TPHCM kiến nghị Quốc hội cơ chế đặc thù cho các dự án lớn
TPHCM chuẩn bị trình Quốc hội dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TPHCM, đề án đường sắt đô thị TPHCM và đề án xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM .
Quang cảnh buổi làm việc. Ảnh: VIỆT DŨNG
Sáng 5-10, đoàn công tác Đảng đoàn Quốc hội do đồng chí Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng đoàn Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội làm trưởng đoàn có buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại buổi làm việc. Ảnh: VIỆT DŨNG
Thay mặt Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TPHCM báo cáo tóm tắt các nội dung chuẩn bị trình Quốc hội và một số đề xuất, kiến nghị. Theo đó, TPHCM chuẩn bị trình Quốc hội dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TPHCM (dự án đường Vành đai 4); đề án đường sắt đô thị TPHCM và đề án xây dựng trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM (trung tâm tài chính quốc tế).
Theo ông Phan Văn Mãi, Nghị quyết số 24, Nghị quyết số 31 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 81 của Quốc hội đều thể hiện tinh thần mạnh mẽ là đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các dự án trọng điểm quốc gia, trong đó có hoàn thành đường Vành đai 4 vào năm 2030.
Đường Vành đai 4, theo quy hoạch có chức năng kết nối các khu đô thị, khu công nghiệp, cảng biển, cảng hàng không quốc tế của Vùng đô thị TPHCM. Đồng thời đóng vai trò phân luồng từ xa giúp giải tỏa áp lực giao thông cho khu vực nội thành TPHCM.
Dự án có quy mô khoảng 206,72 km. Trong đó, đoạn qua tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu dài khoảng 18,23 km; qua tỉnh Đồng Nai khoảng 46,08 km; qua tỉnh Bình Dương khoảng 47,41 km; qua TPHCM khoảng 16,70 km; qua tỉnh Long An khoảng 78,3km. Sơ bộ tổng mức đầu tư của dự án khoảng 136.593,45 tỷ đồng.
Nguồn vốn ngân sách Trung ương là 42.000 tỷ đồng (30,86%); vốn ngân sách địa phương là 33.584 tỷ đồng (24,66%); vốn BOT là 60.571 tỷ đồng (44,48%);
Dự án đường Vành đai 4 đi qua các tỉnh, thành
Còn đề án đường sắt đô thị TPHCM xác định thực hiện khoảng 183km đến năm 2035 và tiếp tục đầu tư hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị được xác định trong Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060.
Để thực hiện dự án, giai đoạn đến năm 2035, cần số vốn khoảng 835.738 tỷ đồng (tương đương 34,84 tỷ USD); giai đoạn 2036 đến 2045, nhu cầu vốn khoảng 627.620 tỷ đồng (khoảng 26,17 tỷ USD). Còn giai đoạn 2046-2060 nhu cầu vốn khoảng 973.714 tỷ đồng (khoảng 40,61 tỷ USD). Dự kiến, TPHCM và TP Hà Nội cùng trình đề án để Quốc hội xem xét.
Tại buổi làm việc, TPHCM kiến nghị Quốc hội chấp thuận việc phân bổ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ cho TPHCM (khoảng 25,6% trong giai đoạn đến 2035), còn lại sử dụng ngân sách thành phố. Đồng thời, đề xuất Quốc hội thông qua đề án theo hướng thông qua khung chính sách cho hai thành phố (TPHCM, TP Hà Nội) để triển khai đề án, không phải là thông qua chủ trương đầu tư cho một dự án cụ thể.
Quang cảnh buổi làm việc. Ảnh: VIỆT DŨNG
Các nội dung về tổng mức đầu tư, suất đầu tư… sẽ được hai thành phố nghiên cứu chi tiết trong quá trình lập chủ trương đầu tư của từng dự án. Trong đó, TPHCM kiến nghị Quốc hội giao thẩm quyền cho HĐND TPHCM quyết định chủ trương đầu tư, UBND TPHCM quyết định đầu tư nếu vốn huy động cho dự án hoàn toàn là vốn của thành phố, để có thể áp dụng ngay cho dự án metro số 2 và các dự án bồi thường giải phóng mặt bằng TOD trong năm 2025.
