Pont Alxandre III – Cây cầu nghệ thuật nhất Paris

Nước Pháp là thế! Nó luôn làm trái tim lữ khách lỗi nhịp bởi những điểm đến nên thơ, trữ tình của nó. Cây cầu Alexandre III huyền thoại bắc qua dòng sông Seine chính là một trong những điểm đến “đắt giá” nhất nước Pháp, là nơi mà ai đến cũng phải dừng chân mỗi khi tới Paris hoa lệ.

Cầu Alexandre III bắc qua sông Seine.

Bắc qua sông Seine có hơn 30 cây cầu, thế nhưng cầu Alexandre III là một điểm nhấn nổi bật nhất. Cho đến nay, nó vẫn được coi như là cây cầu đẹp và nghệ thuật nhất nước Pháp bởi sự thiết kế rất sang trọng, lộng lẫy của nó. Đặc biệt là khi đứng bất kỳ ở đâu trên cầu cũng có thể thoải mái chiêm ngưỡng tháp Eiffel từ xa; có thể nhìn ngắm hình ảnh Điện Invalides hay đại lộ Champs Elyseés với những hàng ô tô đủ màu sắc ngược xuôi qua lại. Nó không những chỉ có chức năng giao thông đi lại, mà còn là biểu tượng của lịch sử, của kiến trúc thủ đô.

Cầu nằm ở một khu vực quan trọng của thành phố. Vị trí của cầu trên đường thẳng từ Điện Invalides tới đại lộ Winston-Churchill; nơi có Petit Palais và Grand Palais hai bên. Các công trình tháp Eiffel, Điện Élyseé, Palais Bourbon, Quảng trường Concorde cũng nằm không xa cây cầu này.

Tìm hiểu trên các tài liệu và tạp chí tại Pháp, được biết thời điểm xây dựng cầu bắt đầu từ tháng 5.1897, tuy nhiên viên đá đầu tiên được Nga hoàng Nicholas Đệ nhị đặt xuống là vào tháng 10.1896. Cầu được xây dựng đúng vào thời kỳ Cách tân; giai đoạn chứng kiến sự trỗi dậy của những công trình dân dụng.

Cầu do hai kiến trúc sư Résal và Alby thiết kế, việc xây dựng cầu kéo dài gần 3 năm. Đầu tiên kết cấu cầu được đúc sẵn trong nhà máy, sau đó được vận chuyển và lắp đặt bởi một cần trục lớn. Công trình này là biểu tượng của tình hữu nghị giữa hai quốc gia Nga – Pháp, do đó mặc dù tồn tại trên đất Pháp nhưng lại được đặt theo tên cha của Nga hoàng và viết theo tiếng Pháp là Alexandre III.

Các hình tượng nghệ thuật trên cầu.

Năm 1900, cầu Alexandre III chính thức được khánh thành đúng vào dịp tổ chức Triển lãm Quốc tế 1900 cùng với một số kiến trúc khác vẫn còn tồn tại đến ngày nay như Gare d’Orsay (giờ là Bảo tàng Orsay), Cung điện Lớn và Cung điện Nhỏ. Triển lãm diễn ra ở cả hai bên bờ sông Seine, thu hút hơn 50 triệu du khách.

Trong thời điểm đó, cầu Alexandre III là công cụ kết nối, giúp hàng vạn người qua lại sông được thuận tiện hơn rất nhiều.

Tượng nữ thần trên cầu.

Được xây dựng nên bằng kim loại, cầu rộng 40m, dài 107m với 3 điểm nối. Chỉ có một nhịp, cầu được bắc qua mà không có cột chống nào ở trung gian. Trên cầu, những cột đèn trang trí mang phong cách Tân nghệ thuật. Ở mỗi đầu cầu, có 2 cột lớn bằng đá và trên đỉnh cột đặt các bức tượng kim loại màu vàng sáng rực.

Những bức tượng mạ vàng đã tôn lên vẻ đẹp cho những cây cột khổng lồ. Những cột đá khổng lồ này đặt ở 2 đầu cầu do yêu cầu kĩ thuật trong xây dựng và lắp ghép, chúng cho phép áp lực chạy theo chiều thẳng đứng của toàn bộ kết cấu.

Đồng thời giữ cân bằng cho cây cầu mà không làm cản trở tầm nhìn của du khách. Những pho tượng trên cột chính là những tác phẩm điêu khắc tượng trưng cho Pháp trong những thời đại khác nhau: thời vua Charlemagne, thời Phục hưng, thời vua Louis XIV xây dựng Versailles và thời hiện đại, tất cả đều được tạo nên bởi những nghệ sĩ khác nhau.

Bảng ghi tóm lược lịch sử của cầu Alexandre III.

Trên cây cột bên tả ngạn về phía hạ lưu có ghi: “Ngày 14 tháng 4 năm 1900, Tổng thống Cộng hòa Pháp Émile Loubet mở Triển lãm Thế giới và khánh thành cầu Alexandre-III”.

