Nguyên nhân bệnh tâm thần gia tăng hậu Covid-19

Tài liệu của WHO cho thấy lo ngại về khả năng gia tăng các tình trạng tâm thần đã khiến 90% quốc gia được khảo sát đưa nhiều chương trình hỗ trợ sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội vào kế hoạch ứng phó với Covid-19. Song, những khoảng trống và lo ngại vẫn còn rất lớn.

Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, cho biết: “Thông tin mà chúng tôi có được về tác động của Covid-19 với sức khỏe tâm thần trên toàn cầu chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Đây là lời cảnh tỉnh cho tất cả quốc gia hãy quan tâm hơn đến sức khỏe tâm thần và làm tốt hơn nữa việc hỗ trợ sức khỏe tâm thần của người dân”. Lãnh đạo WHO nhấn mạnh “tác động của đại dịch đã vượt xa cái chết và bệnh do chính virus gây ra”.

Lý do khiến bệnh tâm thần gia tăng chưa từng có trước Covid-19 là thời gian bị cô lập quá lâu. Nhiều người bị hạn chế khả năng làm việc, không thể tiếp cận sự hỗ trợ từ người thân hay tham gia vào các cộng đồng xã hội.

Cô đơn, sợ lây nhiễm, đau khổ và cái chết của chính mình và bản thân, đau buồn vì mất mát, lo lắng về tài chính cũng được cho là yếu tố gây căng thẳng, khiến tỷ lệ người lo âu, trầm cảm tăng cao. Đặc biệt, trong số các nhân viên y tế, tình trạng kiệt sức là nguyên nhân chính dẫn đến suy nghĩ tự tử.

Một nghiên cứu có quy mô lớn trên tạp chí BMJ của Hiệp hội Y khoa Anh phát hiện người mắc Covid-19 có nguy cơ cao gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng, trầm cảm. Các nhà nghiên cứu xem xét dữ liệu từ cơ sở dữ liệu chăm sóc sức khỏe quốc gia của Bộ Cựu chiến binh Mỹ cho thấy ngay cả những người mắc bệnh nhẹ cũng dễ gặp vấn đề về nhận thức, tâm lý như rối loạn giấc ngủ, suy giảm nhận thức...

Nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí The Lancet Public Health ngày 15/3 phát hiện so với người khỏe mạnh, bệnh nhân Covid-19 có nguy cơ bị trầm cảm kéo dài hoặc khó ngủ. Các vấn đề này thuyên giảm dần sau 2 tháng. Song, nhiều trường hợp vẫn phải đối mặt di chứng về sức khỏe tâm thần lên tới 16 tháng kể từ thời điểm nhiễm virus.

Tình trạng gia tăng tỷ lệ các vấn đề sức khỏe tâm thần cùng sự gián đoạn nghiêm trọng các dịch vụ chăm sóc đã để lại khoảng trống lớn. Trong đại dịch, các dịch vụ điều trị tâm thần, thần kinh và sử dụng chất gây nghiện bị gián đoạn. Nhiều quốc gia cũng báo cáo lỗ hổng lớn trong các dịch vụ cứu chữa người gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, bao gồm cả việc ngăn chặn các vụ tự tử.

Cuối năm 2021, tình hình này phần nào được cải thiện nhưng vẫn còn quá nhiều người không thể nhận sự chăm sóc, hỗ trợ kịp thời, cần thiết.

Thiên Nhan