Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đầu tiên

Ngày 9/4, Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thông tin, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa công bố quyết định đưa “Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến huyện Côn Đảo” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nhân dân huyện Côn Đảo long trọng tổ chức lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến

Đây là di sản văn hóa phi vật thể đầu tiên của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu được công nhận và đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Bà Phi Yến tên thật Lê Thị Răm, là thứ phi của chúa Nguyễn Ánh. Người dân huyện Côn Đảo còn lưu truyền điển tích về sự ra đi của thứ phi Hoàng Phi Yến. Theo đó, năm 1783, sau khi thua quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh mang theo vợ, con và khoảng 100 gia đình thuộc hạ chạy ra đảo Côn Sơn.

Theo truyền thuyết, bà bị chồng giam giữ trong một hang đá trên một hòn đảo hoang vắng nằm về phía Tây Nam của đảo chính do phạm tội ngăn cản Nguyễn Ánh cầu viện Pháp.

Con trai của bà Phi Yến và chúa Nguyễn Ánh là Hoàng tử Hội An (Hoàng tử Cải) khóc lóc đòi mẹ cũng đã bị Nguyễn Ánh khép vào tội a tòng với mẹ và bị ném xuống biển, xác trôi dạt vào làng Cỏ Ống, được dân làng Cỏ Ống vớt đem chôn và lập miếu thờ (ngày nay miếu và mộ Hoàng tử Cải vẫn còn tại làng Cỏ Ống).

Về bà Phi Yến, sau khi được dân làng giải cứu và biết tin con trai đã mất, bà vô cùng đau xót. Vào tháng 10 âm lịch năm 1785, làng An Hải tổ chức hội làm chay tế lễ trong làng. Họ đến rước bà Phi Yến đến tham dự cho thêm phần long trọng. Đêm hôm ấy, bà bị kẻ xấu xúc phạm nên đã tự tử để được vẹn toàn danh tiết. Dân làng đã lo việc tống táng và lập miếu thờ bà.

Người dân Côn Đảo xem bà Phi Yến như một vị thần phò trợ cho cuộc sống của họ. Dù trải qua rất nhiều thăng trầm của lịch sử, ở bất kỳ giai đoạn nào, người dân trên đảo vẫn giữ tục thờ cúng bà.

Vào ngày 17 và 18 tháng 10 âm lịch hàng năm, người dân Côn Đảo long trọng tổ chức lễ giỗ Bà. Đây đã trở thành lễ hội văn hóa truyền thống lớn trong năm.

Một số hình ảnh nổi bật trong Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến

Lễ rước bài vị Hoàng tử Hội An xuất phát từ An Sơn miếu đến miếu Cậu Cỏ Ống và ngược lại

Các đoàn lần lượt thắp hương

Đội múa khai lễ

Nhân dân huyện Côn Đảo long trọng tổ chức lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến

Lễ dâng hoa và mâm ngũ quả tại di tích An Sơn Miếu

Tế lễ chính thức tại di tích An Sơn Miếu

Ngày giỗ của bà, hàng ngàn người dân cùng du khách tụ họp ở An Sơn Miếu. Về phần lễ, trong tiếng nhạc lễ rộn ràng, trang nghiêm, đại diện các khu dân cư Côn Đảo trong trang phục áo mũ cổ truyền, thành kính tế lễ, dâng lên những sản vật của địa phương như hương hoa, ngũ quả, xôi, chè… Sau đó chủ tế đọc văn khấn, thành tâm cầu nguyện những điều tốt lành, mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no, bình yên, hạnh phúc.

Năm 2007, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xếp hạng Lễ giỗ Bà Thứ phi Hoàng Phi Yến thuộc di tích lịch sử - văn hóa An Sơn Miếu là di tích cấp tỉnh.

T.Toàn