Người phụ nữ nắm giữ nhiều 'bí kíp' thêu truyền thống của người Dao đỏ Bắc Kạn

Năm 2022, bộ sản phẩm thêu hoa văn trên gối, túi, khăn, mũ của Tổ hợp tác phát triển các sản phẩm nông, lâm nghiệp Bản Cuôn (Tổ hợp tác Bản Cuôn) đã đạt giải Nhì tại Hội thi thiết kế sản phẩm lưu niệm và quà tặng du lịch của huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn.

Cũng trong thời gian này, tác phẩm “Khăn dài ATK Chợ Đồn” đạt giải Nhì tại cuộc thi thiết kế sản phẩm lưu niệm và quà tặng du lịch do Sở VHTT&DL tỉnh Bắc Kạn tổ chức.

Chị Triệu Thị Sỉnh hướng dẫn kỹ thuật thêu cho chị em trong tổ hợp tác. Ảnh: BBK

Tuy nhiên, ít ai biết rằng, Tổ hợp tác Bản Cuôn mới chỉ 2 năm tuổi và chị Triệu Thị Sỉnh (SN 1984, người dân tộc Dao đỏ ở thôn Bản Cuôn II, xã Ngọc Phái) chính là người truyền dạy cho chị em trong tổ hợp tác những kỹ thuật và tình yêu đối với sản phẩm thêu truyền thống của dân tộc.

Với người Dao đỏ, đặc biệt là phụ nữ, học thêu rất quan trọng. Phụ nữ Dao đỏ ngày xưa ai cũng phải biết thêu những họa tiết cổ truyền như dấu chân con hổ, cây thông, hoa, lá rừng… Từ nhỏ, chị Triệu Thị Sỉnh đã thích những họa tiết nhiều màu trên váy áo mà mẹ của chị thêu. Càng lớn, tình yêu với những trang phục dân tộc trong chị càng lớn.

Vì tình yêu đó nên ngoài việc được truyền dạy, chị còn mày mò học cắt may, thiết kế, thêu thùa. Với sự khéo léo của mình, những bộ váy, chiếc khăn do chị hoàn thiện ngày càng trở nên đẹp, tinh xảo hơn.

Khi lập gia đình, dù cuộc sống bận rộn, chị vẫn tranh thủ tìm hiểu kỹ thuật thêu từ những người già. Giờ đây, chị Triệu Thị Sỉnh được coi là người nắm giữ nhiều kinh nghiệm và thành thạo kỹ năng thêu truyền thống của dân tộc Dao đỏ ở Bản Cuôn.

“Với người Dao đỏ, những bộ trang phục có họa tiết hoa văn thêu đẹp mắt, sáng tạo vừa là tài sản, vừa là nơi thể hiện sự khéo léo, tinh tế, đảm đang của người con gái Dao. Trong nhà có nhiều quần áo đẹp tức là có nhiều tài sản. Những cô gái ở độ tuổi lên chín, lên mười đã được các bà, mẹ truyền dạy may vá, thêu thùa. Mỗi cô gái Dao trước khi đi lấy chồng đều tự làm cho mình một bộ trang phục mặc trong lễ cưới”, chị Sỉnh chia sẻ.

Theo chị Sỉnh, việc thêu trang phục nhìn tưởng đơn giản nhưng kỳ thực rất kỳ công và mất nhiều thời gian. Vì vậy, phụ nữ Dao đỏ ai cũng biết thêu thùa nhưng chỉ khi đạt được sự thành thạo thì mỗi người mới có sự sáng tạo riêng để thêu lên trang phục, tạo dấu ấn riêng của mình, nhất là những trang phục mặc đám cưới họa tiết hoa văn đa dạng, cầu kỳ.

Chưa dừng ở đó, với tay nghề và kinh nghiệm, cùng mong muốn giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc Dao đỏ, năm 2020 chị Triệu Thị Sỉnh đã mạnh dạn đứng ra thành lập Tổ hợp tác phát triển các sản phẩm nông, lâm nghiệp Bản Cuôn.

Ngày đầu khó khăn, chị đã kiên trì vận động, tập hợp chị em phụ nữ cùng duy trì, phát triển nghề thêu truyền thống. Kết quả, từ 7 thành viên ban đầu, nay Tổ hợp tác đã có 19 chị em tham gia.

Họa tiết trên trang phục của phụ nữ Dao đỏ có 4 màu chủ đạo: đỏ, vàng, xanh và trắng. Ảnh: BBK

Trong quá trình hoạt động của Tổ hợp tác, chị Triệu Thị Sỉnh trực tiếp góp ý, chỉnh sửa cho các thành viên, để sản phẩm đẹp hơn. Cũng chính nhờ tay nghề của chị em ngày càng vững, cùng sự thay đổi, thích ứng với nhu cầu người tiêu dùng, những sản phẩm thổ cẩm của Tổ hợp tác Bản Cuôn được đông đảo người dân đón nhận. Các sản phẩm chính và bán chạy của Tổ hợp tác là ví, túi, khăn, mũ, áo, vỏ gối… làm từ vải chàm. Đồng thời, các sản phẩm này cũng góp phần lan tỏa văn hóa dân tộc Dao đỏ bản địa đến với du khách.

Chị Triệu Thị Cách, thành viên Tổ hợp tác Bản Cuôn chia sẻ: “Kỹ thuật thêu rất quan trọng, nó như linh hồn của văn hóa dân tộc Dao đỏ chúng tôi. Vì thế, tôi sẽ cố gắng cùng các thành viên duy trì và truyền dạy cho các thế hệ trẻ để không bị mai một”.

Thế Vũ