Tiếp sức cho thương mại miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách, dành nhiều nguồn lực để ưu tiên phát triển khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo. Trong thực hiện mục tiêu chung này, có phần đóng góp quan trọng của Bộ Công Thương.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách, dành nhiều nguồn lực để ưu tiên phát triển khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, đặc biệt là phát triển thương mại hàng hóa và dịch vụ, nhằm nâng cao đời sống người dân địa phương, thúc đẩy phát triển kinh tế, ổn định tình hình chính trị - xã hội. Trong thực hiện mục tiêu chung này, có phần đóng góp quan trọng của Bộ Công Thương.

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm vùng sản xuất nông nghiệp tại xã Hát Lót, huyện Mai Sơn (Sơn La). Ảnh TTXVN

Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm vùng sản xuất nông nghiệp tại xã Hát Lót, huyện Mai Sơn (Sơn La). Ảnh TTXVN

Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển kinh tế các vùng đặc biệt khó khăn, Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành và địa phương đã triển khai thực hiện có hiệu quả các chính sách về phát triển các vùng khó khăn theo phạm vi quản lý Nhà nước được giao.

Đó là thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giảm nghèo; và đặc biệt là Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050;… Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định phê duyệt các đề án, chương trình thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm hàng Việt Nam, hàng hóa của miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo...

Trong đó, Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015-2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 964/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2015 và tiếp nối là giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1162/QĐ-TTg ngày 13/7/2021.

Đây là chương trình đặc thù, hết sức cần thiết, nhằm phát triển thương mại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, thu hẹp khoảng cách chênh lệch giữa các vùng miền, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập của người dân, đảm bảo an ninh quốc phòng ở miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, đồng thời thể hiện sự quan tâm của Đảng và Chính phủ đối với địa bàn khó khăn này.

Chương trình được thực hiện trên phạm vi 287 huyện thuộc 48 tỉnh, thành phố trên cả nước theo Quyết định số 964/QĐ-TTg ngày 30 tháng 6 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ. Thời gian thực hiện được bắt đầu từ năm 2021 đến hết năm 2025.

Mục tiêu cụ thể Chương trình đặt ra là đến năm 2025 sẽ đưa tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ ở địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đạt mức tăng trưởng 9 - 11% hàng năm; các sản phẩm, hàng hóa có thương hiệu là đặc trưng, đặc sản, tiềm năng, lợi thế của khu vực sẽ được ưu tiên phát triển.

Ngoài ra, Chương trình khuyến khích các thương nhân, doanh nghiệp có năng lực thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động thương mại tại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, mỗi năm tăng trung bình 8 - 10% trong giai đoạn 2021 - 2025.

 Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thăm Khu Triển lãm sản phẩm nông nghiệp đặc sắc của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thăm Khu Triển lãm sản phẩm nông nghiệp đặc sắc của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc

Việc thực hiện Chương trình trong những năm qua đã mang lại nhiều kết quả khả quan, mức tăng trưởng hàng năm về giá trị của tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ trên các vùng gặp khó khăn đã khởi sắc hơn, giải quyết được các vấn đề về tiêu thụ sản phẩm, đi lại, vận chuyển.

Việc kết nối và thu hút được các thương nhân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển hoạt động thu mua, quảng bá sản phẩm hàng hóa nông, lâm, thủy sản của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, thông qua tổ chức các hội nghị, hội thảo đã hình thành được những chuỗi cung ứng, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Kết quả rõ nhất đó là, cả hệ thống phân phối trong nước và hệ thống nước ngoài, đầu tư nước ngoài tại các trung tâm kinh tế của cả nước hiện nay đều phân phối những mặt hàng đặc trưng, đặc sản, những mặt hàng riêng biệt của khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều đặc sản vùng, miền đã mở được đường vào hệ thống phân phối có uy tín trên cả nước và xuất khẩu sang thị trường nước ngoài, như: xoài Sơn La, sâm Ngọc Linh, bơ sáp Đắk Lắk, cá hồi Sapa, rượu sim Phú Quốc,...

