Những phức tạp khi xác minh ai đứng sau vụ tấn công mỏ dầu Saudi

Các cơ sở dầu mỏ lớn của Saudi Arabia bị máy bay drone tấn công Máy bay không người lái đã tấn công cơ sở dầu mỏ lớn nhất thế giới ở Saudi Arabia. Lượng khói dày đặc bốc lên từ nhà máy lọc dầu Aramco ở Abqaiq.

Chính quyền Trump cho biết Iran rất có thể đứng sau các cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Saudi Arabia vào ngày 14/9, trích dẫn các báo cáo tình báo và ảnh vệ tinh cho thấy những gì các quan chức nói là bằng chứng về sự liên quan của Iran.

Theo giới chức chính quyền của Tổng thống Trump, các cuộc tấn công có thể có sự kết hợp giữa máy bay không người lái và tên lửa hành trình và chúng không có nguồn gốc từ Yemen, nơi dân quân Houthi do Iran hậu thuẫn nhận trách nhiệm. Iran đã phủ nhận bất kỳ sự liên quan nào.

Theo New York Times, các bằng chứng công khai phù hợp với một số khía cạnh trong tuyên bố của Nhà Trắng. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ không đưa ra bằng chứng nào ngoài các bức ảnh vệ tinh, mà các nhà phân tích cho rằng không đủ để chứng minh cuộc tấn công đến từ đâu, vũ khí nào được sử dụng và ai đã khai hỏa.

Độ phức tạp vượt quá khả năng trước đây của Houthi

Các nhà phân tích quân sự nghiên cứu về cuộc chiến Yemen nói rằng phạm vi, quy mô và mức độ phức tạp của cuộc tấn công vào các cơ sở khai thác dầu của Saudi vượt xa mọi khả năng mà phiến quân Houthi thể hiện trước đây.

Các quan chức Mỹ đã công bố những bức ảnh vệ tinh cho thấy những gì họ nói là ít nhất 17 điểm ảnh hưởng tại hai cơ sở năng lượng của Saudi, mặc dù không phải tất cả vũ khí đều nhất thiết nhằm trúng mục tiêu.

Tại cơ sở Abqaiq, hình ảnh vệ tinh cho thấy thiệt hại của các bể chứa và khu chế biến.

Các khu vực thiệt hại tại cơ sở dầu mỏ Abqaiq. Ảnh: AP.

Năm 2015, Saudi Arabia đã phát động chiến dịch đẩy lùi sự kiểm soát của Houthi, một lực lượng ở Yemen được Iran hậu thuẫn. Chiến tranh đã giết chết hàng nghìn thường dân và khiến hơn 12 triệu người có nguy cơ chết đói nhưng đã không thể đánh bật Houthi khỏi thủ đô và phần lớn đất nước.

Mặc dù Houthi thường sử dụng máy bay không người lái để tấn công Saudi Arabia, họ thường dựa vào Samad 3, một máy bay không người lái rẻ tiền, nhỏ, chậm và thô sơ, không có khả năng xuyên thủng hàng phòng không của Saudi và tiếp cận mục tiêu với độ chính xác và phối hợp như vụ tấn công cuối tuần trước.

Gần đây, họ đã sử dụng một máy bay không người lái tiên tiến hơn, Quds 1. Nó có thể được mô tả như một tên lửa hành trình nhỏ hoặc một máy bay không người lái lớn có trọng tải gần với tên lửa hành trình.

Các nhà phân tích nói rằng đây là những gì Houthi dường như đã sử dụng để tấn công sân bay quốc tế Abha ở miền Nam Saudi Arabia vài tháng trước. Tuy vậy, Quds 1 không đủ tầm bắn để đi từ phía bắc Yemen đến các cơ sở khai thác dầu ở Saudi Arabia.

Phạm vi, quy mô và độ chính xác của cuộc tấn công mới nhất - bao gồm sự xâm nhập thành công phòng không Saudi và tránh các chướng ngại vật như đường dây điện và tháp truyền thông - vượt xa mọi năng lực mà Houthi từng thể hiện.

Tuy nhiên, một số chuyên gia an ninh nói rằng Houthi đã cải thiện rất nhiều máy bay không người lái và tên lửa hành trình với những gì các quan chức Mỹ nói là sự giúp đỡ quan trọng từ Iran.

Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã và đang huấn luyện các đơn vị dân quân trong khu vực, từ Lebanon đến Yemen, trong chiến tranh tinh vi hơn bằng máy bay không người lái.

Sau khi tên lửa Houthi nhắm vào Saudi Arabia bị chặn, Iran chuyển sang đào tạo Houthis về công nghệ máy bay không người lái, đưa các nhóm tới Iran để làm chủ cách lắp ráp, quản lý và sửa chữa máy bay không người lái.

Hình ảnh vệ tinh độc lập từ Planet Labs cho thấy thiệt hại tương tự hình ảnh do chính quyền Trump công bố. Các kho lưu trữ bị tấn công theo một mô hình nhất quán và từ cùng một hướng, một dấu hiệu khác cho thấy độ chính xác của cuộc tấn công.

Nguồn gốc cuộc tấn công chưa rõ ràng

Các quan chức không công khai cuộc tấn công bắt nguồn từ đâu. Họ nói rằng hình ảnh vệ tinh phù hợp với các cuộc tấn công từ phía bắc hoặc tây bắc, điều này sẽ chỉ ra một cuộc tấn công đến từ hướng Iran hoặc Iraq, thay vì từ Yemen.

Tuy nhiên, các bức ảnh vệ tinh được công bố vào ngày 15/9 không rõ ràng như ý kiến của các quan chức, với một số hình ảnh cho thấy thiệt hại ở phía tây của các cơ sở, không phải từ hướng của Iran hoặc Iraq.

Các kho lưu trữ bị tấn công theo một mô hình nhất quán và từ cùng một hướng. Đồ họa: New York Times.

Ngay cả khi các điểm tác động chỉ ra rằng các phần của các cơ sở bị thiệt hại hướng về phía Iran hoặc Iraq, điều đó không chứng minh chúng được phóng từ đâu. Tên lửa hành trình có thể được lập trình để thay đổi hướng đi, đâm vào bề mặt đối diện với hướng mà chúng được bắn ra.

Hôm 15/9, các quan chức cho biết các cuộc tấn công đến từ sự kết hợp giữa máy bay không người lái và tên lửa hành trình dẫn đường mà không đưa ra bằng chứng.

Các bức ảnh vệ tinh không cung cấp đủ thông tin để xác định loại vũ khí nào được sử dụng. Thế nhưng, Adam Simmons, một nhà phân tích không gian địa lý tại Midgard Raven, cho biết độ chính xác và tính nhất quán của thiệt hại đối với các bể chứa là phù hợp với một số loại đạn tự hành, như tên lửa.

Các nhà phân tích cũng chỉ ra những bức ảnh về những gì dường như là mảnh vỡ tên lửa được đăng trên mạng xã hội Saudi có thể cung cấp thêm manh mối về cách thức cuộc tấn công được thực hiện. Vị trí và ngày của các bức ảnh không thể được xác nhận, nhưng hình ảnh dường như là mới.

Các mảnh vỡ dường như phù hợp với Quds 1, Fabian Hinz, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Chống phổ biến Vũ khí hạt nhân James Martin, nhận định.

Các quan chức cho biết sẽ cung cấp thêm bằng chứng trong những ngày tới. Các phân tích tư pháp về những vũ khí được thu hồi có thể trả lời các câu hỏi về loại vũ khí, người sản xuất và người phóng chúng.

Tuyết Mai
Theo New York Times