Trên cầu được trang trí lộng lẫy với cột đèn và hình điêu khắc của tiểu thiên sứ và nữ thần. Tổng cộng 8 bức tượng được tạc nên bởi những thợ điêu khắc lành nghề nhất thời kỳ đó. Họ chính là những người đã dùng bàn tay “ma thuật” tạo nên những công trình tuyệt vời biểu tượng cho vẻ đẹp Kinh đô ánh sáng. Được thắp sáng bởi 32 cột đèn, ban đêm, ánh đèn điện tỏa sáng rực rỡ được tô điểm bởi những thiên thần nhỏ vây quanh, tất cả đã tạo nên một cảnh tượng rất huyền ảo.

Chính nhờ kiến trúc độc đáo đó mà cầu Alexandre III đã xuất hiện trong nhiều tác phẩm điện ảnh của Pháp và các nước khác. Trong bộ phim Angel-A, hai nhân vật Angela và André nhảy từ cầu Alexandre III xuống sông Seine.

Trong phim Anastasia phát hành năm 1997, Rasputin muốn giết Anastasia, nhưng chỉ làm hư hại cầu này, nhân vật Anastasia là cháu của Nga Hoàng Alexandre III. Phim Midnight in Paris (Nửa đêm ở Paris) chiếu năm 2011, đã có nhiều màn diễn ra tại đây. Phim đã đoạt được hai giải thưởng điện ảnh cao quý…

Cầu Alexandre III trên tạp chí ở Pháp.

Về những pho tượng thần thoại này, trên tạp chí Vicedi à Paris của Pháp có ghi rõ từng tên tác phẩm và tác giả của nó. Xin được trích lại như sau:

“Nữ thần Danh vọng Nông nghiệp” được tạc bởi Gustave Michel.

“Nước Pháp Hiện đại” tác phẩm của Gustave Michel.

“Nữ thần Danh vọng Nghệ thuật” tác phẩm của Emmanuel Fremiet.

“Nước Pháp Trung cổ” của Alfred Charles Lenoir.

“Nữ thần Danh vọng Tranh đấu” của Pierre Granet.

“Nước Pháp thời Phục hưng” của Jules Coutat.

“Nữ thần Danh vọng Chiến tranh” của Clement Steiner.

“Nước Pháp thời Louis XVI” của Laurent Marqueste.

Trên cột tháp là tượng các nữ thần mạ vàng.

Tượng “Nữ thần Danh vọng Tranh đấu”.

Như đã nói ở trên, nổi bật nhất là 4 bức tượng đồng đen mạ vàng ở trên đỉnh 4 cây cột đá khổng lồ đó được sáng tạo bởi 4 nghệ nhân riêng biệt, nhưng tất cả đều chung một chủ đề. Qua quan sát và đối chiếu, chúng tôi thấy tượng “Nữ thần Danh vọng Nghệ thuật” được miêu tả bằng hình tượng của một phụ nữ có cánh, cầm trên tay cây kèn đồng.

Tượng “Nữ thần Danh vọng Nông nghiệp” có hình ảnh một thân cây trên tay một phụ nữ. Tượng “Nữ thần Danh vọng Tranh đấu” là hình ảnh một người phụ nữ với bộ ngực trần, tay vung một thanh kiếm làm cho người xem liên tưởng ngay đến hình ảnh một cuộc chiến đấu…

Trụ đền trên cầu.

Đi dạo trên cầu, chúng tôi có cảm tưởng như đang chiêm ngưỡng một bảo tàng nghệ thuật ngoài trời với hàng loạt các tác phẩm điêu khắc sinh động như sư tử, thiên sứ, thiên thần, cô gái đồng trinh, ma cà rồng, thần nước, cá, sò ốc, sò điệp, quái vật biển… Những cột đèn Art Nouveau không những làm tăng vẻ đẹp cho cây cầu mà còn cung cấp nguồn sáng cho một không gian rộng lớn trên sông.

Một đôi tình nhân chụp ảnh lưu niệm.

Một điều thú vị khác là cây cầu nối Điện Invalides; nơi đó có ngôi mộ của Hoàng đế Napoleon ở bên trái và đại lộ Champs Élyseés ở bên phải, cộng với việc thu được tầm nhìn sang tháp Eiffel, cây cầu đã trở thành địa điểm lý tưởng cho những bức ảnh cưới của cô dâu chú rể. Chính nhờ vẻ đẹp cổ xưa và rất kinh điển đó nên hàng ngày có hàng trăm du khách đến đây chụp ảnh, quay phim. Gần đây, nữ ca sĩ nhạc sĩ người Anh Adele; người chiến thắng với 6 hạng mục quan trọng tại Grammy năm 2017 đã chọn cây cầu này để quay MV Someone like you.

Năm 1975, cầu Alexandre III được công nhận là công trình lịch sử của Pháp. Năm 1990, cùng với các công trình hai bên bờ sông Seine, cây cầu được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Từ tháng 9.2006, phía dưới cầu, một hộp đêm là Showcase được mở trên một chiếc thuyền cải dụng. Địa điểm này được sử dụng như một phòng hòa nhạc và quay truyền hình…

Tôn Thất Thọ