Sự sụp đổ của First Republic Bank gây lo ngại cho hệ thống ngân hàng và toàn nền kinh tế

Hiệu ứng Domino liệu đã dừng lại?

Việc thị trường đóng cửa hôm 1/5 đã đánh dấu sự sụp đổ ngân hàng lớn thứ hai của Hoa Kỳ - Ngân hàng First Republic có tài sản gần 230 tỷ USD - làm lu mờ sự sụp đổ của Ngân hàng Silicon Valley (SVB). Ba trong số bốn vụ sụp đổ ngân hàng lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ đã diễn ra chóng vánh trong 2 tháng qua.

Tổng Công ty Bảo hiểm Ký thác Liên bang Hoa Kỳ (FDIC) hôm qua đã nắm quyền kiểm soát ngân hàng khu vực có trụ sở tại San Francisco và bán lại ngân hàng này cho JPMorgan Chase. Thỏa thuận này sẽ bảo vệ số tiền gửi, nhưng có khả năng xóa sổ các cổ đông và làm cho ngân hàng lớn nhất quốc gia thậm chí còn lớn hơn.

Một người đi ngang qua trụ sở Ngân hàng First Republic tại San Francisco, California. (Nguồn: Justin Sullivan/Getty Images)

Số phận của First Republic Bank đã được định sẵn khi ngân hàng tiết lộ rằng họ đã mất 100 tỷ USD tiền gửi sau khi SVB sụp đổ khiến các khách hàng giàu có hoảng sợ. Cổ phiếu của First Republic Bank đã giảm mạnh 75% vào tuần trước.

Không rõ liệu First Republic Bank có phải là “domino” cuối cùng sụp đổ trong cuộc khủng hoảng ngân hàng gần đây hay không. Điều đó có thể xoay quanh việc liệu người gửi tiền có rút tiền của họ từ các tổ chức khác hay không.

“Phần này của cuộc khủng hoảng đã kết thúc”, Giám đốc điều hành JPMorgan Chase - ông Jamie Dimon nói vào hôm qua, đồng thời cho biết thêm rằng ông tin rằng hệ thống tài chính đang vững mạnh nhưng có khả năng một ngân hàng nhỏ hơn có thể phá sản.

Sẽ có thêm nhiều ngân hàng phá sản?

First Republic chủ yếu dựa vào các khách hàng giàu có, với hơn 2/3 số tiền gửi của họ vượt quá giới hạn bảo hiểm 250.000 USD của FDIC. Mặc dù tỷ lệ này thấp hơn so với SVB, nhưng lại cao hơn so với các ngân hàng khác trong khu vực, khiến người gửi tiền đã nhanh chóng rút tiền vì sợ mất.

Ngân hàng phải đối mặt với khoản lỗ nặng đối với trái phiếu kho bạc dài hạn, vốn đã chứng kiến giá trị của chúng giảm mạnh sau khi Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất, làm ảnh hưởng đến khả năng huy động tiền mặt để trang trải các khoản tiền gửi ra.

Trong khi các ngân hàng khác không có nhiều tiền gửi không được bảo hiểm và dòng vốn chảy ra bị chậm lại sau khi các cơ quan quản lý hành động để bảo vệ tất cả những người gửi tiền không được bảo hiểm, thì ngành ngân hàng cũng phải đối mặt với những khoản lỗ trên giấy tờ tương tự đối với các khoản đầu tư.

Theo FDIC, các ngân hàng Hoa Kỳ có khoản lỗ trên giấy ở mức 620 tỷ USD đối với chứng khoán vào cuối năm 2022. Một nghiên cứu hồi tháng 3 của các giáo sư tại Đại học New York và Wharton ước tính rằng khoản lỗ trên giấy của họ là gần 1,7 nghìn tỷ USD khi tính tất cả các khoản vay và chứng khoán.

Theo các nhà phân tích của Goldman Sachs, phần này nắm giữ khoảng 3,1 nghìn tỷ USD trong các khoản thế chấp thương mại, với các ngân hàng nhỏ và ngân hàng khu vực chiếm 80% các khoản vay đó. Khi hình thức làm việc tại nhà vẫn còn phổ biến, các tòa nhà văn phòng đã mất giá trị, làm tăng khả năng vỡ nợ.

Thông thường, các ngân hàng có thể chấp nhận những khoản lỗ đó trừ khi họ phải đối mặt với tình trạng rút tiền của ngân hàng lớn hoặc bán tháo trên thị trường.

Trên thị trường, quỹ giao dịch trao đổi cho các ngân hàng khu vực như First Republic Bank đã giảm 2,4% vào ngày 1/5. Cổ phiếu của quỹ này đã giảm khoảng 30% điểm kể từ đầu tháng 3. Trong khi đó, cổ phiếu của JPMorgan tăng 2,3% vào ngày 1/5.

Giám đốc điều hành Hiệp hội Ngân hàng Hoa Kỳ - ông Rob Nichols cho biết việc bán lại First Republic Bank sẽ “củng cố niềm tin vào hệ thống ngân hàng của quốc gia”.

Bà Rebeca Romero Rainey, Giám đốc điều hành của Cộng Đồng Ngân Hàng Độc Lập Hoa Kỳ (ICBA), hôm 1/5 đã kêu gọi các nhà hoạch định chính sách phân biệt các ngân hàng khu vực với các ngân hàng cộng đồng nhỏ hơn, vốn không dựa vào tiền gửi không có bảo hiểm.

