Thu phí xe vào nội thành: Chuyện không mới trên thế giới

Nỗ lực giảm ùn tắc giao thông

Loại hình thu phí đô thị này nhằm giảm ùn tắc giao thông và số lượng phương tiện giao thông trong các thành phố, đồng thời khuyến khích người dùng đi phương tiện công cộng.

Về cơ bản, chính sách này tương đương với việc áp dụng thuế sử dụng đường bộ khi tình trạng tắc nghẽn giao thông lên đến mức cao, theo đó khuyến khích người lái xe ô tô đậu xe ở ngoại ô thành phố và sử dụng phương tiện giao thông công cộng để vào trung tâm.

Với việc trở lại “bình thường mới” ở nhiều nơi trên thế giới giữa đại dịch Covid-19, giao thông tại các trung tâm thành phố đã tăng cao. Và phí tắc nghẽn, mặc dù đã được thực hiện ở nhiều thành phố châu Âu, một lần nữa lại nổi lên như một giải pháp sáng tạo để giúp giảm ùn tắc phương tiện.

Thu phí vào nội đô các thành phố lớn nhằm giảm ùn tắc giao thông, tạo vùng không khí sạch. Ảnh: The Guardian

Vào cuối tháng 8/2021, Cơ quan Giao thông Đô thị thuộc sở hữu công cộng của Bang New York và chính quyền Tổng thống Joe Biden đã công bố khởi động hệ thống thu chống ùn tắc ở một khu vực của Manhattan - lần đầu tiên trên toàn quốc.

Hệ thống thu phí vào nội đô cũng đã được thiết lập và triển khai ở một số thành phố châu Âu trong một số năm, mặc dù hoạt động theo những cách hơi khác nhau giữa các nơi.

Thủ đô London, Anh, đã áp dụng phí tắc nghẽn vào năm 2003, trở thành thành phố lớn đầu tiên trên thế giới có động thái này. Để lái xe trong khu vực nội đô bắt buộc phải trả 15 bảng Anh cho một ngày, bảy ngày một tuần.

Khi người dùng đi vào khu vực thu phí ùn tắc, họ được cảnh báo bằng một chữ cái lớn "C" - Congestion (tắc nghẽn) được sơn trong một vòng tròn màu đỏ trên đường. Các tài xế phải thanh toán chi phí theo hình thức trực tuyến, ngay trong ngày hoặc trong vòng 90 ngày.

Vùng không khí sạch

Birmingham là một trong những thành phố tiên phong tại Anh khởi động vùng không khí sạch (CAZ) đầu tiên, theo đó thu phí ô tô cá nhân - động thái được các nhà vận động ca ngợi là một bước ngoặt lớn đối với “thành phố ô tô” trước đây của Vương quốc Anh vốn bị ảnh hưởng bởi chất lượng không khí kém trong nhiều năm.

Cụ thể, từ ngày 1/6/2021, các ô tô cũ gây ô nhiễm, taxi và xe tải đi vào trung tâm Birmingham sẽ phải trả phí hàng ngày là 8 bảng Anh/ngày (tương đương 250.000 đồng), trong khi xe buýt, xe khách và xe chở hàng nặng sẽ phải trả 50 bảng một ngày. Dự kiến một phần tư số xe ô tô trong thành phố sẽ bị ảnh hưởng nhưng có những miễn trừ tạm thời cho các phương tiện thương mại và cộng đồng, và một số công nhân và người dân.

Vùng thu phí được đánh dấu bằng chữ C lớn. Ảnh: The Star

Tuy nhiên, kế hoạch này hiện bị trì hoãn do đại dịch Covid và một số vấn đề kỹ thuật gây tranh cãi. Một số lo ngại khoản phí này sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp đang phải vật lộn để phục hồi sau khi mở cửa nền kinh tế và ảnh hưởng không tương xứng đến những người có thu nhập thấp hơn và những tài xế taxi không đủ khả năng nâng cấp phương tiện.

Birmingham là một trong số các thành phố có kế hoạch giới thiệu CAZ, trong số 37 chính quyền địa phương được chỉ đạo hành động, dựa trên số liệu về ô nhiễm không khí.

Tại Sheffield – một thành phố khác của Anh, chương trình tương tự cũng mới được triển khai. Theo đó, tài xế xe buýt, taxi, xe tải và xe tải sẽ phải trả phí hàng ngày để lái xe trong khu vực bao gồm trung tâm thành phố kể từ năm 2022, trong nỗ lực thiết lập vùng không khí sạch. Khu vực thu phí sẽ bao gồm đường vành đai trong và trung tâm thành phố, được quản lý thông qua hệ thống camera nhận dạng biển số tự động.

Taxi và xe hạng nặng không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải sẽ bị tính phí 10 bảng Anh (tương đương 300.000 VNĐ)/ngày trong khi xe khách, xe buýt và xe chở hàng nặng sẽ phải trả 50 bảng Anh/ngày để tiếp cận khu vực nội thành. Xe có động cơ diesel Euro 6 hoặc Euro 4 sẽ không bị tính phí.

Chia sẻ về chính sách này, Ủy viên hội đồng Douglas Johnson, thành viên điều hành hợp tác về biến đổi khí hậu, môi trường và giao thông, khẳng định đây là bước tiến hướng tới một thành phố xanh, sạch và đáng sống hơn.

Ô nhiễm không khí góp phần gây ra 500 ca tử vong sớm mỗi năm ở Sheffield và các khu vực của thành phố đã vượt quá giới hạn hợp pháp của nitơ điôxít kể từ năm 2010.

Loại hệ thống này đã được thiết lập ở một số thành phố châu Âu trong vài năm, tuy nhiên quy định và chi phí khác nhau.

Chi phí linh hoạt

Ở Stockholm, Thụy Điển, giá cả thay đổi theo ngày: mức phí cho xe vào nội đô dao động trong khoảng 15 đến 35 kronor Thụy Điển (khoảng 39.000 -93.000) vào mùa thấp điểm và lên đến 45 kronor Thụy Điển (120.000 VNĐ) trong giờ cao điểm, mùa cao điểm. Người dùng thanh toán tại các ki-ốt đóng ở lối vào và lối ra của khu.

Ở Milan, Italia, hệ thống này tương tự như các thành phố lớn khác của châu Âu. Khu vực tắc nghẽn, được gọi là "Khu vực C", được xác định trước và phải trả phí 5 bảng Anh.

Trong hầu hết các trường hợp, người dân nội thành cũng như các phương tiện có tác động môi trường tích cực hơn, chẳng hạn như ô tô điện hoặc xe plug-in hybrid sẽ được giảm giá. Tại London, các loại xe trên chín chỗ ngồi cũng được giảm giá.

Cẩm Anh