Báo cáo về đề án Trung tâm tài chính quốc tế, Chủ tịch UBND TPHCM cho biết, việc phát triển Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TPHCM được xác định trong phạm vi địa lý cụ thể và gắn với định hướng phát triển đô thị của thành phố, bao gồm khu phố tài chính hiện hữu ở quận 1 và khu phố tài chính mới ở Thủ Thiêm.
Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm 3 cấu phần, gồm thị trường tiền tệ và hệ thống ngân hàng; thị trường vốn; thị trường hàng hóa phái sinh. TPHCM đề xuất và kiến nghị Quốc hội chấp thuận 10 cơ chế chính sách tập trung vào các nhóm trụ cột năng lực cạnh tranh cần ưu tiên để xây dựng thành công trung tâm tài chính quốc tế.
Tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) dự kiến khai thác vào cuối năm 2024. Ảnh: HOÀNG HÙNG
Những nội dung TPHCM kiến nghị Quốc hội
Cụ thể, kiến nghị Quốc hội xem xét bổ sung, điều chỉnh hoặc có hướng dẫn đối với một số nội dung trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Đầu tư công, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư.
Trong quá trình nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư, kiến nghị Quốc hội cho nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Khoản 7 Điều 4 Nghị quyết 98 về yêu cầu giải ngân vốn đầu tư đối với nhà đầu tư chiến lược để đảm bảo phù hợp với thực tiễn thực hiện.
Kiến nghị Quốc hội ủng hộ việc cân đối nguồn vốn Ngân sách Trung ương hỗ trợ UBND tỉnh Bình Dương sớm nghiên cứu đầu tư nâng cấp, mở rộng 15,3km đường đoạn Tân Vạn - Bình Chuẩn (đi trùng với đường Vành đai 3) để khai thác đồng bộ, hiệu quả khi dự án đường Vành đai 3 TPHCM đưa vào hoạt động năm 2026.
Kiến nghị Quốc hội tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 131, từ đó, ban hành Nghị quyết mới toàn diện hơn, phù hợp hơn; đồng thời đưa vào Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật nội dung xây dựng Luật Đô thị đặc biệt TPHCM. Đồng thời, kiến nghị Quốc hội ủng hộ các cơ chế đặc thù dự kiến sẽ đề xuất liên quan dự án đường Vành đai 4; đề án đường sắt đô thị; Trung tâm tài chính quốc tế.
Trước đó, báo cáo tại buổi làm việc của Đảng đoàn Quốc hội với Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi đánh giá kết quả kinh tế - xã hội TPHCM giữ đà tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước, phần lớn các chỉ số quan trọng đều tăng so với cùng kỳ.
GRDP quý III đạt 7,33%
Thay mặt Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi báo cáo tóm tắt tình hình kinh tế - xã hội 9 tháng năm 2024; công tác triển khai Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM; Nghị quyết số 57/2022/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 TPHCM; Nghị quyết số 131 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TPHCM.
Chủ tịch UBND TPHCM đánh giá kết quả kinh tế - xã hội TPHCM giữ đà tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước. Phần lớn các chỉ số quan trọng đều tăng so với cùng kỳ. Cụ thể, GRDP quý III đạt 7,33%, tính chung 9 tháng đạt 6,85%; doanh thu hàng hóa và dịch vụ tăng 10,5%; thu ngân sách nhà nước tăng 14,29% (đạt 76,9% dự toán năm); tỷ lệ giải quyết việc làm tăng 2,85%, tỷ lệ tạo việc làm mới tăng 5,17%. Đưa vào sử dụng nhiều công trình quan trọng trong lĩnh vực giao thông, y tế, giáo dục, hạ tầng...
Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi báo cáo tại buổi làm việc. Ảnh: VIỆT DŨNG
Tuy nhiên, một số chỉ số chưa đạt kết quả như mong đợi, trong đó có các chỉ số liên quan tới dòng tiền vào thị trường. Cụ thể, tổng vốn doanh nghiệp đăng ký mới và bổ sung giảm 22,7% (đạt 543.652 tỷ đồng); thu hút FDI giảm 5% (1,849 tỷ USD); tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công mới chỉ đạt 20,8%.
Nghị quyết 98 giúp khơi thông nhiều nguồn lực
Qua hơn 1 năm thực hiện Nghị quyết 98 với 44 cơ chế đặc thù, trong đó có 30 cơ chế đã áp dụng; 2 cơ chế đang chờ bộ, ngành bổ sung quy định; 1 cơ chế xin dừng thực hiện do đã có quy định mới thay thế; 4 cơ chế chưa đề xuất áp dụng; 7 cơ chế thành phố đang hoàn thiện văn bản hướng dẫn.
Cụ thể, TPHCM đã bố trí vốn đầu tư công và giải ngân 2.796 tỷ đồng (năm 2023) và 998 tỷ đồng (năm 2024) hỗ trợ giảm nghèo và giải quyết việc làm. Thành phố đã thông qua danh mục 7 vị trí phát triển TOD dọc tuyến Metro số 1, Metro số 2, tuyến Vành đai 3; đã ban hành danh mục 41 dự án đầu tư trong lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa theo phương thức đối tác công tư; 5 dự án BOT nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa đường bộ hiện hữu để thực hiện đến năm 2028.
TPHCM đã sử dụng ngân sách thành phố để thực hiện dự án, công trình giao thông đường bộ có tính chất vùng và hỗ trợ địa phương, nước khác. Tiêu biểu như hỗ trợ tỉnh Điện Biên 75 tỷ đồng để thực hiện một số công trình; hỗ trợ Cu Ba 10 bộ máy vi tính, 500 xe đạp và 500 tấn gạo; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc TPHCM - Mộc Bài với tổng mức đầu tư (bao gồm lãi vay) 19.617 tỷ đồng.
"Nghị quyết 98 đem lại cơ hội lớn, có tính đột phá để thành phố tháo gỡ khó khăn, khơi thông nguồn lực, tạo đà phát triển, khai thác tiềm năng, thế mạnh của thành phố. Đồng thời, phân cấp, tạo sự linh hoạt, chủ động, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động hành chính; tạo cơ chế hoạt động thuận lợi, phát triển cho TP Thủ Đức vận hành mô hình thành phố trong thành phố đầu tiên của cả nước", ông Phan Văn Mãi nói.
Các đại biểu dự buổi làm việc. Ảnh: VIỆT DŨNG
Tuy nhiên, tiến độ xây dựng, ban hành kế hoạch triển khai một số nội dung chưa đạt kế hoạch. Trong đó, có chính sách ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; tăng tổng mức dư nợ vay không vượt quá 120% số thu ngân sách thành phố được hưởng theo phân cấp. Hiện đã có 16/32 nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao đã được thành phố triển khai, đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả tốt, TPHCM đang chỉ đạo khẩn trương đẩy nhanh tiến độ các nội dung còn lại.
Cơ chế đặc thù đẩy nhanh tiến độ dự án đường Vành đai 3
Báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 57 về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 TPHCM, đồng chí Phan Văn Mãi cho biết, dự án được Quốc hội, Chính phủ cho phép áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù về nguồn vốn, công tác chuẩn bị đầu tư. Qua đó, tạo nhiều thuận lợi trong quá trình triển khai, khẳng định được tính hiệu quả, hoàn toàn có thể áp dụng cho các dự án khác hoặc xem xét luật hóa. Trong đó, có cơ chế chỉ định thầu giúp rút ngắn thời gian thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư các dự án thành phần khoảng 4 tháng.
