Từ vụ tai nạn máy bay trực thăng Bell 505, chuyên gia tiết lộ những điều nhiều người chưa biết về loại máy bay tiện lợi này

Chuyên gia lý giải vì sao tỷ lệ sống sót máy bay trực thăng thấp hơn máy bay khác

Sau vụ máy bay trực thăng Bell 505 số hiệu VN-8650 của Công ty Trực thăng miền Bắc thuộc Tổng Công ty Trực thăng Việt Nam (Binh đoàn 18) chở 5 người bị rơi khi đi thăm quan Vịnh Hạ Long, chuyên gia đào tạo phi công đã có những đánh giá lực lượng cứu hộ không có nhiều cơ hội tìm được người còn sống khi phương tiện gặp nạn là một chiếc trực thăng.

Trên Zing, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên, nguyên hiệu trưởng Trường đào tạo phi công Bay Việt lý giải: "Lái trực thăng khó hơn, đòi hỏi nhiều kỹ năng của phi công hơn lái máy bay cánh bằng. Giữa một chiếc máy bay cánh bằng chết động cơ và một chiếc trực thăng chết động cơ thì cơ hội sống sót trên máy bay cánh bằng cũng cao hơn", vị cơ trưởng nói.

Nhận định của cơ trưởng Nguyễn Nam Liên dựa trên nguyên lý khí động học khác biệt giữa máy bay trực thăng và các dòng máy bay có sải cánh.

Máy bay có sải cánh có thể liệng theo luồng khí và hạ cánh theo đường chéo trong trường hợp động cơ gặp trục trặc. Điển hình là sự kiện máy bay A320 (số hiệu 1549 của US Airways) hạ cánh xuống sông Hudson (New York, Mỹ) vào năm 2009.

Trong tình huống cả 2 động cơ phản lực ngừng hoạt động, phi công của chiếc A320 đã lợi dụng khí động học để đưa máy bay hạ cánh xuống mặt sông an toàn. 155 người (gồm cả phi hành đoàn) bị chấn động mạnh nhưng đều sống sót.

Còn với máy bay trực thăng, khi động cơ gặp trục trặc do khác biệt về thiết kế khí động học gần như không thể liệng được. Điều này khiến tốc độ rơi của nó ở mức cao và gây ra thương vong lớn.

Vị chuyên gia cho biết thêm, dù không thể liệng như máy bay cánh bằng, máy bay trực thăng vẫn có cơ may bảo toàn được sinh mạng hành khách dựa vào "chế độ tự quay" (auto rotation) được kích hoạt khi động cơ hỏng. Lúc này, máy bay tụt độ cao, luồng khí đi lên sẽ giúp cho cánh quạt chính tiếp tục quay và nhờ đó giảm tốc độ rơi. "Tuy nhiên, điều kiện để auto rotation là chiếc trực thăng phải đạt được độ cao nhất định", ông Liên cho hay.

Mảnh vỡ của máy bay trực thăng Bell 505 được trục vớt sau khi bị rơi tại Vịnh Hạ Long. Ảnh: TL

Máy bay trực thăng được thiết kế như thế nào?

Máy bay trực thăng hay máy bay lên thẳng là một loại phương tiện bay có động cơ, hoạt động bay bằng cánh quạt. Máy bay trực thăng có thể cất cánh, hạ cánh thẳng đứng, có thể bay đứng trong không khí và thậm chí bay lùi.

Trực thăng có rất nhiều công năng cả trong đời sống thường nhật, trong kinh tế quốc dân và trong quân sự.

So sánh với máy bay phản lực thì máy bay trực thăng có kết cấu, cấu tạo phức tạp hơn rất nhiều, khó điều khiển, hiệu suất khí động học thấp, tốn nhiều nhiên liệu, tốc độ và tầm bay xa kém hơn rất nhiều. Tuy nhiên, trực thăng có khả năng cơ động linh hoạt, khả năng cất cánh – hạ cánh thẳng đứng không cần sân bay và tính năng bay đứng của nó làm cho loại máy bay này là không thể thay thế được.

Máy bay trực thăng có thể đến bất cứ nơi nào chỉ cần bãi đáp có kích thước lớn gấp rưỡi đường kính cánh quạt là nó đều có thể hạ cánh và cất cánh được.

Trong đời sống thường nhật, trực thăng được sử dụng như máy bay cứu thương, cứu nạn, cảnh sát, kiểm soát giao thông, an ninh, thể thao, báo chí và rất nhiều các ứng dụng khác. Trong quân sự, trực thăng là một thành phần rất quan trọng của lực lượng không quân và quân đội.

Đối với ngành du lịch trải nghiệm được ngắm nhìn đất trời từ máy bay trực thăng rất hấp dẫn với khách du lịch.

Máy bay trực thăng ngắm cảnh ở Việt Nam gồm những loại nào?

Theo ghi nhận, các loại máy bay trực thăng ngắm cảnh phục vụ khách du lịch ở Việt Nam hiện có gồm: Cabri G2 (2 chỗ), Bell 505 (5 chỗ), EC155 B1 (12 chỗ) và số lượng trực thăng dân dụng 22 chỗ lớn nhất là Mi-17 đến Mi-172.

Máy bay trực thăng có rất nhiều công năng cả trong đời sống thường nhật, trong kinh tế quốc dân và trong quân sự.

