Suýt mù lòa vì nghĩ mắt lác là 'chuyện nhỏ'

Nhiều gia đình chủ quan với dị tật mắt lác (hay còn gọi là mắt lé) của con, cho rằng chỉ là khiếm khuyết nhỏ, lớn lên sẽ đỡ, nào ngờ không ít trẻ sau thời gian dài nhìn kiểu "lườm rau gắp thịt" đã bị nhược thị, suýt mù lòa.

Dấu hiệu của nhiều bệnh nguy hiểm

Chưa đầy 5 tuổi nhưng mắt trái của bệnh nhi N.G.L (ở Bắc Ninh) gần như không nhìn thấy gì. Mẹ bệnh nhi cho biết lúc 3 tuổi bé đã được phát hiện tật khúc xạ với 2 mắt chênh nhau hơn 2 độ. Cách đây vài tháng, gia đình mới phát hiện cháu có dấu hiệu hay nhìn lệch, nghiêng đầu khi quan sát, thường nheo mắt, nháy mắt, hai mắt nhìn theo 2 hướng khác nhau. Khi đi khám, bác sĩ phát hiện ngoài lác mắt, bệnh nhi còn bị nhược thị. Bệnh nhi có chỉ định tập nhược thị để mắt phục hồi thị lực, sau đó mới phẫu thuật để chỉnh lại độ lác.

Trong khi đó, bệnh nhân L.T.M (19 tuổi, ở Lai Châu) dù được phát hiện mắt lác từ khi còn nhỏ nhưng phải đến tuổi trưởng thành, sau khi bươn chải, đi làm kiếm sống, M. mới nghĩ đến việc phẫu thuật mắt lác. M. chia sẻ nhiều năm qua luôn mặc cảm, ngại giao tiếp vì bị bạn chế giễu. "Tôi từng đòi bố mẹ cho đi chữa bệnh nhưng mọi người đều bảo lớn sẽ tự khỏi" - M. kể.

Theo thống kê, ở nước ta có tới khoảng 2 - 3 triệu người bị lác mắt. Điều đáng nói là hiện tượng lác mắt ở trẻ em ngày càng tăng và nhiều gia đình đưa trẻ đi khám, chữa muộn, gây ảnh hưởng nặng đến thị lực. Bởi thực tế có đến 70% trẻ lác mắt có kèm các tật khúc xạ.

TS-BS Lê Thúy Quỳnh, Trung tâm Mắt kỹ thuật cao - Bệnh viện Đông Đô, cho biết lác mắt hay lé mắt là một bệnh lý thường gặp ở trẻ em, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người lớn. Đây là tình trạng hai mắt nhìn nhưng không thẳng hàng, không nhìn về cùng một phía mà theo các hướng khác nhau. Một mắt có thể nhìn thẳng về trước, trong khi mắt kia có thể nhìn vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống dưới. Bệnh có nhiều nguyên nhân, trong đó 30% có tính di truyền trong gia đình.

"Cha mẹ không nên chủ quan khi thấy con bị lác mắt vì đó có thể là biểu hiện của một số bệnh lý nguy hiểm, trong đó có đục thủy tinh thể bẩm sinh dẫn đến tế bào thị giác của trẻ sẽ thoái hóa và rất khó phục hồi. Ngoài ra, các tật khúc xạ như viễn thị, loạn thị hoặc viễn - loạn thị phối hợp cũng gây lác mắt ở trẻ em, nhất là khi khúc xạ hai mắt lệch nhau" - bác sĩ Quỳnh nói.

PGS Hà Huy Tài thăm khám cho bệnh nhân 19 tuổi có chỉ định phẫu thuật lác mắt

Không chỉ là chuyện xấu - đẹp

PGS-TS Hà Huy Tài - chuyên gia hàng đầu về lác mắt, nguyên Trưởng Phòng Đào tạo và Nghiên cứu khoa học, Bệnh viện Mắt Trung ương - cho biết lác mắt là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực cho trẻ, đồng thời ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt và học tập nếu điều trị không đúng. Ở trẻ em, khoảng 3% mắc bệnh lác mắt. Những biến chứng có thể có của mắt lác là nhược thị, rối loạn cơ vận nhãn…

Theo PGS Hà Huy Tài, có một sai lầm mà khá nhiều người gặp phải đó là quan điểm "nếu trẻ con bị lác mắt thì đến lớn sẽ tự khỏi". Tuy nhiên trên thực tế, tình trạng lác mắt sẽ làm cho thị giác của trẻ kém phát triển. Với trẻ nhỏ, sau khi xác định nguyên nhân, đánh giá về chức năng của mắt, đo độ lác, điều trị các bệnh lý liên quan, nếu tình trạng lác không cải thiện sẽ có chỉ định phẫu thuật. Tùy vào tình trạng lác, bác sĩ sẽ đưa ra thời điểm phẫu thuật thích hợp, tuy nhiên độ tuổi được khuyến cáo phẫu thuật tốt nhất là trước 5 tuổi.

"Việc này không chỉ giải quyết chức năng thẩm mỹ mà còn giảm nguy cơ ảnh hưởng tới thị lực. Bởi với trẻ lác mắt, có tới 60%-70% sẽ dẫn đến nhược thị và ngược lại" - PGS Tài lưu ý.

Hiện có 2 phương pháp chính điều trị lác mắt là chỉnh kính và phẫu thuật. Trong đó, phương pháp phẫu thuật chỉnh mắt lác được áp dụng khi các phương pháp trên không đạt được kết quả mong muốn hoặc nguyên nhân gây lác mắt là do bất thường của cơ, thần kinh.

Theo đó, bác sĩ sẽ thực hiện phẫu thuật điều chỉnh lại các cơ bám trên mắt. Mổ mắt lác thường được tiến hành như một thủ thuật ngoại trú với thời gian dưới 60 phút. Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể xuất viện về ngay và tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

Có tới 90% trường hợp lác mắt sẽ được cải thiện lớn về hướng nhìn sau khi phẫu thuật. Tuy nhiên, cũng có trường hợp phải phẫu thuật 2 - 3 lần.

Bài và ảnh: Ngọc Dung