Quân đội Mỹ - Trung đàm phán căng thẳng để tránh xung đột ở Đài Loan và Biển Đông

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe (bên trái) gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper tại Bangkok, Thái Lan vào tháng 11 năm 2019. Ảnh: AP

Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe và người đồng cấp Mỹ Mark Esper đã cảnh báo nhau trong một cuộc điện đàm về nguy cơ leo thang đối với Đài Loan và Biển Đông, trong cuộc hội đàm cấp cao nhất giữa Mỹ và Trung Quốc kể từ khi nhà lãnh đạo nhà nước Dương Khiết Trì gặp Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ở Hawaii vào giữa tháng Sáu.

Ông Esper “bày tỏ lo ngại về hoạt động gây mất ổn định của quân đội Trung Quốc ở khu vực lân cận Đài Loan và Biển Đông, đồng thời kêu gọi Trung Quốc tôn trọng các nghĩa vụ quốc tế”, cũng như chia sẻ thêm dữ liệu về Covid-19, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Jonathan Hoffman nói với các phóng viên ở Washington hôm thứ Năm.

“Có những nghĩa vụ mà chính phủ Trung Quốc phải chịu trách nhiệm đối với các thỏa thuận của Tổ chức Y tế Thế giới, vì vậy họ cần cung cấp mẫu để cung cấp dữ liệu”, Hoffman nói. “Điều đó đã không xảy ra và chúng tôi hy vọng họ sẽ tiếp tục cải thiện việc chia sẻ thông tin của họ về vấn đề đó”.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ cũng “khẳng định các nguyên tắc và tầm quan trọng của mối quan hệ quốc phòng mang tính xây dựng, ổn định và hướng tới kết quả giữa Hoa Kỳ và Quân đội Giải phóng Nhân dân”, ông Hoffman cho biết thêm rằng cuộc gọi kéo dài khoảng 90 phút.

Cuộc điện đàm diễn ra trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về khả năng nổ ra một cuộc chiến tranh nóng giữa hai cường quốc - đặc biệt là trên Biển Đông. Mỹ đã cử 67 máy bay trinh sát cỡ lớn đến khu vực tranh chấp vào tháng 7, tăng mạnh so với hai tháng trước đó, theo Sáng kiến Đo lường Tình hình Chiến lược Biển Đông có trụ sở tại Bắc Kinh.

Vào lúc 21 giờ ngày thứ Tư (5/8), một máy bay E-8C của không quân Mỹ đã được phát hiện ở một khu vực gần tỉnh Quảng Đông, miền nam Trung Quốc, theo Viện chiến lược Think tank. Điều này cộng với bảy lần nhìn thấy tàu giám sát E-8C gần bờ biển Trung Quốc vào tháng Bảy.

Trong khi đó, hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa xã của Trung Quốc xác nhận rằng, Đài Loan và Biển Đông nằm trong chương trình nghị sự, và ông Wei Fenghe cũng cảnh báo người đồng cấp Esper về “những động thái nguy hiểm” sẽ làm leo thang căng thẳng song phương.

Bộ trưởng Wei cũng trình bày với Esper quan điểm của chính phủ Trung Quốc đối với việc Washington "kỳ thị" Trung Quốc, theo Tân Hoa xã, theo đó yêu cầu phía Hoa Kỳ một lời giải thích.

Bộ Quốc phòng Mỹ không trả lời câu hỏi về việc liệu Lầu Năm Góc có đáp ứng yêu cầu hay không.

Wei “bày tỏ quan điểm chính của Trung Quốc về Biển Đông, Đài Loan và việc Mỹ 'bêu xấu' Trung Quốc, yêu cầu Mỹ dừng những lời nói và việc làm sai trái của mình, tăng cường quản lý và kiểm soát rủi ro hàng hải, tránh những hành động nguy hiểm có thể làm nóng tình hình, và duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”, Tân Hoa xã cho biết.

Vào ngày 13 tháng 7, Pompeo nói rằng Mỹ bác bỏ tất cả các yêu sách của Trung Quốc ngoài khu vực lãnh thổ 12 hải lý quanh quần đảo Trường Sa, một tuyên bố làm tăng thêm căng thẳng cho mối quan hệ song phương vốn đã bị đè nặng bởi cuộc chiến thương mại và các động thái của chính phủ Mỹ để thu hồi vị thế đặc biệt của Hong Kong so với phần còn lại của Trung Quốc.

Biển Đông, một trong những tuyến đường thủy bận rộn nhất thế giới, là đối tượng của một số tranh chấp lãnh thổ chồng lấn liên quan đến Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, Đài Loan, Malaysia và Brunei.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền hơn 80% toàn bộ Biển Đông, trong khi Việt Nam tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa. Các quốc gia Malaysia, Philippines, Brunei và Đài Loan yêu sách với một số khu vực trên Biển Đông.

Xung đột vẫn chưa được giải quyết trong nhiều thập kỷ và ngày càng nổi lên như một điểm nhấn cho mối quan hệ Trung - Mỹ ở châu Á.

Esper cho biết vào tháng trước rằng ông hy vọng sẽ đến thăm Trung Quốc vào cuối năm nay để cải thiện các kênh “truyền thông về khủng hoảng”.

Tuy nhiên, người phát ngôn của Lầu Năm Góc, Hoffman từ chối cho biết khi nào chuyến đi của Esper đến Trung Quốc sẽ diễn ra. “Ngay sau khi chúng tôi có bản cập nhật về thời gian, vị trí hoặc bất cứ thứ gì tương tự, tôi chắc chắn sẽ chia sẻ với các bạn”.