Tâm sự cuối năm của người đàn ông hơn 10 năm làm nghề bốc xác

Nhiều năm nay người dân thôn Ba Đình, xã Hoằng Cát, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa thường gọi ông Vũ Xuân Bách (SN 1952) với cái tên "ông Bách bốc xác". Cái tên mới nghe thì có vẻ mang tính ma mị, nhưng nó gắn với rất nhiều nỗi niềm, vui có, buồn có của người đàn ông chốn quê mùa này.

Chia sẻ với PV, ông Bách cho biết, cụ thân sinh ra ông vốn gắn bó với nghề này hàng chục năm trời. Cụ luôn răn dạy con cái mình, làm nghề này hãy đặt cái tâm lên trên lợi nhuận để tích phúc đức cho con cháu về sau. Chính vì lẽ đó, sau khi cụ mất, ông Bách bén duyên với nghề, tính đến nay cũng đã hơn chục năm.

Bốc xác, bốc mộ hay còn có tên gọi khác là "sang nhà mới cho người đã khuất" là một công việc thiêng liêng trong mỗi gia đình, đặc biệt là ở những vùng thôn quê. Trước đây, công việc này thường diễn ra vào ban đêm, rạng sáng, vì theo quan niệm, linh hồn người đã khuất thường kiêng kị ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên vài năm trở đây, để tránh việc con cháu phải thức đêm, thức hôm vất vả, nhiều gia đình đã lựa chọn giờ bốc mộ vào cuối giờ chiều khi ánh mặt trời vừa tắt.

Dưới ánh sáng mập mờ của bóng đèn điện xen lẫn làn khói hương nghi ngút, những người đào huyệt lặng lẽ bới từng lớp đất cho đến khi lộ ra nắp chiếc quan tài. Họ sẽ nhanh tay vét sạch đất ở 2 bên hông quan tài sau đó dùng móc sắt, đòn bẩy đưa áo quan lên khỏi mặt đất một cách nhẹ nhàng nhất. Khi nắp quan tài mở ra, đập vào mắt là bộ xương người nằm trong lớp quần áo theo thời gian đã dần mục nát.

Trong tiếng khóc bi ai của gia chủ, ông Bách cùng những người đồng nghiệp của mình sẽ nhanh tay nhặt từng bộ phận trên cơ thể của người đã khuất. Đầu tiên là hộp sọ, tay, chân, rồi đến từng cái xương sườn, đốt tay….

Những phần xương này sẽ được vệ sinh một cách sạch sẽ bằng thứ nước thường dùng để "tắm cho hài cốt" có tên gọi dân gian là "hàn the nước vang". Sau khi lau mọi thứ khô ráo, đích thân ông Bách sẽ xếp giấy thiếc, trải vải đỏ vào trong chiếc tiểu nhỏ rồi tỉ mẩn, cẩn thận xếp từng thứ tách rời thành một bộ hài cốt hoàn chỉnh, rắc nước thơm rồi đưa vào quách.

Ông Vũ Xuân Bách đã gắn bó với nghề bốc xác hơn 10 năm nay. Ảnh: X.Thắng

Theo ông Bách, phần hộp sọ người chết là quan trọng nhất. Khi vệ sinh phần này nhất quyết không được dùng tay móc vào mắt người đã khuất, đấy là điều cấm kị. Người làm nghề chuyên nghiệp sẽ đổ nước thơm vào bên trong hộp sọ rồi lắc mạnh cho đến khi những chất bẩn trôi ra hết.

Thông thường, để bốc xác một phần mộ hoàn chỉnh thường mất từ 1 đến 2 giờ đồng hồ.

Kể về những kỉ niệm khó quên nhất trong chặng đường làm nghề bốc xác của mình ông Bách trầm ngâm nói: "Trung bình mỗi năm tôi làm khoảng 10 đám bốc mộ. Năm cao điểm có thể lên tới con số 15. Xương cốt người đã khuất sạch sẽ thì còn đỡ, trường hợp tử thi chưa phân hủy hết thì người làm nghề vừa vất vả mà gia chủ cũng thêm một lần đau. Có trường hợp, khi nắp quan tài vừa mở ra, tử thi vẫn chưa phân hủy hết, chúng tôi phải dùng dao nhỏ tách những phần thịt còn sót lại rồi mới làm sạch xương cốt".

Công việc bốc một mộ phần vất vả là vậy, nhưng công xá mà ông Bách và những người cộng sự của mình nhận về chỉ dao động từ 1,2 đến 1,3 triệu đồng (đấy là chưa kể việc mỗi đám, nhóm của ông sẽ thắp hương lại người đã khuất vài trăm bạc). "Làm nghề này nếu chỉ nghĩ về lợi nhuận có lẽ tôi đã chẳng phải lao tâm khổ tứ đến từng ấy năm trời. Trên hết, tôi nghĩ rằng mình biết nghề nên làm, vừa là để giúp người, vừa là tích phúc đức mong con cháu được hưởng về sau", ông Bách bùi ngùi chia sẻ thêm.

Chính vì cách làm nghề chân chính đó mà tiếng tăm của ông Bách được nhiều người xa gần biết tới. Đêm hôm hay bất cứ thời điểm nào trong ngày hễ nhận được điện thoại nếu không bận việc gì đột suất ông Bách đều không nề hà nhận lời để tới làm giúp. Ông cho biết sẽ vẫn giữ nghề cho tới tận lúc nào sức khỏe không cho phép nữa mới nghĩ tới chuyện nghỉ ngơi.

Xuân Thắng