Thụy Sĩ: Nghiên cứu cơ chế virus SARS-CoV-2 gây cục máu đông

Ảnh minh họa. Nguồn: Medscape

* Hãng dược phẩm Eli Lilly xin cấp phép điều trị COVID-19 bằng kháng thể

Các nhà khoa học tại Viện Công nghệ Liên bang Lausanne (EPFL) của Thụy Sĩ đã tạo ra một lá phổi nhân tạo để hiểu rõ hơn về cách thức virus SARS-CoV-2 gây ra cục máu đông ở một số bệnh nhân.

Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, cục máu đông có thể dẫn đến đột quỵ.

Nghiên cứu gần đây cho thấy khoảng 10% bệnh nhân mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 nhập viện do phát triển các cục máu đông, nhưng vẫn chưa rõ lý do tại sao virus gây ra phản ứng này.

Để nghiên cứu hiện tượng đó và các trường hợp mắc COVID-19 khác, nhóm nhà khoa học EPFL đã phát triển con chip mô phỏng phổi người và tái tạo một phần cấu trúc của nó.

Con chip này chứa các tế bào biểu mô phổi, tế bào mạch máu và tế bào hệ thống miễn dịch, đồng thời cho phép các nhà khoa học quan sát trực tiếp cách virus SARS-CoV-2 tấn công tế bào người và dẫn tới sự hình thành các cục máu đông.

Các nhà khoa học nhận định có thể xảy ra hai cơ chế dẫn tới hiện tượng nói trên. Một là sản xuất dư thừa cytokine - các protein đóng vai trò trong việc truyền tín hiệu tế bào miễn dịch, dẫn đến cái gọi là "cơn bão cytokine”. Những chất này có thể làm hỏng mạch máu, hình thành cục máu đông và có khả năng gây tử vong.

Cơ chế thứ hai là do tổn thương niêm mạc bên trong mạch máu hoặc nội mạc trong phổi. Phổi có rất nhiều loại mô này và khi nó bị tổn thương, máu có thể dễ dàng đông lại, từ đó hình thành các cục máu đông.

Để giải mãi nhận định trên, các nhà khoa học đã sử dụng một thiết bị phổi trên con chip và điều chỉnh nó để mô hình hóa các bước riêng lẻ virus SARS-CoV-2 "tấn công" phổi.

Thiết bị này chứa các kênh dẫn vi lưu (microfluidics) cung cấp chất dinh dưỡng cho các tế bào trên con chip, được sắp xếp để tái tạo một phần của phổi.

Bên trong con chip có một lớp tế bào biểu mô, các tế bào bao phủ phổi, một lớp tế bào nội mô và các tế bào lót trong mạch máu. Hai lớp này được ngăn cách bởi một lớp màng.

Trong các thử nghiệm, khi nhóm nhà khoa học tại EPFL đưa virus SARS-CoV-2 vào thiết bị của họ, virus này đã tấn công lớp tế bào biểu mô bên ngoài, giống như trong một đợt nhiễm trùng tự nhiên.

Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng trong vòng một ngày, virus SARS-CoV-2 đã thâm nhập vào lớp bên trong của tế bào nội mô và tiếp tục gây nhiều tổn thương trong những ngày tiếp theo.

Nhóm nghiên cứu cho biết với hệ thống chip mô phỏng phổi, họ phát hiện ra rằng virus có thể gây ra cục máu đông bằng cách tấn công trực tiếp vào nội mạc. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là các protein cytokine "vô hại".

Để có thể hiểu sâu hơn nữa, nhóm nghiên cứu tại EPFL đang lên kế hoạch sử dụng chip mô phỏng phổi của họ với các mẫu máu thực tế để quan sát trực tiếp hiện tượng hình thành cục máu đông.

* Ngày 7/10, Công ty dược phẩm Eli Lilly của Mỹ thông báo đang nộp đơn xin cấp phép Quyền sử dụng khẩn cấp (EUA) đối với liệu pháp điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 bằng kháng thể, sau khi các kết quả thử nghiệm ban đầu cho thấy liệu pháp này đã giúp giảm đáng kể lượng virus SARS-CoV-2, các triệu chứng và tỷ lệ nhập viện.

Giám đốc khoa học của Eli Lilly, Daniel Skovronsky cho biết trong 7 tháng qua, nhóm nghiên cứu đã phát hiện và phát triển các liệu pháp điều trị bằng kháng thể tiềm năng này. Công ty hiện đang hợp tác với nhiều nước khắp thế giới để có thể sớm cung cấp liệu pháp này.

Trong tuyên bố, Eli Lilly cho hay liệu pháp điều trị kết hợp sử dụng hai loại kháng thể đã chứng tỏ hiệu quả trong quá trình tiến hành nghiên cứu đối với 268 bệnh nhân có triệu chứng COVID-19 từ nhẹ đến vừa phải.

Phân tích cho thấy tỉ lệ bệnh nhân có lượng virus cao trong ngày thứ 7 kể từ khi mắc bệnh là 3%, so với mức 20,8% ở những người dùng giả dược. Các triệu chứng cũng có dấu hiệu cải thiện sớm nhất 3 ngày sau khi dùng thuốc.

Tỷ lệ nhập viện và điều trị khẩn cấp là 0,9% đối với các bệnh nhân dùng thuốc và 5,8% đối với các bệnh nhân dùng giả dược, với nguy cơ giảm tới 84,5%.

Công ty trên cũng tiến hành nghiên cứu việc sử dụng riêng một loại kháng thể. Kết quả cho cho thấy liệu pháp này có mức độ hiệu quả tương đương. Công tác thử nghiệm vẫn đang được triển khai và Eli Lilly muốn có tổng cộng 800 người tham gia.

Eli Lilly dự định cung cấp 100.000 liều thuốc điều trị sử dụng một loại kháng thể trong tháng này, và 1 triệu liều vào cuối năm nay. Công ty cũng lên kế hoạch sản xuất 50.000 liều thuốc sử dụng kết hợp hai kháng thể vào cuối năm 2020.

Cả hai loại kháng thể đều hoạt động thông qua việc bám vào nhiều phần khác nhau của protein gai trên bề mặt virus SARS-CoV-2, tác động đến cấu trúc của virus khiến chúng không thể xâm nhập vào các tế bào sống.

Các kháng thể này là những protein kháng virus được tạo ra tự hệ miễn dịch và có thể được lấy từ các bệnh nhân đã phục hồi. Theo đó, các nhà nghiên cứu có thể sàng lọc những kháng thể được sản xuất từ cơ thể các bệnh nhân đã phục hồi và tìm ra những loại hiệu quả nhất để tiến hành sản xuất quy mô lớn.

Trước đó, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt EUA cho thuốc Remdesivir, liệu pháp truyền huyết tương của người mắc bệnh đang ở giai đoạn hồi phục và thuốc hydroxychloroquine. Tuy nhiên, FDA sau đó đã thu hồi EUA của hydroxychloroquine do lo ngại mức độ an toàn.

L.H (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)