Những gì được biết về mối quan hệ Iran-Triều Tiên?

Lễ kỷ niệm 75 năm thành lập CHDCND Triều Tiên tổ chức tại Bình Nhưỡng.

Phái đoàn CHDCND Triều Tiên do Bộ trưởng Bộ Quan hệ Kinh tế Đối ngoại Yun Jung-ho dẫn đầu đã tới Iran vào 24 tháng 4 lần đầu tiên kể từ năm 2019.

Cuộc gặp cấp cao ngay lập tức làm dấy lên những đồn đoán trên báo chí chính thống phương Tây rằng cuộc gặp giữa Tehran và Bình Nhưỡng có liên quan gì đó đến hợp tác quân sự.

Trong khi các thành viên G7 không ngần ngại cung cấp vũ khí cho các bên tham chiến trên toàn thế giới, các phương tiện truyền thông tương ứng của họ đã vội vã bôi xấu chuyến đi của Bộ trưởng Yun tới Tehran mặc dù không có gì gợi ý rằng bộ trưởng kinh tế đã đến Cộng hòa Hồi giáo Iran để nói về các vấn đề an ninh.

Tạp chí Time nhận định: "Mặc dù Triều Tiên khó có thể tiết lộ thêm thông tin chi tiết về chuyến thăm nhưng nó nhấn mạnh sự hợp tác quân sự giữa hai nước và sự thách thức của họ đối với Mỹ trong những năm qua".

Iran và Triều Tiên hợp tác trong lĩnh vực nào?

Chuyến thăm gần đây nhất được biết đến của phái đoàn Triều Tiên tới Iran diễn ra vào năm 2019, trước đại dịch COVID-19. Nhóm do Pak Chol-min, phó chủ tịch quốc hội CHDCND Triều Tiên dẫn đầu và kéo dài một tuần.

Chịu các lệnh trừng phạt chưa từng có từ phương Tây và các đồng minh, hai nước vẫn duy trì mối quan hệ trong thương mại năng lượng, ngân hàng, nông nghiệp, công nghệ cao và trao đổi văn hóa.

Tehran và Bình Nhưỡng cũng tiến hành trao đổi ngoại giao tích cực cho đến khi đại dịch buộc Triều Tiên phải đóng cửa biên giới.

Theo tờ Tehran Times, cựu lãnh đạo Tổ chức Xúc tiến Thương mại Iran (TPO) Hamid Zadboum đã gặp Đại sứ Triều Tiên Han Song-u vào tháng 9/2020 để thảo luận về việc mở rộng quan hệ ngân hàng và thương mại.

Đặc biệt, hai bên nhấn mạnh việc tạo môi trường thuận lợi cho khu vực tư nhân của mỗi bên thúc đẩy phát triển kinh tế.

Phái đoàn Triều Tiên cũng đề xuất Tổ chức Xúc tiến Thương mại Iran và Ủy ban Phát triển Thương mại Triều Tiên thành lập Ủy ban Thương mại chung để mở rộng thương mại giữa hai bên.

Mỹ đã đẩy Iran và Triều Tiên đến với nhau

Iran thiết lập quan hệ ngoại giao với CHDCND Triều Tiên vào năm 1973. Các chính sách về Trung Đông và châu Á của chính quyền Mỹ đã đẩy nhanh quá trình xích lại gần nhau giữa Iran và Triều Tiên.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Iran Hassan Rouhani - người đã ký thỏa thuận hạt nhân Iran với những người đồng cấp Mỹ và một số cường quốc thế giới vào năm 2015 - đã chuyển sang tăng cường quan hệ với Hàn Quốc và thậm chí còn khiến Bình Nhưỡng phải chịu nhiều chỉ trích.

Tuy nhiên, sau khi Tổng thống Mỹ khi đó là ông Trump tuyên bố ý định hủy bỏ Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) thường được gọi là thỏa thuận hạt nhân, giới lãnh đạo Iran đã chọn đứng cùng hàng ngũ với CHDCND Triều Tiên.

