Những cuộc bầu cử Tổng thống đáng nhớ nhất trong lịch sử nước Mỹ
Đường đua vào Nhà Trắng trong các kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ đều có nhiều bất ngờ khó dự báo trước, khiến cử tri và các nhà quan sát phải 'nín thở' theo dõi đến phút cuối cùng.
Những chiến thắng áp đảo
Các cuộc bầu cử tổng thống năm 1964 và 1984 được biết đến là những chiến thắng nhanh chóng và áp đảo nhất trong lịch sử bầu cử Mỹ.
Các nhà quan sát nhận định, vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy hồi tháng 1/1963 được cho là đã tạo tiền đề cho cuộc bầu cử năm 1964. Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson ngay lập tức lên nắm quyền tại Nhà Trắng và sau đó ra tranh cử tổng thống trong thời gian chưa đầy một năm với tư cách là tổng thống đương nhiệm.
Cựu Tổng thống Lyndon B. Johnson. Ảnh: History.com
Cuộc đối đầu giữa ông Johnson với Thượng nghị sĩ Cộng hòa bang Arizona Barry Goldwater diễn ra rất khốc liệt, đặc biệt trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Liên Xô đang trở trên căng thẳng. Quảng cáo tranh cử nổi tiếng "Daisy Girl" của cựu Tổng thống Johnson tại thời điểm đó đã ám chỉ đối thủ Goldwater có khả năng phát động chiến tranh hạt nhân với Moscow và thu về một lượng lớn sự ủng hộ của cử tri Mỹ.
Tờ New York Times tuyên bố ông Johnson thắng cử vào đúng 21h theo giờ Bờ Đông vào đêm bầu cử, mặc ông Goldwater đã đợi đến ngày hôm sau mới thừa nhận thất bại của mình. Thượng nghị sĩ Barry Goldwater chỉ giành chiến thắng ở sáu tiểu bang: Louisiana, Nam Carolina, Alabama, Mississippi, Georgia và tiểu bang quê nhà Arizona của ông.
Vào năm 1984, Tổng thống Ronald Reagan tái tranh cử với đối thủ Walter Mondale, người trước đó từng giữ chức phó tổng thống dưới thời cựu Tổng thống Jimmy Carter.
Ông Reagan đã may mắn sống sót sau một vụ ám sát trong thời gian đương nhiệm vào tháng 3/1981 và khá được lòng dân khi bước vào cuộc bầu cử năm 1984 nhờ những thành tựu kinh tế trước đó.
Ông Reagan (trái) và ông Mondale (phải). Ảnh: History.com
Cựu Tổng thống đã ở tuổi 73 khi tham gia tranh cử lần hai nhưng khiếu hài hước và những tuyên bố có phần bông đùa về tuổi tác đã giúp ông giữ lại niềm tin của cử tri trong cuộc bầu cử cùng năm. Trong cuộc tranh luận Tổng thống hồi tháng 10/1984, ông Reagan cho biết bản thân là sự đối lập với “tuổi trẻ và sự thiếu kinh nghiệm" của ứng viên Dân chủ Mondale.
Cựu Tổng thống Reagan đã nhanh chóng giành chiến thắng ở hầu hết mọi tiểu bang, ngoại trừ tiểu bang quê nhà Minnesota của ông Mondale và Washington, DC. Ông Mondale đã thừa nhận thất bại ngay sau 23h tối theo giờ Bờ Đông trong đêm bầu cử, trong khi ông Reagan đợi đến sau nửa đêm mới có bài phát biểu chiến thắng.
Những cuộc đua sít sao
Ngược lại, cuộc bầu cử năm 2000 là một cuộc bầu cử căng thẳng liên quan đến kết quả bỏ phiếu của một quận ở Florida.
Thống đốc Texas George W. Bush và Phó Tổng thống Al Gore đã đối đầu trong một cuộc đua khốc liệt giành vị trí đứng đầu Nhà Trắng. Trong khi đó, ứng viên đại diện Đảng Xanh – một đảng nhỏ trong hệ thống đảng phái ở Mỹ là Ralph Nader cũng thu hút nhiều được nhiều sự ủng hộ từ cử tri.