Nhiều chính sách, cơ chế thương mại đặc thù với một số huyện đảo, xã đảo được xây dựng; xây dựng được Cơ sở dữ liệu sản phẩm - ngành hàng có lợi thế tại các địa phương và 35 bộ cẩm nang hồ sơ các mặt hàng có lợi thế cho 35 tỉnh miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; đào tạo nguồn nhân lực cho hơn 4.000 doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương hoạt động kinh doanh tại thị trường miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; rà soát phát triển và quản lý chợ ở khu vực này từ đó nghiên cứu xây dựng các cơ chế chính sách, các đề án kết nối, phát triển hạ tầng thương mại biên giới…

Bên cạnh đó, Chương trình đã xây dựng và duy trì chuyên trang thông tin về sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo (website: www.sanphamvungmien.vn), xuất bản và phát hành ấn phẩm “Hàng hóa thương hiệu miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo Việt Nam” để giới thiệu, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa đối với các mặt hàng là lợi thế của các địa phương…

Tại Tọa đàm “Thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vào hệ thống phân phối hiện đại” do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 5/10/2023, ông Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương - Bộ Công Thương cho biết: “Các chương trình phát triển thương mại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đem lại kết quả tích cực cho sản phẩm đặc sản, đặc trưng thế mạnh của bà con, hỗ trợ được các sản phẩm này vào hệ thống phân phối trong và ngoài nước. Mang lại lợi ích về giá trị gia tăng, thúc đẩy kết nối bà con với thị trường tiêu thụ. Suốt giai đoạn vừa qua, được sự quan tâm rất nhiều cấp, các ngành, từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là sự quan tâm kể cả cơ quan nhà nước, quản lý nhà nước ở địa phương cũng như từng doanh nghiệp của địa phương và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài”.

“Các chương trình phát triển thương mại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đem lại kết quả tích cực cho sản phẩm đặc sản, đặc trưng thế mạnh của bà con, hỗ trợ được các sản phẩm này vào hệ thống phân phối trong và ngoài nước. Mang lại lợi ích về giá trị gia tăng, thúc đẩy kết nối bà con với thị trường tiêu thụ.

Ông Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược,

Chính sách Công Thương - Bộ Công Thương

Các cơ chế, chính sách cũng được xây dựng, hoàn thiện, từng bước hoàn thiện, từ các Quyết định 964, Quyết định 1162, Quyết định 1719 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình phát triển kinh tế - xã hội đồng vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, rồi các chương trình như Cuộc vận động người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam, các Chương trình khuyến công quốc gia,… đều hỗ trợ hoàn thiện, thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm của khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Thực hiện Quyết định số 1162/QĐ-TTg, Bộ Công Thương đã phối hợp với các địa phương, cơ quan, đơn vị liên quan bám sát mục tiêu của Chương trình triển khai 15 đề án, nhiệm vụ, tập trung chủ yếu vào các nội dung chính, như: Xây dựng mô hình phát triển các mặt hàng tiềm năng lợi thế; Các hoạt động khuyến khích, thúc đẩy phát triển các mặt hàng là tiềm năng, lợi thế của địa phương; Phát triển thương mại hàng hóa và dịch vụ của khu vực gắn với hoạt động du lịch biển đảo; Phát triển đội ngũ thương nhân, doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn; Phát triển hệ thống dịch vụ hỗ trợ thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo; Phát triển năng lực chuyên môn cho cán bộ làm công tác phát triển thương mại và các hoạt động thông tin, tuyên truyền về phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Tại Hội nghị “Kết nối sản xuất và tiêu thụ sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo” diễn ra tháng 11/2023, bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho biết, Bộ Công Thương đã phối hợp cùng các địa phương, cơ quan và các đơn vị liên quan bám sát mục tiêu của Chương trình, triển khai rất nhiều đề án, nhiệm vụ và có các chính sách nhằm đưa sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đi xa hơn. Trong đó, tập trung vào việc hỗ trợ xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm đặc trưng của các vùng miền, tổ chức các hội nghị kết nối, hội chợ, đẩy mạnh quảng bá trên các sàn thương mại điện tử và các nền tảng mạng xã hội, như: Tiktok, Tiki, Shopee, Lazada, Postmart… Để triển khai Chương trình đạt hiệu quả cao, Bộ Công Thương đã chú trọng vào các hoạt động kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu thụ hàng nông sản, các sản phẩm đặc trưng, có thế mạnh của địa phương.