Vào tháng 8 năm 2017, ông Kim Yong-nam, người đứng đầu Hội đồng Nhân dân Tối cao của CHDCND Triều Tiên, cơ quan lập pháp của quốc gia, đã có chuyến công du 10 ngày tới Tehran và tham dự lễ nhậm chức lần thứ hai của Rouhani, một động thái phần lớn được coi là dấu hiệu của mối quan hệ được khôi phục.

Sau khi Mỹ rút khỏi JCPOA vào tháng 5 năm 2018 và khôi phục các lệnh trừng phạt chống Iran vào tháng 8 năm 2018, Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Yong-ho đã tham gia hội nghị thượng đỉnh cấp cao với người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif tại Tehran để thảo luận về những nỗ lực chung nhằm ngăn chặn Các biện pháp trừng phạt của Mỹ và hậu quả tiêu cực của chúng.

Chiến thắng của ông Ebrahim Raisi trong cuộc bầu cử tổng thống Iran vào tháng 6 năm 2021 đã củng cố thêm mối quan hệ Iran-CHDCND Triều Tiên.

Vào tháng 12 năm 2022, hai nước đã nhất trí tăng cường hợp tác học thuật, khoa học và công nghệ.

Theo tờ Tehran Times, Hashem Dadashpour, Thứ trưởng khoa học Iran và Đại sứ Triều Tiên Han Song-u đã đặc biệt thảo luận về việc trao đổi giáo sư và sinh viên, việc quảng bá ngôn ngữ Ba Tư ở Triều Tiên và trao đổi văn hóa.

Vào tháng 2 năm 2022, Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ tuyên bố rằng Triều Tiên được gián tiếp cung cấp dầu thô của Iran vì Bình Nhưỡng chưa bao giờ cam kết tuân thủ các lệnh trừng phạt chống lại Tehran sau khi ông Trump đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân.

Mỹ đặt lệnh hạn chế xuất khẩu dầu của Iran nhằm bóp nghẹt nền kinh tế của Cộng hòa Hồi giáo.

Iran và CHDCND Triều Tiên cũng có thể hợp tác để thúc đẩy quá trình tái thiết Syria. Theo Al-Monitor, Ủy ban kỹ thuật chung về hợp tác công nghiệp chung Syria-Triều Tiên đã tổ chức các cuộc đàm phán vào tháng 8 năm 2022 về việc khôi phục dây chuyền sản xuất và máy móc của Syria bị hư hỏng trong chiến tranh ở Syria, trong khi Iran đang cung cấp vật liệu xây dựng để xây dựng lại cơ sở hạ tầng của Cộng hòa Ả Rập.

'Trục ma quỷ': Sự quỷ hóa có chủ ý của phương Tây

Sau khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Iran và Triều Tiên bị phương Tây cáo buộc bán thiết bị quân sự và đạn dược cho Moscow. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng nào ủng hộ các cáo buộc được Washington hoặc các đồng minh đưa ra.

Báo chí phương Tây cũng đồn đoán về sự hợp tác quân sự, hạt nhân và tên lửa đạn đạo giữa Iran và CHDCND Triều Tiên. 38North - một chương trình của Trung tâm Stimson tập trung vào Triều Tiên, cáo buộc rằng hai nước đã trao đổi công nghệ và thiết kế để thúc đẩy các chương trình tên lửa đạn đạo của họ.

Một báo cáo của hội đồng chuyên gia Liên Hợp Quốc vào tháng 2 năm 2021 lập luận rằng Tập đoàn Công nghiệp Shahid Hemat (SHIG) của Iran có thể có quan hệ với các thực thể và ngành công nghiệp của Triều Tiên chế tạo tên lửa đạn đạo.

Đại sứ Iran tại Liên hợp quốc Majid Takht Ravanchi đã bác bỏ các cáo buộc và lên án hội đồng chuyên gia nói trên vì đã sử dụng "thông tin sai lệch và dữ liệu bịa đặt".

Kiên Bùi