Ông George W. Bush. Ảnh: History.com
Trong đêm bầu cử 7/11/2000, kết quả kiểm phiếu cho thấy các bên đang so kè rất sít sao, đặc biệt là ở Florida. Tất cả các hãng thông tấn lớn ban đầu đều đưa tin rằng ông Gore đã giành được 25 phiếu đại cử tri của Florida, đảm bảo cho chiến thắng chung cuộc. Tuy nhiên, khi số phiếu ở nhiều quận bắt đầu được thống kê, kết quả cuộc đua ở Florida thực sự vẫn chưa thực sự được quyết định.
Quyết định cuối cùng sẽ được xác định bằng số phiếu bầu từ quận Palm Beach, Florida. Sau đó, quận Palm Beach đã bỏ lỡ thời hạn 2 tuần sau bầu cử - thời điểm chốt hạ để các quận có thể thống kê số phiếu bầu với tiểu bang.
Quận này sử dụng các lá phiếu kiểu cũ, buộc các cử tri phải đục lỗ bên cạnh tên của ứng viên yêu thích để tiến hành bỏ phiếu. Tuy nhiên, những lỗ đục bị xô lệch trên lá phiếu đã gây ra nhiều tranh cãi trong quá trình kiểm đếm. Cuối cùng, đảng Cộng hòa đã kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ vào tháng 12 cùng năm để dừng việc kiểm phiếu lại đang diễn ra.
Cuối cùng, ngày 12/12/2000, Tòa án Tối cao Mỹ lần đầu tiên can thiệp vào một cuộc bầu cử tổng thống, đưa ra phán quyết chấp thuận đơn kháng cáo của đang Cộng hòa lệnh Florida với lý do hoạt động kiểm phiếu kéo dài ở Florida đang vi phạm nguyên tắc hiến pháp.
Quyết định của tòa đã mở ra nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên cho ông Bush. Cựu Tổng thống này cũng tái đắc cử bốn năm sau đó.
Quyết định tranh cử có 1-0-2
Ông Theodore Roosevelt đã trở thành tổng thống vào tháng 9/1901 khi Tổng thống đương nhiệm William McKinley bị ám sát. Cựu Tổng thống sau đó cũng được bầu lại vào năm 1904 nhưng sau đó đã bày tỏ mong muốn rời bỏ chính trường để được sống với những đam mê của riêng mình, chẳng hạn như đi săn. Ông đã đích thân chọn Bộ trưởng chiến tranh William Howard Taft làm người kế nhiệm và ông Taft đã thắng cử Tổng thống vào năm 1908.
Cựu Tổng thống Theodore Roosevelt. Ảnh: History.com
Song, nhiệm kỳ Tổng thống của ông Taft lại đưa nước Mỹ theo một hướng đi khác hẳn so với người tiền nhiệm, khiến ông Roosevelt sau đó đưa ra một quyết định bất ngờ: tham gia tranh cử để tiếp tục giữ chức Tổng thống Mỹ.
Một bộ phận của Đảng Cộng hòa đã tách ra và thành lập một đảng chính trị riêng, được gọi là đảng Tiến bộ. Ông Roosevelt đã chạy đua với tư cách là ứng cử viên của Đảng Tiến bộ trong cuộc bầu cử năm 1912. Tuy nhiên, sự đối đầu giữa bộ đôi Taft-Roosevelt đã chia rẽ phiếu bầu dành cho họ, tạo cơ hội cho phép ứng cử viên của Đảng Dân chủ Woodrow Wilson giành chiến thắng.
Ông Wilson nhận được hơn 6 triệu phiếu phổ thông, ông Roosevelt nhận được khoảng 4 triệu phiếu, trong khi ông Taft giành được khoảng 3,5 triệu phiếu. Về mặt tinh thần, cựu Tổng thống Roosevelt đã giành được chiến thắng về mặt tinh thần sau khi đánh bại đối thủ Taft nhưng đảng của ông đã thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống cùng năm.
Ngày 5/11/2024
Lịch sử sẽ quyết định đêm bầu cử năm 2024 được ghi nhớ như thế nào, đặc biệt khi đường đua vào Nhà Trắng năm nay là màn đối đầu khốc liệt giữa cựu Tổng thống Donald Trump – người từng thoát chết sau 2 vụ ám sát cùng bản án hình sự nổi tiêng ở New York và bà Kamala Harris - ứng viên nữ da màu đầu tiên của một chính đảng lớn.