Bộ Công Thương đã phối hợp cùng các địa phương, cơ quan và các đơn vị liên quan bám sát mục tiêu của Chương trình, triển khai rất nhiều đề án, nhiệm vụ và có các chính sách nhằm đưa sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo đi xa hơn.

Nguyên Bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường (Bộ Công Thương)

Trong đó, chú trọng vào các hoạt động kết nối cung cầu, thúc đẩy tiêu thụ hàng nông sản, các sản phẩm đặc trưng, có thế mạnh của địa phương, như: Hỗ trợ triển khai kết nối và thu hút được các thương nhân, doanh nghiệp đầu tư, phát triển hoạt động thu mua, quảng bá sản phẩm hàng hóa nông lâm thủy sản; tổ chức các Hội nghị, hội thảo, hội chợ trưng bày, quảng bá, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng, có lợi thế của các địa phương; tuyên truyền, quảng bá, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm tiềm năng, lợi thế của các địa phương,…

Bộ Công Thương cũng đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo, như: “Tuyên truyền, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm đặc trưng, đặc sản khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo trên sàn thương mại điện tử năm 2023”; “Phát triển bền vững, nâng tầm giá trị cà phê Sơn La”; “Hội nghị kết nối giao thương tiêu thụ cà phê Sơn La” và Hội nghị Kết nối sản xuất và tiêu thụ sản phẩm miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Đồng thời, để đẩy mạnh tiêu thụ những hàng hóa có thế mạnh tại miền núi và hải đảo, Bộ Công Thương đã phối hợp với các địa phương tổ chức thành công nhiều sự kiện như hội chợ trưng bày, giới thiệu các đặc sản của miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Các hoạt động trên đã tạo ra một luồng sinh khí mới cho thương mại miền núi, vùng sâu vùng xa và hải đảo; góp phần quản lý thống nhất và thực hiện có hiệu quả các chính sách ưu đãi đối với đồng bào miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo của đất nước.

Theo Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm 2024 của Bộ Công Thương thuộc Chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2021-2025 đã được Bộ trưởng Bộ Công Thương phê duyệt, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm:

- Nghiên cứu xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách về phát triển thương mại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo;

- Xây dựng mô hình phát triển các mặt hàng tiềm năng, lợi thế của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

- Các hoạt động khuyến khích, thúc đẩy phát triển các mặt hàng là tiềm năng, lợi thế của các địa phương khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

- Phát triển thương mại hàng hóa và dịch vụ của khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo gắn với hoạt động du lịch biển đảo.

- Phát triển đội ngũ thương nhân, doanh nghiệp hoạt động tại địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Xây dựng và phát triển hệ thống dịch vụ hỗ trợ thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

- Phát triển năng lực chuyên môn cho cán bộ, công chức, doanh nghiệp, thương nhân làm công tác quản lý, phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo…

Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục kiểm tra, giám sát hoạt động liên quan đến hỗ trợ cho các địa phương miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bằng việc rà soát lại những văn bản của Bộ Công Thương đang triển khai những nhóm nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Chính phủ giao, để cập nhật và thúc đẩy việc tiêu thụ sản phẩm hàng hóa cho khu vực đặc thù này.

Bên cạnh đó, tiếp tục hướng dẫn các địa phương triển khai tổ chức những hoạt động kết nối cung cầu gắn với văn hóa, du lịch để vừa tôn vinh văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, vừa phát triển và bán được sản phẩm hàng hóa của bà con.

Đồng thời, thông qua các Đề án, Chương trình, Bộ Công Thương xây dựng những mô hình thí điểm phù hợp với điều kiện kinh tế từng vùng, miền, đặc biệt là mô hình thí điểm về hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa cho đồng bào miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo.

Đặc biệt, đào tạo nguồn nhân lực về quản lý nhà nước, về kinh doanh cho bà con miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo để hỗ trợ cho việc tiêu thụ hàng hóa một cách thuận lợi hơn.

Bài: Hà An

Trình bày: My Nguyễn

Nguồn Tạp chí Công thương: https://tapchicongthuong.vn/magazine/tiep-suc-cho-thuong-mai-mien-nui--vung-sau-vung-xa-va-hai-dao-129319.htm