Một mối đe dọa khác đối với nền kinh tế đang chậm lại

Hầu hết các nhà kinh tế đều nhìn thấy Mỹ rơi vào suy thoái vào năm 2023 trước khi một số ngân hàng lớn sụp đổ trong năm nay. Chi tiêu của người tiêu dùng đang giảm sau nhiều năm lạm phát cao ngất ngưởng và các đợt tăng lãi suất nhằm làm chậm nhu cầu đối với hàng hóa và dịch vụ.

Dự báo thậm chí còn ảm đạm hơn khi các ngân hàng lớn đang giảm cho vay để giảm rủi ro trên bảng cân đối kế toán của mình. Các chuyên gia cho biết việc giảm khả năng tiếp cận tín dụng sẽ làm chậm sự tăng trưởng của các doanh nghiệp mới và ảnh hưởng đến khả năng đầu tư vào công ty cũng như thuê thêm nhân công.

Bà Callie Cox, nhà phân tích đầu tư tại công ty môi giới đa tài sản eToro, cho biết: “Hệ thống ngân hàng ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, từ tiền của chính chúng ta đến tiền của các công ty tuyển dụng chúng ta và sự ổn định kinh tế của các công ty đó. Vấn đề nhỏ có thể trở thành vấn đề lớn trong nháy mắt. Đó là nhược điểm của một hệ thống tài chính tập trung”.

Tổng thống Hoa Kỳ - ông Joe Biden. (Nguồn: Associated Press)

Biden bày tỏ niềm tin vào các ngân hàng

Tổng thống Hoa Kỳ Biden cho biết hôm 1/5 rằng hệ thống tài chính của nước này “an toàn và lành mạnh” nhờ hành động của các cơ quan quản lý liên bang. Ông cũng kêu gọi Quốc hội buộc các giám đốc điều hành ngân hàng phải chịu trách nhiệm và kêu gọi các cơ quan quản lý tăng cường các quy định đối với các ngân hàng lớn.

“Mọi người, chúng ta phải đảm bảo rằng chúng ta sẽ không quay trở lại vị trí này một lần nữa và tôi nghĩ chúng ta đang làm tốt để có thể đảm bảo điều đó”, ông Biden nói.

Trong một báo cáo vào cuối tuần trước về việc xem xét nguyên nhân của sự sụp đổ của ngân hàng vào tháng 3, các quan chức của Cục Dự trữ Liên bang đã chỉ ra một đạo luật năm 2018 nới lỏng các yêu cầu về vốn và các bài kiểm tra gắt gao đối với các ngân hàng có tài sản từ 100 tỷ đến 250 tỷ USD. Fed đang xem xét các quy tắc cứng rắn hơn như một phần thẩm quyền của mình theo luật.

Các đảng viên Cộng hòa hàng đầu trong các ủy ban tài chính đã khẳng định hôm 1/5 rằng hệ thống ngân hàng Hoa Kỳ đang có một nền tảng vững chắc và hoan nghênh FDIC đã tìm được một người mua tư nhân cho First Republic Bank, điều mà cơ quan này đã không làm được với SVB.

Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện - ông Patrick McHenry cho biết trong một tuyên bố: “Người Mỹ nên tin tưởng vào sự an toàn của các khoản tiền gửi của họ tại các ngân hàng Hoa Kỳ”.

Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành JPMorgan Chase & Company - ông Jamie Dimon. (Nguồn: AP/Jacquelyn Martin)

Nghị quyết của FDIC gây ra phản ứng dữ dội

FDIC đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội vào hôm 1/5 vì đã thông qua một thỏa thuận cho phép JPMorgan Chase mua tài sản của một ngân hàng lớn với mức chiết khấu được Chính phủ trợ cấp hiệu quả.

Các nhà phê bình cho rằng các cơ quan quản lý cần xây dựng các hướng dẫn hiệu quả và công bằng để giải quyết các vụ sụp đổ ngân hàng, cho rằng FDIC đã không chuẩn bị đầy đủ cho sự sụp đổ của First Republic Bank.

“Chúng ta nên lập kế hoạch cho những thất bại ngân hàng đó bằng cách tập trung vào các yêu cầu về vốn và một khuôn khổ giải quyết hiệu quả để chấm dứt văn hóa cứu trợ tài chính của một đất nước vốn tư nhân hóa lợi nhuận trong khi xã hội hóa thua lỗ”, ông Jonathan McKernan, thành viên hội đồng quản trị FDIC của đảng Cộng hòa cho biết.

Bà Karen Petrou, đối tác quản lý tại Công ty Nghiên cứu chính sách Phân tích tài chính liên bang, đã viết trong một bản thông cáo rằng FDIC đang khuyến khích “rủi ro đạo đức cho phép quản lý tư lợi, hội đồng quản trị buông lỏng, thiếu giám sát và rủi ro cho toàn hệ thống”.

Để bảo vệ những người gửi tiền của First Republic Bank, FDIC đang sử dụng khoảng 13 tỷ USD từ quỹ bảo hiểm tiền gửi của mình, được trả bằng phí ngân hàng.

Các chuyên gia khác lập luận rằng thỏa thuận này có thể củng cố ý tưởng rằng chỉ các ngân hàng “quá lớn để sụp đổ” mới an toàn, đe dọa tiền gửi tại các tổ chức nhỏ hơn.

Ông Robert Hockett, Giáo sư Luật và Tài chính công tại Trường Luật Cornell, cho biết trong một email rằng Quốc hội nên loại bỏ giới hạn bảo hiểm của FDIC hoặc rủi ro cho phép “các ngân hàng được tài trợ ở Phố Wall đảm nhận tất cả”.

Hồng Vân (Theo The Hill)