Quá trình dẫn đến quyết định tấn công Houthi của Tổng thống Mỹ Joe Biden

Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Blue Bell, Pennsylvania, ngày 5/1/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Politico ngày 11/1, Tổng thống Biden vẫn đang đi nghỉ ở St. Croix khi ông trao đổi với đội ngũ an ninh quốc gia vào sáng đầu tiên năm 2024. Lực lượng Houthi đã tiến hành một cuộc tấn công nữa nhằm vào hoạt động vận chuyển hàng hải quốc tế ở Biển Đỏ.

Lúc này, Tổng thống Biden đã sẵn sàng thảo luận về khả năng đáp trả quân sự. Tổng thống Biden đưa ra chỉ đạo trên hai mặt. Về mặt ngoại giao, ông yêu cầu thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa để Liên hợp quốc đưa ra một nghị quyết lên án các vụ tấn công. Về mặt quân sự, ông ra lệnh cho Lầu Năm Góc vạch ra các phương án để tấn công lực lượng Houthi.

Cuộc họp vào ngày đầu năm mới đó cuối cùng đã dẫn đến việc Mỹ và các đồng minh tiến hành cuộc tấn công lớn vào các mục tiêu của Houthi ở Yemen ngày 11/1 – tức là 10 ngày sau đó. Mục tiêu là để trả đũa Houthi vì nhóm này liên tục tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái nhằm vào hoạt động vận chuyển thương mại trên vùng biển quốc tế kể từ tháng 11/2023.

Máy bay chiến đấu của Mỹ và Anh cùng với các tàu chiến, tàu ngầm của Mỹ đã bắn phá các địa điểm quân sự của Houthi trên khắp Yemen, tập trung vào các địa điểm phóng và chứa máy bay không người lái, tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo. Trong số các tàu tham gia tấn công, có USS Florida - một tàu ngầm mang tên lửa dẫn đường bắn tên lửa hành trình Tomahawk. Máy bay F/A-18 Super Hornet của tàu sân bay USS Dwight D. Eisenhower cũng tham gia.

Tổng thống Biden không ra lệnh tấn công trả đũa ngay mà chờ hơn một tuần sau khi chỉ đạo các quan chức đưa ra các phương án quân sự. Điều này vì vì ông muốn sử dụng tất cả các lựa chọn ngoại giao và tránh kéo Mỹ vào một cuộc chiến nữa ở Trung Đông. Tuy nhiên, ông Biden đã nói rõ trong một tuyên bố tối 11/1 rằng các cuộc tấn công mới nhất của Houthi đã vượt qua ranh giới đỏ.

Sau vụ tấn công Houthi, Tổng thống Biden phát biểu: “Hành động phòng thủ hôm nay diễn ra sau chiến dịch ngoại giao sâu rộng và sau các cuộc tấn công leo thang của Houthi nhằm vào các tàu thương mại. Những cuộc tấn công có chủ đích này là một thông điệp rõ ràng rằng Mỹ và các đối tác sẽ không tha thứ cho các cuộc tấn công nhằm vào nhân sự của chúng tôi hoặc cho phép các thế lực thù địch gây nguy hiểm cho quyền tự do hàng hải tại một trong những tuyến đường thương mại quan trọng nhất thế giới”.

Video máy bay Typhoon của Anh cất cánh tham gia cùng Mỹ không kích các mục tiêu quân sự của Houthi ở Yemen (Nguồn: Al Jazeera):

Cuộc tấn công ngày 11/1 đã chấm dứt nhiều tuần ông Biden chịu áp lực ngày càng tăng phải hành động đáp trả quân sự trước các cuộc tấn công của Houthi. Quân đội Mỹ đã đưa ra các phương án mạnh mẽ hơn ngay từ tuần đầu tiên của tháng 12/2023, nhưng vào thời điểm đó, các quan chức cấp cao Mỹ cho rằng tấn công trực tiếp Houthi không phải là cách tốt nhất.

Họ lo ngại rằng tấn công lực lượng Houthi sẽ kích động Iran phản ứng và có nguy cơ mở rộng cuộc chiến Israel - Hamas thành xung đột khu vực. Houthi tuyên bố các cuộc tấn công tàu thương mại là thể hiện ủng hộ người Palestine.