Với cơ chế về nguồn vốn đầu tư cho phép điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và cho phép tăng tổng mức đầu tư từ nguồn tăng thu của địa phương. Qua đó, dự án được cân đối, bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn từ nguồn vốn ngân sách trung ương là 31.380 tỷ đồng và từ nguồn vốn ngân sách các địa phương là 22.858 tỷ đồng. Việc này góp phần bố trí đủ vốn để đảm bảo tiến độ triển khai dự án, nhất là giai đoạn bồi thường giải phóng mặt bằng đòi hỏi số vốn lớn, đã cơ bản hoàn thành trong năm 2023.
Bên cạnh đó, việc giao UBND TPHCM làm đầu mối đã phát huy vai trò chủ động, phối hợp thực hiện được sự đồng bộ cho toàn dự án. Việc cho phép các dự án thành phần được thực hiện trình tự, thủ tục quyết định đầu tư dự án tương tự dự án nhóm A đã tăng tính chủ động, trách nhiệm, tạo rất nhiều thuận lợi trong việc rút ngắn các thủ tục và đẩy nhanh tiến độ chuẩn bị dự án.
Chính quyền đô thị tại TPHCM còn gặp nhiều vướng mắc
Về kết quả thực hiện Nghị quyết số 131, ông Phan Văn Mãi cho biết, kể từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết số 131, TPHCM đã tổ chức thành công các cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của Đoàn ĐBQH-HĐND các cấp.
Vai trò của HĐND TPHCM được phát huy hiệu quả thông qua nâng cao chất lượng tổ chức bộ máy, hoạt động và chất lượng tổ chức các kỳ họp HĐND TPHCM. HĐND TPHCM tăng cường hoạt động giám sát, tái giám sát với nhiều hình thức và khảo sát thực tiễn; giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri và đổi mới các diễn đàn đối thoại với người dân.
Bên cạnh đó, tổ chức bộ máy của UBND các cấp được xây dựng theo hướng ngày càng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đẩy mạnh phân cấp, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của các cấp chính quyền, tổ chức, cá nhân trong thực thi công vụ phù hợp với nhiệm vụ quản lý và điều kiện đặc thù của TPHCM.
Công tác cải cách hành chính được triển khai toàn diện trên tất cả lĩnh vực; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền điện tử. Các mô hình, sáng kiến được áp dụng hiệu quả; ứng dụng công nghệ thông tin có bước phát triển đột phá, phục vụ ngày càng tốt hơn cho quản lý, điều hành và giải quyết thủ tục hành chính.
Công tác tiếp xúc, đối thoại được tăng cường thực hiện nhằm giải quyết kịp thời, có hiệu quả những vấn đề bức xúc tại cơ quan, đơn vị và của công dân; được xem là phương thức hiệu quả trong công tác dân vận của chính quyền.
Tuy nhiên, còn một số hạn chế, như một số cơ quan, đơn vị chưa quan tâm đúng mức, chưa phát huy được tính chủ động trong điều hành, tham mưu các giải pháp cải cách hành chính. Vẫn còn trường hợp chưa kiên quyết, nghiêm túc trong xử lý trách nhiệm của cán bộ, công chức bị phản ánh về thái độ, hành vi chưa chuẩn mực và giải quyết trễ hạn các yêu cầu của người dân, doanh nghiệp.
Các chỉ số như PAR-Index, PCI, PAPI tuy có cải thiện về điểm số qua các năm, nhưng thứ hạng chưa đạt mục tiêu đề ra. Việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế có mặt chưa đạt chất lượng; hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức nhìn chung chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ.
Tổ chức thực hiện chính quyền đô thị tại TPHCM còn gặp nhiều vướng mắc do các cơ chế, quy định thiếu đồng bộ và có nội dung chưa phù hợp thực tiễn cho một địa bàn lớn và phức tạp như TPHCM.
