhập vào tế bào, và bây giờ do những đột biến ở protein gai, nó thường chỉ ưu tiên một trong hai con đường đó. Nó dường như có xu hướng lây nhiễm ở đường hô hấp trên hơn là phổi”.

Burgers cho biết, điều này có thể có nghĩa là các ca nhiễm biến thể Omicron sẽ ít bị các triệu chứng nghiêm trọng, nhưng lại có khả năng lây nhiễm cao hơn cho người xung quanh vì biến thể này nhân lên thường xuyên hơn ở đường hô hấp trên.

Dễ né kháng thể nhưng khó vượt qua tế bào T và tế bào B

Dù Omicron có thể né tránh sự tấn công của các kháng thể tốt hơn các biến thể trước đây, nhưng các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng nó ít thành công hơn trong việc né tránh tuyến phòng thủ thứ hai ở những người đã tiêm vaccine hoặc đã hồi phục sau khi nhiễm Covid-19, đó là: tế bào T và tế bào B.

Tế bào T chịu trách nhiệm tấn công virus SARS-CoV-2 khi nó xâm nhập vào tế bào của cơ thể nếu các kháng thể không ngăn chặn được lây nhiễm ngay từ ban đầu. Trong một nghiên cứu gần đây, Burgers và các đồng nghiệp đã sử dụng các tế bào bạch cầu của bệnh nhân nhiễm Omicron đã hồi phục và phát hiện thấy khoảng 70-80% phản ứng của tế bào T vẫn được bảo toàn. Điều này có nghĩa là đối với những người đã được tiêm phòng hoặc đã phục hồi sau khi bị nhiễm Covid-19 trong 6 tháng qua, các tế bào T của họ có thể nhận diện Omicron và chống lại nó tương đối nhanh chóng.

Phát hiện mới nhất này cần được nghiên cứu sâu hơn và nếu tiếp tục được xác nhận, sẽ giải thích vì sao các đợt lây nhiễm hiện nay ít dẫn đến số ca nhập viện và tử vong hơn so với các làn sóng lây nhiễm trước đây.

Báo hiệu đại dịch sắp kết thúc?

Monica Gandhi, nhà nghiên cứu miễn dịch học tại Đại học California, San Francisco (Mỹ), nhận định dù số ca nhiễm Covid-19 có thể đạt kỷ lục nhưng bà hy vọng sự kết hợp giữa khả năng lây cao và thực tế chỉ ra gây ra các triệu chứng nhẹ của Omicron có thể báo hiệu đại dịch sắp kết thúc. Bà nói: “Chúng ta đang ở trong một giai đoạn hoàn toàn khác. Virus SARS-CoV-2 sẽ luôn hiện diện bên chúng ta, nhưng hy vọng của tôi là biến thể Omicron giúp tạo ra quy mô miễn dịch lớn trong cộng đồng đến mức nó sẽ dập tắt đại dịch”.

Bà cũng chỉ ra một nghiên cứu khác ở Hong Kong được công bố hồi tuần trước cho thấy những người đã tiêm chủng bị nhiễm Omicron cũng tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ chống lại các phiên bản khác của virus SARS-CoV-2. Theo bà, điều đó giải thích vì sao số ca nhiễm Covid-19 nhanh chóng đạt đỉnh ở Nam Phi trong làn sóng lây nhiễm Omicron. Hôm 3-1, Bộ Y tế Nam Phi ghi nhận số ca nhiễm trong tuần kết thúc vào ngày 25-12-2021 giảm 29,7% so với tuần trước đó.

Trong cuộc trao đổi gần đây với hãng tin CNBC, khi nhận định về biến thể Omicron, tiến sĩ David Ho, nhà virus học nổi tiếng thế giới và là giáo sư ở Đại học Columbia (Mỹ) nói: “Đôi khi một đám cháy lan mạnh và thiêu cháy mọi thứ rất nhanh sau đó, sẽ tắt ngúm”. Ông cho rằng tốc đô lây lan nhanh khủng khiếp của Omicron có thể khiến hầu như mọi người dân ở Mỹ đều bị nhiễm và sẽ có kháng thể, giúp tạo ra ngưỡng miễn dịch cộng đồng cao, giúp chống lại các biến thể đáng lo ngại tiếp theo của virus SARS-CoV-2.

Theo Bloomberg

Chánh Tài