Trong cuộc họp ngày 1/1, Tổng thống Biden đã chỉ đạo các quan chức đưa ra tuyên bố cảnh báo cuối cùng của Mỹ và các đối tác quốc tế trước khi thực hiện hành động quân sự.

Trong khi đó, các nhà lãnh đạo an ninh quốc gia khác không hề hay biết rằng Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin vừa trải qua cuộc phẫu thuật điều trị ung thư tuyến tiền liệt 10 ngày trước đó. Sau đó vào ngày 1/1, ông phải cấp cứu tại Trung tâm Quân y Quốc gia Walter Reed vì những biến chứng từ ca phẫu thuật đó.

Tàu khu trục gắn tên lửa dẫn đường USS Carney của Mỹ đánh chặn tên lửa và thiết bị không người lái của lực lượng Houthi trên Biển Đỏ. Ảnh: AFP/TTXVN

Từ ngày 2/1 đến ngày 5/1, cấp phó của ông Austin là bà Kathleen Hicks đã phụ trách Lầu Năm Góc về mặt kỹ thuật dù đang đi nghỉ ở Puerto Rico. Những người còn lại trong đội an ninh quốc gia của Tổng thống Biden không được biết về việc ông Austin nhập viện cho đến ngày 11/1. Từ khi trở lại thực hiện đầy đủ nhiệm vụ của mình vào ngày 5/1, ông Austin đã tiếp tục tham gia cuộc họp trực tuyến để chỉ đạo từ giường bệnh.

Vào ngày 3/1, Mỹ và 13 quốc gia đã đưa ra tuyên bố cảnh báo rằng lực lượng Houthi sẽ phải gánh chịu toàn bộ hậu quả nếu có thêm bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào các tàu thương mại. Nhưng điều đó không có tác dụng ngăn chặn Houthi.

Ngày 9/1, lực lượng Houthi đã phát động cuộc tấn công lớn nhất và mạnh nhất từ trước đến nay. Nhóm này đã phóng một loạt máy bay không người lái và tên lửa nhằm vào các tàu thương mại và quân sự của Mỹ. Lực lượng hải quân Mỹ và Anh đã bắn hạ gần 20 máy bay không người lái và 3 tên lửa, ngăn chặn thiệt hại nghiêm trọng mà Houthi định gây ra.

Sau vụ tấn công này, ông Biden đã triệu tập đội an ninh quốc gia trong một cuộc họp khác vào ngày hôm đó. Tại Nhà Trắng, ông Biden một lần nữa được trình các lựa chọn quân sự. Kết thúc cuộc họp, ông Biden quyết định đã đến lúc phải hành động. Ông đã chỉ đạo cho Bộ trưởng Quốc phòng Austin, người vẫn đang làm việc từ bệnh viện, thực hiện các cuộc tấn công.

Theo một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Mỹ, hoạt động này cần có thời gian để phối hợp vì các quốc gia khác có liên quan muốn hiểu cơ sở pháp lý của các cuộc tấn công, cũng như muốn hiểu chính xác những gì Mỹ đề nghị họ hỗ trợ.

Theo một tuyên bố từ Bộ Quốc phòng Anh, bốn chiếc Typhoon của Không quân Hoàng gia Anh cùng một máy bay tiếp liệu Voyager đã tham gia hỗ trợ Mỹ. Các máy bay Typhoon đã sử dụng bom dẫn đường Paveway IV để thực hiện các cuộc tấn công chính xác vào hai cơ sở của Houthi: một địa điểm ở Bani ở phía Tây Bắc Yemen dùng để phóng máy bay không người lái; một sân bay tại Abbs dùng để phóng tên lửa hành trình và máy bay không người lái trên Biển Đỏ.

Các quan chức Mỹ và Anh đều cho biết các cuộc tấn công được tính toán để giảm thiểu rủi ro cho dân thường.

Tuyên bố chung của Anh và Mỹ có đoạn: “Các dấu hiệu ban đầu cho thấy khả năng đe dọa hoạt động vận chuyển hàng hóa của Houthi đã bị giáng một đòn mạnh và chúng tôi đã chứng minh cam kết bảo vệ các tuyến đường biển, nơi khoảng 15% hàng hóa của thế giới đi qua và có ý nghĩa quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu”.

Các quan chức Mỹ nói rằng mặc dù họ chưa thấy phản ứng của Houthi sau vụ tấn công nhưng họ đã chuẩn bị cho điều này.

Thùy Dương/Báo Tin tức