Saudi Arabia tìm cách thay thế UAE và Qatar trở thành trung tâm vùng

Một góc thành phố Dubai. Ảnh: AFP/TTXVN

Saudi Arabia gần đây đã mở rộng thách thức đối với các quốc gia vùng Vịnh nhỏ hơn bằng cách định vị nước này như một địa điểm tổ chức các sự kiện thể thao hàng đầu của khu vực sau khi Qatar đã giành được quyền đăng cai Giải bóng đá vô địch thế giới 2022 (World Cup).

Saudi Arabia đã khởi động những nỗ lực này bằng cách đưa ra thông báo hồi tháng 2/2021 rằng nước này sẽ chấm dứt hoạt động kinh doanh với các tập đoàn quốc tế mà trụ sở khu vực của họ không đặt ở Saudi Arabia.

Một chủ ngân hàng có trụ sở ở UAE cho biết rõ ràng quyết định của Saudi Arabia nhằm mục tiêu vào UAE và muốn “thách thức vị thế” của Dubai.

Với việc UAE được xếp hạng 16 trên bảng Chỉ số thuận lợi kinh doanh năm 2020 của Ngân hàng Thế giới (WB), trái ngược với Saudi Arabia ở vị trí 62, Dubai từ lâu đã trở thành trụ sở khu vực ưa thích của các doanh nghiệp quốc tế. Tập đoàn vận tải DP World của Dubai hiện đang thống trị lĩnh vực cảng biển, với việc vận hành 82 bến tàu hàng hải và nội địa ở hơn 40 quốc gia, bao gồm Djibouti, Somaliland, Saudi Arabia, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ và Cộng hòa Cyprus.

Bài viết cho rằng sự lấn sân của Saudi Arabia sang lĩnh vực quản lý cảng biển và các bến tàu dường như ít bị chi phối bởi những tính toán địa chiến lược. Thay vào đó, cơ quan quản lý cảng biển RSGT của Saudi Arabia, được hỗ trợ bởi Quỹ Đầu tư Công (PIF) - một quỹ tài sản chủ quyền của Saudi Arabia - nói rằng họ đang nhắm đến các cảng phục vụ hoạt động nhập khẩu của Saudi Arabia, như những cảng liên quan đến an ninh lương thực.

Giám đốc điều hành RSGT Jens Floe cho biết, công ty có kế hoạch đầu tư vào ít nhất ba cảng quốc tế trong 5 năm tới. Ông Floe cho biết mỗi khoản đầu tư sẽ lên đến 500 triệu USD. Ông lưu ý: “Chúng tôi tập trung vào các cảng ở Sudan và Ai Cập vì đây là những quốc gia quan trọng đối với chiến lược an ninh lương thực của Saudi Arabia”.

Việc Saudi Arabia tăng cường tập trung vào thể thao, bao gồm cả nỗ lực đăng cai tổ chức World Cup 2030 nhằm phục vụ nhiều mục tiêu: Cung cấp cho thanh niên Saudi Arabia, vốn chiếm hơn một nửa dân số Vương quốc, các cơ hội thư giãn và giải trí; thúc đẩy kế hoạch phát triển các ngành công nghiệp giải trí của Thái tử Mohammed bin Salman; có thể đánh bóng hình ảnh của Saudi Arabia vốn bị ảnh hưởng bởi những cáo buộc lạm dụng nhân quyền, bao gồm cả vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018; và thách thức vị thế của Qatar như trung tâm thể thao của khu vực.

Một báo cáo gần đây của Grant Liberty - một tổ chức nhân quyền có trụ sở tại London tập trung vào Saudi Arabia và Trung Quốc - ước tính rằng Vương quốc này đã đầu tư lên tới 1,5 tỷ USD để tổ chức nhiều sự kiện thể thao, bao gồm cả các trận đấu chung kết giải bóng đá hàng đầu của Italy và Tây Ban Nha, giải đua xe Công thức 1, các trận đấu quyền Anh, đấu vật và các giải đấu golf. Qatar hiện nay vẫn là nước dẫn đầu Trung Đông về việc đăng cai các sự kiện thể thao, tiếp theo là UAE.

Kế hoạch Tầm nhìn 2030 của Thái tử Mohammed nhằm đa dạng hóa và hợp lý hóa nền kinh tế Saudi Arabia cũng như loại bỏ sự phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ "đã đặt việc tạo ra các môn thể thao chuyên nghiệp và ngành thể thao là một trong những mục tiêu của mình”. Sự tăng cường tập trung vào lĩnh vực thể thao diễn ra khi Saudi Arabia dường như đang rút lại ý định giảm trọng tâm của xuất khẩu năng lượng trong nền kinh tế của mình.

Saudi Arabia dự định tăng công suất sản xuất dầu từ 12 triệu lên hơn 13 triệu thùng/ngày với giả định rằng những nỗ lực toàn cầu nhằm thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng các nguồn năng lượng sạch hơn sẽ khiến Mỹ và Nga giảm mạnh sản xuất. Saudi Arabia có thể tính toán rằng, nhu cầu ở châu Á đối với nhiên liệu hóa thạch sẽ tiếp tục tăng ngay cả khi chứng kiến xu hướng giảm ở phương Tây. Các nhà sản xuất vùng Vịnh khác, bao gồm UAE và Qatar, cũng đang theo một chiến lược tương tự.

Một nhà phân tích của Saudi Arabia nói rằng: “Thể thao, giải trí, du lịch và khai thác mỏ cùng với các ngành công nghiệp khác được nêu ra trong Tầm nhìn 2030 là sự mở rộng có giá trị của nền kinh tế Saudi Arabia nhằm phục vụ nhiều mục đích kinh tế và phi kinh tế. Tuy nhiên, một điều rõ ràng là năng lượng vẫn đóng vai trò chủ chốt trong trò chơi này”./.

Khắc Hiếu (TTXVN tại New York)