Người nông dân EU đau đầu giữa khủng hoảng năng lượng: 'Giá cả đã vượt quá tầm kiểm soát'

"Giá cả đã vượt quá tầm kiểm soát"

Các thế hệ trong gia đình anh Tony Montalbano đã trồng rau ở vùng Đông Nam nước Anh trong hàng thế kỷ, không hề bị gián đoạn dù suy thoái, khủng hoảng kinh tế hay những đợt lạm phát tăng cao.

Nhưng năm nay, chi phí năng lượng tăng cao do hàng loạt biến động ở châu Âu khiến việc vận hành nhà kính tiêu tốn nhiều tiền của nhà Montalbano hơn, và anh Tony Montalbano cũng buộc phải cân nhắc lựa chọn từ bỏ vụ mùa dưa chuột năm nay.

"Giá cả đã vượt quá tầm kiểm soát", anh Montalbano, 40 tuổi, nói về hóa đơn tiền điện của gia đình. Năm nay, sản lượng nông sản thu được từ trang trại của nhà Montalbano ở Essex, Anh, chỉ bằng một nửa so với mọi năm do gia đình ông phải cắt giảm chi phí.

"Giá khí đốt tăng vọt, đó là điều tôi không thể ngờ và không chuẩn bị trước", Montalbano cho biết.

Khắp châu Âu, những người nông dân và doanh nghiệp thực phẩm đang phải cắt giảm sản lượng để đối phó với chi phí năng lượng tăng cao. Montalbano cho biết hóa đơn tiền điện của gia đình anh cao hơn khoảng 5 lần so với cùng thời điểm năm ngoái.

Khi Nga cắt giảm nguồn cung khí đốt trước các lệnh trừng phạt của phương Tây, các ngành công nghiệp đã đồng loạt cảnh báo và kêu gọi chính phủ hỗ trợ do lo lắng về viễn cảnh thiếu lương thực mùa vụ.

Các loại cây trồng cần sưởi ấm nhiều ở vùng khí hậu lạnh, chẳng như dưa chuột, cà chua và rau xà lách, là những loại cây chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất khi giá năng lượng tăng cao.

Thế nhưng cuộc khủng hoảng năng lượng đang ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực hơn trong chuỗi cung ứng thực phẩm của châu Âu. Chẳng hạn, các lò bánh, người nông dân chăn nuôi bò sữa và các loại nông sản khác như củ cải đường và ô liu... đang phải vật lộn để thanh toán các hóa đơn do chi phí tăng nhanh hơn nhiều so với mức giá đầu ra - tức giá bán buôn của các mặt hàng.

Các loại cây trồng cần sưởi ấm nhiều ở vùng khí hậu lạnh, chẳng như dưa chuột, cà chua và rau xà lách, là những loại cây chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất khi giá năng lượng tăng cao. Ảnh: FT

Ông Pekka Pesonen, Tổng Thư ký của liên minh COPA-COGECA đại diện cho những người nông dân EU, cho biết các hóa đơn năng lượng đắt đỏ có tác động trực tiếp nghiêm trọng hơn dự kiến. Giá đầu vào như phân bón và thức ăn chăn nuôi đã tăng vọt, trong khi chi phí làm lạnh, sưởi ấm và vận chuyển tăng cao khiến người nông dân nản lòng.

EU đang thảo luận về kế hoạch áp giá trần năng lượng để hỗ trợ các doanh nghiệp và hộ gia đình, nhưng kế hoạch này cũng bao gồm việc yêu cầu cắt giảm sử dụng năng lượng. Điều này có thể ảnh hưởng tới người nông dân.

Vương Quốc Anh mới đây đã công bố kế hoạch hỗ trợ các doanh nghiệp của nước này, nhưng sự hỗ trợ sẽ chỉ kéo dài 6 tháng.

Tuy nhiên, đối với nhiều người, sự hỗ trợ này đã đến quá muộn.

Ông Jimmy Russo, đồng sở hữu của công ty Valley Grown Salads có trụ sở tại Anh, cho biết ông cho rằng "có đến 75-80% những người trồng rau xà lách ở Anh sẽ không trồng vào năm tới, vì mặt hàng này không còn đem lại lợi nhuận như trước... Nếu như nói ngành trồng rau xà lách bị bỏ rơi thì cũng không phải là phóng đại."

Cái nóng khắc nghiệt của mùa hè châu Âu năm nay đã khiến những người nông dân gặp khó. Ông Russo cho biết ông không thể trồng hầu hết các loại cây vụ hè như bình thường vì nắng nóng. Tuy nhiên, mùa đông trước mắt cũng rất đáng lo ngại. Giá khí đốt từ năm ngoái đến nay đã tăng 7 lần, và có thể tăng cao hơn nhiều vào mùa đông.

