Thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá của Việt Nam thấp hơn nhiều so với khuyến cáo của WHO
GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế cho hay, hiện nay, thuế tiêu thụ đặc biệt trên giá bán lẻ sản phẩm thuốc lá của Việt Nam chỉ chiếm 38,8%, thấp hơn nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là 70-75% giá bán lẻ.
Chiều 4/11, tại Hà Nội, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá phối hợp Liên minh Kiểm soát Thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA) tổ chức Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm về kiểm soát thuốc lá của các nước khu vực ASEAN.
Tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam tuy đã giảm nhưng còn rất cao
Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho biết, Việt Nam là một trong số các quốc gia thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thông qua việc ký kết tham gia Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của WHO vào ngày 11/11/2004 và thông qua Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá vào ngày 18/6/2012.
GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Văn Nam.
Sau khi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực, các nhóm giải pháp về phòng, chống tác hại thuốc lá được triển khai đồng bộ trên toàn quốc như truyền thông, giáo dục về phòng chống tác hại thuốc lá; thực hiện môi trường không khói thuốc lá; chính sách về thuế thuốc lá; cảnh báo sức khỏe; cấm quảng cáo, khuyến mại, tài trợ các sản phẩm thuốc lá, cai nghiện thuốc lá.
TS. Ulysses Dorotheo - Giám đốc Điều hành của SEATCA cho biết, Việt Nam, giống như các nước ASEAN khác, đang phải đối mặt với vấn đề gia tăng sử dụng các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đặc biệt là trong giới trẻ. Chính sách cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là cách hiệu quả nhất để giải quyết vấn đề này và tránh lặp lại sai lầm khi để nạn dịch thuốc lá gia tăng.
Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm, từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023.
Tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên đã giảm, trong đó, ở nhóm 13-17 tuổi đã giảm từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019. Đồng thời, tỷ lệ phơi nhiễm với khói thuốc thụ động cũng giảm đáng kể cả ở các hộ gia đình, nơi công cộng và nơi làm việc.
Tuy nhiên, công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam tuy đã giảm nhưng vẫn còn rất cao, đặc biệt là nam giới. Trong khi đó, các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện như: Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá hút Shisha đang làm gia tăng trong tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này ở đối tượng thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ.
Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng, thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi làm cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá tại Việt Nam càng gặp khó khăn.
“Trước những thách thức hiện nay trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá và những ưu tiên về hoàn thiện các chính sách, tăng cường các giải pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại ASEAN nói chung và tại Việt Nam nói riêng, sự hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia trong khu vực là vô cùng cần thiết” - Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.
Tổng chi phí khám chữa bệnh do thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm
Còn theo TS. Nguyễn Trọng Khoa - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế), trên thế giới sử dụng thuốc lá gây 8 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó có khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động.
Còn tại Việt Nam có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. "Một nghiên cứu của Bệnh viện K cho thấy tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên đến 96,8%"- ông Khoa thông tin thêm.
Toàn cảnh hội thảo.
Ông Khoa cho biết, theo WHO, sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm. Hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, cao gấp 10 lần so với tử vong do tai nạn giao thông gây ra. Về thiệt hại của sử dụng thuốc lá liên quan đến kinh tế, theo ước tính của WHO, tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD.
Còn tại Việt Nam, theo ước tính số tiền bỏ ra mua thuốc lá lên đến 49.000 tỷ VNĐ/năm (ước tính từ nguồn dữ liệu của nghiên cứu PGATS 2020). Theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108.000 tỷ đồng một năm.
Về sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng, ông Khoa cho hay, qua khảo sát của Cục Quản lý Khám chữa bệnh tại 700 cơ sở khám chữa bệnh cho thấy chỉ tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do: dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp.
Riêng tại Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) đã tiếp nhận gần 130 trường hợp nhập viện bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử trong 2 năm 2022, 2023./.
Hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm thuốc lá điện tử, nung nóng
Thông tin tại hội thảo cho thấy, hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ đã cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tại ASEAN, Brunei, Campuchia, Lào, Singapore và Thái Lan đã ban hành lệnh cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong khi Indonesia, Malaysia và Philippines - những quốc gia đã nhượng bộ trước áp lực của ngành công nghiệp thuốc lá và cho phép bán và quảng cáo các sản phẩm gây hại, gây nghiện này đang gặp nhiều khó khăn trong việc ứng phó với tình trạng hút thuốc điện tử ở giới trẻ.
