Thổi bùng căng thẳng với Iran, ông Trump tự đẩy mình vào thế khó

Tổng thống Donald Trump đang gặp khó trong xử lý vụ cơ sở lọc dầu của Saudi Arabia bị tấn công

Mỹ cáo buộc Iran đứng đằng sau vụ tấn công

Vụ tấn công vào các cơ sở lọc dầu thuộc Công ty Dầu mỏ quốc doanh Aramco của Saudi Arabia ngày 14.9 làm ngưng sản xuất tới 5,7 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, tương đương 6% nguồn cung hằng ngày trên toàn cầu là biến cố làm leo thang những gì đáng lẽ không nên xảy ra ở vùng Vịnh. Song, khi điều không mong đợi đó xảy ra, nước Mỹ đã đặt chân vào một địa thế mới rất nguy hiểm.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đổ lỗi cho Iran về sự cố, đồng thời ám chỉ sẽ có hành động trả đũa theo dạng nào đó. Tehran kiên quyết phủ nhận có liên quan đến vụ tấn công. Trước đó, nhóm vũ trang nổi dậy Houthi ở Yemen đứng ra nhận trách nhiệm.

Tuy nhiên, tối 18.9, Saudi Arabia đã công bố mảnh vỡ của các máy bay không người lái và tên lửa được cho là đã sử dụng trong các vụ tấn công vào các cơ sở lọc dầu của nước này, đồng thời khẳng định đây là bằng chứng "không thể chối cãi" cho thấy Iran đứng sau vụ việc.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Saudi Arabia, Đại tá Turki al-Malki khẳng định các thiết bị bay không người lái Delta Wing của Iran đã được sử dụng cùng với các tên lửa dẫn đường.

Ông khẳng định vụ việc "không thể xuất phát từ Yemen". Iran nằm ở phía đông bắc Saudi Arabia trong khi Yemen giáp với đông nam Saudi Arabia.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đang có chuyến công du Saudi Arabia cũng cho rằng không có bằng chứng cho thấy vụ tấn công bắt nguồn từ Yemen mà là từ Iran.

Dựa vào các cuộc khủng hoảng trong quá khứ, giới phân tích cho rằng, việc ngưng sản xuất kéo dài tới 5,7 triệu thùng dầu/ngày nhiều khả năng làm giá dầu thế giới tăng gấp 4 lần trong thời gian tới.

Các kho dự trữ xăng dầu chiến lược có thể bù đắp tổn thất này ở một mức độ nhất định. Hệ thống dự trữ của Mỹ có thể bơm 4,4 triệu thùng/ngày. Song, Mỹ sẽ cạn kiệt nguồn dự trữ sau 150 ngày với tốc độ ấy.

"Ăn miếng, trả miếng" của Iran?

Cây bút bình luận David Hendrickson viết trên trang The American Conservative rằng, ngay từ đầu, biến cố trên dường như là hậu quả từ quyết định của chính quyền ông Trump nhằm bóp nghẹt Tehran thông qua cắt đứt khả năng xuất khẩu dầu mỏ của nước này.

Đây giống như một hành động tuyên chiến về kinh tế. Tình hình đang tiến triển theo hướng phần nào chứng minh tuyên bố của Tổng thống Iran Hassan Rouhani rằng nếu nước ông không được phép xuất khẩu dầu mỏ thì những nước khác cũng sẽ gặp trở ngại.

Vụ việc được mô tả như sự "ăn miếng, trả miếng". Điều đáng nói là bất kỳ mối đe dọa đáng kể nào đối với năng lực sản xuất dầu của Saudi Arabia - một đồng minh quan trọng của Mỹ tại Trung Đông đều tạo ra nhu cầu cấp thiết phải triển khai năng lực dự phòng của Iran để bình ổn thị trường nhiên liệu thế giới.

Để nói chính xác bên nào có nhiều động lực làm căng hơn thực sự là một câu hỏi khó. Xét một cách công bằng, người Iran có thể nếu họ quyết tâm mạnh mẽ, sẵn sàng bắt Mỹ và nền kinh tế thế giới phải trả giá đắt. Họ được tin sẽ chỉ cân nhắc điều đó nếu bị gây áp lực cực kỳ nghiêm trọng. Trong hơn 1 năm qua, Mỹ cũng đã tạo sức ép rất lớn đối với quốc gia Hồi giáo này.

Cây bút Hendrickson lưu ý, mục đích cuộc chiến kinh tế của Mỹ chống Iran là buộc Tehran phải tuân theo 12 yêu cầu do Ngoại trưởng Mike Pompeo đưa ra ngày 21.5.2018.

Trong đó, ông Pompeo khăng khăng rằng, lệnh cấm vận sẽ không được dỡ bỏ cho đến khi một ủy ban nhiếp chính có sự ủng hộ của Mỹ được bổ nhiệm ở Tehran, đưa Cách mạng Hồi giáo đi theo những chỉ dẫn mới cho tới khi bối cảnh thay đổi và nền dân chủ Iran được khôi phục như trước đây.

Tuy nhiên, với tư duy của một tỷ phú, Tổng thống Trump có thể sẽ trừng phạt kinh tế tối đa thay vì một cuộc chiến tranh quy mô lớn với Iran làm hao người, tốn của. Nhưng với những gì mà Iran tuyên bố thì các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ với quốc gia Hồi giáo này có thể gây ra sự bất ổn thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Mới đây, ông Trump đã thay thế Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton bằng đặc phái viên tổng thống phụ trách các vấn đề con tin Robert O'Brien. Có thể ông Trump không thích các đề xuất hiếu chiến của ông Bolton mà sẽ tự đi theo hướng khác nhưng vẫn đến được đích.

Liệu ông Trump có đang "sập bẫy" chính mình? Theo giới quan sát, vị tổng thống đương nhiệm của Mỹ đang đối mặt với sức ép lớn. Hành động trừng phạt Iran có thể trầm trọng hóa cú sốc dầu mỏ khắp toàn cầu và gây hại cho chiến dịch tái tranh cử của ông.

Ngược lại, nếu ông Trump từ bỏ cuộc chiến kinh tế chống Tehran, ông có thể hứng hàng tấn "gạch đá" từ cả hai phe trong Quốc hội Mỹ.

Truyền thông chắc chắn cũng sẽ đăng tải những ý kiến cáo buộc ông đã "thua" quốc gia Hồi giáo này.

Dư luận đang chờ xem ông Trump sẽ xoay sở thoát ra khỏi thế kẹt hiện nay như thế nào.

PHƯƠNG LINH (tổng hợp)