Trung Quốc tăng nhập cá tra nguyên con, doanh nghiệp xuất tiểu ngạch hưởng lợi

Doanh nghiệp chịu sức ép cạnh tranh khi Trung Quốc đẩy mạnh tiêu thụ cá tra nguyên con xẻ bướm đông lạnh. Ảnh: Trung Chánh

Kết thúc quí 3-2024, cá tra mang về cho Việt Nam 1,46 tỉ đô la Mỹ kim ngạch xuất khẩu, tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ cá tra chủ lực của Việt Nam, với kim ngạch đạt khoảng 418 triệu đô la Mỹ, nhưng gần đây quốc gia này đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm nguyên con xẻ bướm đông lạnh.

Xuất cá tra nguyên con xẻ bướm tăng nhanh

Báo cáo thống kê của Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, tính đến hết tháng 8-2024, Việt Nam xuất khẩu cá tra nguyên con xẻ bướm đông lạnh sang 73 thị trường, trong đó, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chủ lực đối với phân khúc sản phẩm này.

Theo đó, riêng thị trường tỉ dân này đã chi 93 triệu đô la Mỹ để nhập khẩu cá tra nguyên con xẻ bướm, chiếm 55% tổng kim ngạch xuất khẩu phân khúc sản phẩm này đi các thị trường. Trong khi đó, tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra nguyên con xẻ bướm của Việt Nam đạt 168 triệu đô la Mỹ trong tám tháng đầu năm nay, chiếm 13% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Dù chiếm tỷ trọng còn khiêm tốn so với tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành, nhưng cá tra nguyên con xẻ bướm đang được thị trường nhập khẩu ưa chuộng hơn, nhất là với Trung Quốc.

Trao đổi với KTSG Online, ông Ong Hàng Văn, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy sản Trường Giang cho biết, thị hiếu tiêu dùng của người Trung Quốc khá tương đồng với Việt Nam nên cá nguyên con xẻ bướm ngày càng được chuộng. Người tiêu dùng Trung Quốc mua loại cá này về để tự chế biến như nấu canh, kho.

Còn thống kê của VASEP cho thấy, nếu năm 2018, xuất khẩu cá tra nguyên con xẻ bướm chiếm 15% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc, thì năm 2022 con số này đã tăng lên 25%. Đến thời điểm hiện tại, sản phẩm nguyên con xẻ bướm có khả năng chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc, ông Văn dự đoán.

Doanh nghiệp nhỏ xuất tiểu ngạch có lợi thế

Việc Trung Quốc nới lỏng chính sách nhập khẩu tiểu ngạch cũng được xác định là nguyên nhân khiến phân khúc sản phẩm nguyên con xẻ bướm nói riêng và cá tra xuất sang Trung Quốc nói chung nhộn nhịp hơn.

Theo đó, nếu trước đây sản phẩm cá tra Việt Nam khi xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc chỉ được tiêu thụ ở tỉnh Quảng Tây, thì từ đâu năm đến nay, được phép đưa ra khỏi tỉnh Quảng Tây tiêu thụ. Chính quyền Trung Quốc cho đưa sâu hơn vào nội địa bán, ông Văn nói và ước tính có khoảng 25% lượng hàng cá tra Việt Nam bán sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch.

Nhờ chính sách mới từ phía Trung Quốc, doanh nghiệp nhỏ bán tiểu ngạch có thể hạ giá đơn hàng, nhưng vẫn có lợi nhuận tốt vì không bị đánh thuế 9% như xuất khẩu chính ngạch bằng đường biển.

Trao đổi với KTSG Online, một đầu mối bán tiêu ngạch cá tra sang Trung Quốc (đề nghị không nêu tên) khẳng định bán tiểu ngạch giá rẻ hơn 10-15% vẫn hiệu quả. Đa phần tiêu thụ ở các địa phương gần với Việt Nam, bởi đi sâu hơn vào nội địa Trung Quốc chi phí vận chuyển lớn, giá không còn cạnh tranh.

Thực tế, theo ông Văn của Trường Giang, hàng đi bằng đường tiểu ngạch nếu đưa hàng sâu vào nội địa Trung Quốc thì sẽ không hiệu quả so với đi đường biển vì chí phí vận chuyển lớn hơn 9% tiền thuế được giảm. Đây là lý do khiến khách hàng ở Thượng Hải, Bắc Kinh vẫn đặt hàng tàu biển, ông cho biết và thông tin, đối tượng khách hàng này tiêu thụ sản phẩm chất lượng cao, ngang với loại hàng xuất đi Mỹ, châu Âu.

Trước bổi cảnh thị trường quan tâm hơn phân khúc nguyên con xẻ bướm, báo cáo của VASEP cho thấy, một số doanh nghiệp lớn cũng đẩy mạnh khai thác, bao gồm Trường Giang, Nam Việt, Hoàng Long, Vĩnh Hoàn và Cadovimex II…

Dù có sự dịch chuyển sang sản phẩm nguyên con xẻ bướm, nhưng ông Văn của Trường Giang thừa nhận, phân khúc phi lê mới tạo lợi nhuận cho đơn vị này, còn nguyên con xẻ bướm vẫn chưa hiệu quả.

Trung Chánh