"Bạn không thể bán một quả dưa chuột với giá £2,50 được (tương đương 68.000 VNĐ)", ông Russo nói.

Những nhà kính im lìm và nhà sản xuất lo âu

Tại Hà Lan, quốc gia xuất khẩu gần 1/5 sản lượng cà chua trên toàn thế giới, nhiều nhà kính đang chìm trong bóng tối.

Ông Alexander Formsma, chuyên gia năng lượng tại công ty Glastuinbouw Nederland, cho biết các công ty thường sử dụng hệ thống chiếu sáng để trồng cà chua "rất có thể sẽ không tiếp tục làm điều đó trong mùa đông tới do giá điện tăng cao."

Alfred Pedersen & Son, nhà cung cấp cà chua lớn nhất ở Thụy Điển và Đan Mạch, sở hữu và điều hành 350.000m2 nhà kính, cho biết họ cũng sẽ ngừng hoạt động trong mùa đông này.

Được biết, Alfred Pedersen & Son cung cấp cho các siêu thị 20.000 tấn cà chua mỗi năm, khoảng 1/4 trong số đó được trồng và thu hoạch trong vụ đông.

Ông Torben Roll, giám đốc điều hành của Alfred Pedersen & Son, cho biết chi phí năng lượng đã tăng gấp 10 lần so với năm ngoái.

Ông Roll dự đoán rằng chuỗi cung ứng Bắc Âu "sắp thiếu hụt một lượng lớn cà chua", đồng thời cho biết thêm rằng những người trồng cà chua ở những vùng khí hậu ấm hơn như Tây Ban Nha và Maroc có thể sẽ không thể bù đắp khoảng trống ấy.

Một số người nông dân trồng củ cải đường ở Pháp đã phải thu hoạch sớm do lo ngại về nguy cơ thiếu khí đốt vào mùa đông. Tereos, nhà sản xuất đường lớn nhất của Pháp, cho biết họ sẽ đẩy tiến trình sản xuất đường từ củ cải, vốn tiêu tốn nhiều năng lượng, lên sớm hơn.

Ông Timothé Masson, một nhà kinh tế của hiệp hội các nhà sản xuất củ cải Pháp, cho biết: "Nhiều nhà sản xuất lo lắng rằng nếu thiếu khí đốt, họ có thể phải ngừng sản xuất."

Một nhà kính vốn để trồng rau củ, giờ đây trống trơn vì người nông dân cố trồng cũng không có lãi. Ảnh: Reuters

Trong khi giá năng lượng tăng cao ảnh hưởng trực tiếp nhất đến việc sử dụng hệ thống sưởi trong nhà kính ở các vùng khí hậu lạnh hơn, thì những người nông dân ở vùng khí hậu ấm hơn tại châu Âu cũng phải chịu ảnh hưởng khi chi phí đầu vào tăng cao, còn thời tiết thì khắc nghiệt.

Tại Italy, người nông dân đã phải chật vật đối phó với hạn hán trong mùa hè. Khoảng 1/3 người nông dân của nước này đang làm ăn thua lỗ, theo nghiên cứu của công ty phân tích dữ liệu Centro Studi Divulga thực hiện cho Hiệp hội Nông nghiệp Italy Coldiretti.

Ông Filippo De Miccolis Angelini, một thành viên của Coldiretti, chủ sở hữu trang trại trồng ngũ cốc, rau quả và ô liu ở vùng phía Nam Puglia, cho biết hóa đơn tiền điện của ông đã tăng gần gấp 3 lần so với năm ngoái, trong khi giá phân bón tăng cao gấp 4 lần.

Ông Angelini nói: "Chắc chắn là chúng tôi vẫn sẽ ép dầu ô liu, nhưng chúng tôi rất lo sợ về các loại chi phí."

Một số người nông dân có hợp đồng giá điện cố định đã chọn cách bán lại điện cho người khác, thay vì sử dụng điện của họ cho trồng trọt.

Trở lại miền đông nam nước Anh, Montalbano cho biết một số người nông dân gần đến tuổi nghỉ hưu đang dần rút lui, trong khi các chủ sở hữu đất đang tranh thủ kiếm tiền. Là một người thuê đất không còn trẻ nhưng cũng chưa già, Montalbano nói rằng anh gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc trồng các loại cây tiêu tốn ít năng lượng hơn, chẳng hạn như hồ tiêu.

"Nếu không trồng trọt, thì tôi sẽ thanh toán các hóa đơn của mình thế nào đây?" - Montalbano nói. "Nếu tiêu tiền tiết kiệm thì tức là tôi sẽ đi lùi, vậy thì tôi phải đi đâu bây giờ?"

Theo Financial Times

Hồng Anh