10 lời khuyên cho du khách nếu đi ngắm cảnh bằng máy bay trực thăng

Hướng dẫn an toàn bay sẽ luôn được thực hiện đầu tiên khi đi máy bay trực thăng

Trước khi thực hiện chuyến bay bằng trực thăng, việc đầu tiên trước chuyến bay là hành khách sẽ được nghe hướng dẫn an toàn bay. Chuyến bay sẽ chỉ được thực hiện sau khi hành khách được hướng dẫn an toàn bay, bao gồm phương thức thắt và cởi dây an toàn, để bảo đảm thao tác nhanh chóng trong trường hợp cần thiết.

Phương thức an toàn sẽ được hướng dẫn, mô tả khi trực thăng ở sân đậu, không hướng dẫn khi trực thăng đang hoạt động.

Nên đi giầy ôm khít chân và có đế cao su thi đi máy bay trực thăng

Nên đi giày ôm khít chân giống loại giày đa năng hoặc giày thể thao.

Không đi dép xăng đan hoặc giày lười khi thực hiện chuyến bay; Dây giày cần được buộc lên một cách chắc chắn.

Giày có đế cao su phẳng, hoặc có gót thấp sẽ giúp hành khách dễ dàng lên xuống trực thăng, tránh rủi ro bị chấn thương do té ngã.

Hành lý không được mang lên máy bay trực thăng

Chỉ mang theo những thứ cần thiết như kính mát hoặc máy ảnh. Không nên mang theo ví hoặc balo, túi xách.

Khi đến sân bay bằng ô tô, việc này sẽ thuận tiện hơn cho viêc cất giữ đồ dùng cá nhân. Nếu hành khách đi từ khách sạn hoặc nhà nghỉ thì nên để tất cả những thứ đó ở lại phòng.

Chỗ ngồi trên máy bay trực thăng sẽ do phi công quy định

Du khách sẽ được sắp xếp vị trí ngồi dựa trên nguyên tắc quy định về cân bằng trọng tải của máy bay trực thăng. Nghĩa là toàn bộ trọng lượng của hành khách và phi công của chuyến bay sẽ được tính toán và phân bổ đều, hợp lý.

Thông thường, người nhẹ nhất trong nhóm sẽ được xếp ngồi ghế giữa, phía sau.

Nên mặc trang phục phù hợp khi đi máy bay trực thăng

Nên mang mặc trang phục thật phù hợp, thoải mái. Vào mùa đông, thời tiết trong trực thăng cũng có thể lạnh như trong ô tô. Thời tiết nắng nóng, khi bay nhiệt độ sẽ tương tự như nắng nóng ở mặt đất.

Vì vậy, cần mang mặc trang phục phù hợp với thời tiết. Nên mặc nhiều quần áo hơn vào những tháng đông lạnh và mặc thoáng nhẹ hơn vào những tháng mùa hè.

Trò chuyện, hỏi han cùng phi công tránh căng thẳng khi đi máy bay trực thăng

Khi bay trực thăng lần đầu, hành khách có thể có cảm giác hồi hộp. Để tránh cảm giác hồi hộp, căng thẳng hành khách có thể trò chuyện, hỏi han cùng phi công để cảm thấy yên tâm hơn.

Phi công và nhân viên mặt đất có thể giải đáp các thắc mắc của hành khách về chuyến bay, về trực thăng và đường bay. Do vậy, hành khách có thể trò chuyện và đưa ra các câu hỏi khi muốn biết thông tin.

Giới hạn về cân nặng và chiều cao khi đi máy bay trực thăng

Thông thường không có quy định quá khắt khe về hạn chế chiều cao nhưng nếu hành khách quá cao, công ty trực thăng sẽ cần phải đo chiều cao của hành khách để tính toán các giới hạn khi hành khách bay trực thăng.

Tuy nhiên, hành khách bắt buộc phải được kiểm tra trọng lượng. Vì vậy nếu hành khách e ngại về cân nặng của mình, cần phải cung cấp thông tin với công ty trực thăng. Nếu vượt quá giới hạn trọng lượng, hành khách có thể bị tính phí để mua chỗ ngồi thích hợp.

Hành khách sẽ được đeo cáp nghe chống ồn khi đi máy bay trực thăng

Một phần của nội dung hướng dẫn an toàn, hành khách sẽ được hướng dẫn cách sử dụng cáp nghe chống ồn trong khi bay.

Trong chuyến bay phi công và hành khách có thể nói chuyện với nhau. Đôi lúc cuộc nói chuyện có thể bị gián đoạn do phi công đàm thoại với nhân viên kiểm soát không lưu hoặc điều hành bay.

Bắt buộc phải thắt dây đai an toàn khi đi máy bay trực thăng

Khi hướng dẫn an toàn bay, hành khách nên học cách thắt và cởi dây an toàn.

Đầu tiên hành khách quàng và cài chặt dây an toàn qua eo, sau đó quàng dây an toàn khác qua vai và đầu. Sau đó khóa nó vào dây an toàn ở eo lưng.

Hai lý do chính cần thiết phải biết cách tháo, cởi dây an toàn là nó sẽ giúp hành khách trong trường hợp cần thiết. Nếu trực thăng đỗ ở bãi đậu ngoài sân bay, hành khách có thể tự thao tác tháo cởi dây an toàn mà không cần sự hỗ trợ nào của nhân viên mặt đất.

L.Vũ (th)