Sở hữu trí tuệ có tính toàn cầu?

Nhiều người tin rằng sở hữu trí tuệ mang tính toàn cầu, nhưng thực tế đây là một hiểu lầm lớn.

Quyền sở hữu trí tuệ là “quyền có tính lãnh thổ", nghĩa là chúng thường chỉ được bảo hộ trong lãnh thổ một nước (ví dụ, nước Pháp) hoặc trong lãnh thổ một khu vực (ví dụ, trong lãnh thổ các nước thành viên của Tổ chức Sở hữu trí tuệ châu Phi (OAPI)) nơi đăng ký và nhận được sự bảo hộ.

Vì vậy, một công ty đã nộp đơn đăng ký bảo hộ sáng chế, nhãn hiệu hay kiểu dáng công nghiệp hợp pháp ở thị trường nội địa và đã được cấp các quyền đó sẽ sớm nhận ra rằng những quyền này không được bảo hộ ở thị trường xuất khẩu, trừ khi các quyền đó đã được đăng ký và được cấp bởi cơ quan sở hữu trí tuệ quốc gia (hoặc khu vực) của thị trường xuất khẩu có liên quan.

Các ngoại lệ

Có một số ngoại lệ đối với nguyên tắc này. Thứ nhất, ở một số nước (chủ yếu là những nước có hệ thống pháp luật dựa trên “ thông luật ", như Ôxtrâylia, Ấn Độ, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ), nhãn hiệu có thể được bảo hộ thông qua việc sử dụng. Nghĩa là, khi nhãn hiệu đã được sử dụng trong lãnh thổ một nước có liên quan, nó sẽ nhận được sự bảo hộ ở một mức độ nhất định ngay cả khi chưa đăng ký.

Tuy nhiên, ngay cả ở những nước mà nhãn hiệu có thể được bảo hộ thông qua việc sử dụng thì tốt hơn hết bạn hãy đăng ký nhãn hiệu vì điều này sẽ mang lại sự bảo hộ mạnh hơn và làm cho việc thực hiện quyền được diễn ra một cách dễ dàng và ít phiền toái hơn đáng kể.

Thứ hai, với các quyền không yêu cầu tuân thủ các thủ tục hành chính để có được sự bảo hộ (như quyền tác giả và quyền liên quan) thì cũng không cần phải đăng ký để nhận được sự bảo hộ ở nước ngoài. Quyền tác giả, tác phẩm văn học hoặc nghệ thuật (nhóm tác phẩm kể cả phần mềm máy tính) được bảo hộ tự động ngay khi tác phẩm được tạo ra, hoặc ở một số nước, ngay khi tác phẩm được định hình dưới dạng vật chất bất kỳ.

Liên quan đến việc bảo hộ ở nước ngoài, một tác phẩm được công dân hoặc cư dân của một nước là thành viên của Công ước Berne về bảo hộ tác phẩm văn học và nghệ thuật hoặc thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tạo ra sẽ được bảo hộ tự động ở tất cả các nước thành viên khác của Công ước Berne hay WTO. Hiện nay, tổ chức này có hơn 150 nước thành viên.

Tuy nhiên, trong tất cả các trường hợp khác, việc nộp đơn đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là một điều kiện tiên quyết quan trọng để nhận được sự bảo hộ ở nước khác. Thông thường, đối với bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, việc sớm áp dụng các biện pháp bảo hộ là rất quan trọng.

Những doanh nghiệp xuất khẩu cần chú ý về những vấn đề sau:

- Đáp ứng thời hạn nộp đơn đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài;

- Hạn chế việc bộc lộ để tránh bị sao chép hay bắt chước;

- Phát hiện kịp thời liệu sản phẩm định xuất khẩu có xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của chủ sở hữu quyền khác hay không để tránh việc kiện tụng tốn kém hoặc không thể đưa sản phẩm đến với thị trường mong muốn;

- Làm cho việc đàm phán hợp đồng li - xăng, nhượng quyền thương mại hoặc các hợp đồng khác với doanh nghiệp khác trở nên dễ dàng mà không sợ bị mất quyền sở hữu trí tuệ vào tay người khác.

Hường Hoàng