Những điểm đáng chú ý của phiên tòa

Sai phạm tại Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á:

Các bị cáo tại tòa. Ảnh: N.N

Vấn đề dân sự trong vụ án

Theo đó, HĐXX của TAND TP Hà Nội nhận định, số tiền Cty Việt Á hưởng lợi bất chính từ việc bán test xét nghiệm là 1.235 tỷ đồng. HĐXX buộc Cty Việt Á nộp toàn bộ số tiền trên sau khi khấu trừ các khoản đã đưa hối lộ và những khoản liên quan để sung công quỹ. Khoản tiền hưởng lợi bất chính này đến từ việc nâng khống giá thành vượt quá nhiều lần, do bị cáo Phan Quốc Việt, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Cty Việt Á toàn quyền quyết định sử dụng.

Ngoài ra, HĐXX cũng quyết định tiếp tục phong tỏa 52 sổ tiết kiệm đứng tên mẹ bị cáo Việt và 2 sổ tiết kiệm đứng tên con bị cáo. HĐXX xác định, số tiền trong các sổ tiết kiệm này có được từ việc bán test xét nghiệm, do đó phải nộp lại để sung công quỹ.

Tại phiên tòa, bị cáo Phan Quốc Việt xác nhận, có 3 tài khoản ngân hàng, 55 sổ tiết kiệm đứng tên mình với tổng số tiền hơn 321 tỷ đồng bị phong tỏa. Ngoài ra, còn có 52 sổ tiết kiệm đứng tên mẹ bị cáo Việt, 2 sổ tiết kiệm đứng tên con bị cáo (trị giá 20 tỷ đồng) cũng bị phong tỏa.

Trả lời HĐXX, bị cáo Việt thừa nhận 2 sổ tiết kiệm đứng tên con là tiền của mình. Nhưng với các sổ tiết kiệm đứng tên mẹ, bị cáo Việt nói, đây là số tiền bị cáo trả nợ cho mẹ.

Trong số các tài sản mà CQCA kê biên của bị cáo Phan Quốc Việt còn có 16 bất động sản ở số 9 Mạc Đĩnh Chi, phường Bến Nghé, TP Hồ Chí Minh. Trong phần xét hỏi, bị cáo Phan Quốc Việt khai, đây là tài sản của ông H.N.L (bạn thân của bị cáo) thế chấp cho một ngân hàng. Vì giúp bạn, bị cáo Việt đồng ý đứng tên mua lại 16 bất động sản rồi sau đó lại mang thế chấp ngân hàng để vay tiền. Tại tòa, ông H.N.L thừa nhận việc này. Hiện, khoản nợ cả gốc và lãi lên tới hơn 850 tỷ đồng.

Tại tòa, đại diện ngân hàng đề nghị được xử lý tài sản trên để thu nợ. Trong khi đó, ông H.N.L mong muốn để các bên ngồi lại với nhau tự giải quyết. Về việc này, theo HĐXX, sẽ xem xét giải quyết theo cam kết 3 bên.

Đối với việc Cty Việt Á đề nghị HĐXX buộc các tổ chức, cá nhân còn nợ tiền mua test xét nghiệm của Việt Á phải thanh toán, HĐXX quyết định các bên thỏa thuận, giải quyết việc thanh toán theo giá test xét nghiệm được CQĐT xác định trong vụ án này. Nếu có tranh chấp, không thỏa thuận được thì các bên có thể khởi kiện dân sự ở vụ án khác.

Khi nào được miễn trách nhiệm hình sự?

Đáng chú ý, trong 38 bị cáo, HĐXX quyết định miễn trách nhiệm hình sự đối với cựu Giám đốc CDC Bình Dương Nguyễn Thành Danh, bằng việc áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt.

Theo HĐXX, trong bối cảnh dịch bệnh, khi đến tuổi nghỉ hưu, ông Danh đã ở lại cương vị công tác, sát cánh chống dịch.

Tòa đánh giá, ông Danh có hành vi sai phạm nhưng "dám nghĩ, dám làm", vì sức khỏe đồng bào, không tư lợi cá nhân, nhiều lần cảnh tỉnh bị cáo cấp dưới. Xem xét tất cả yếu tố này, HĐXX quyết định cho ông Danh được miễn trách nhiệm hình sự.

Theo hồ sơ, ông Danh chỉ đạo nhân viên cấp dưới liên hệ, phối hợp với nhân viên Cty Việt Á, Cty VNDAT thông đồng, cung cấp hồ sơ kỹ thuật, báo giá cho đơn vị thẩm định giá để ban hành chứng thư thẩm định theo giá do Việt Á đề nghị, gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước hơn 55 tỷ đồng.

Sau khi được thanh toán, Cty Việt Á đã trích phần trăm cho một số cá nhân nhưng ông Danh nhiều lần từ chối nhận. Về việc miễn trách nhiệm hình sự, luật sư Nguyễn Trung Tiệp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội nêu, theo Điều 29 Bộ luật Hình sự, người phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong các căn cứ sau:

Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.

Theo Điểm a khoản 3 Điều 5 Nghị quyết 03/2020/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự trong xét xử tội phạm tham nhũng và tội phạm khác về chức vụ quy định như sau: xem xét áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt miễn hình phạt theo quy định tại Điều 59 của Bộ luật Hình sự đối với trường hợp người phạm tội có ít nhất 2 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự;

Hoặc người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể nếu thuộc một trong các trường hợp: không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, mà chỉ vì muốn đổi mới, dám đột phá vì sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc;

Căn cứ vào những quy định trên có thể thấy nếu hành vi của người phạm tội không nhằm mục đích vụ lợi cá nhân, mà nhằm đưa ra những điểm mới đột phá để bảo vệ tổ quốc, thuộc trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng và có nhiều tình tiết giảm nhẹ thì được áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt.

Chính sách khoan hồng đặc biệt là hình thức được áp dụng khi bị cáo có hành vi phạm tội nhưng có những yếu tố để được khoan hồng miễn trách nhiệm hình sự.

Miễn trách nhiệm hình sự bản chất là người này vẫn có tội, tuy nhiên được nhà nước khoan hồng và không phải chịu trách nhiệm hình sự và không có án tích. Miễn trách nhiệm hình sự hoàn toàn khác so với việc người không phạm tội về bản chất. Người không phạm tội về bản chất khi bị bắt và khởi tố là bị oan/sai dẫn đến những thiệt hại của người này nên cần được bồi thường. Lúc này, trách nhiệm bồi thường thuộc về nhà nước khi có những hành vi dẫn đến oan sai.

Phan Quốc Việt lãnh 29 năm tù vụ án thứ hai

HĐXX tuyên phạt bị cáo Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Cty Việt Á, 14 năm tù về tội “Vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”, 15 năm tù tội “Đưa hối lộ”; tổng hợp hình phạt là 29 năm tù. Bị cáo Vũ Đình Hiệp, Phó Tổng Giám đốc Cty Việt Á, bị xử phạt 7 năm tù tội “Vi phạm quy định đấu thầu”, 8 năm tù tội “Đưa hối lộ”, tổng hợp hình phạt là 15 năm tù.

Trước đó, vào tháng 12/2023, Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án liên quan Cty Việt Á và Học viện Quân y. Bị cáo Phan Quốc Việt bị tuyên phạt 25 năm tù, bị cáo Vũ Đình Hiệp nhận mức án 6 năm tù.

Theo HĐXX, với mục đích được sản xuất, bán test xét nghiệm thu lời bất chính, Phan Quốc Việt tiếp tục câu kết với nhiều cá nhân, thực hiện nhiều hành vi sai phạm. Để được các bị cáo khác can thiệp, giúp đỡ, Phan Quốc Việt đã thỏa thuận ăn chia, đưa tiền hối lộ, cảm ơn nhiều lần; tổng số tiền đưa hối lộ là 106 tỷ đồng.

Nhật Nam