Vệ sinh môi trường trên đồng ruộng - Cách làm ở xã NTM nâng cao
Theo yêu cầu với xã NTM nâng cao, tỷ lệ rác thải được thu gom và xử lý đúng theo quy định phải đạt trên 80% đối với các xã đồng bằng và trên 75% đối với các xã miền núi. Do đó, bên cạnh việc thu gom rác thải trong sinh hoạt, công tác thu gom và xử lý rác thải trên ruộng đồng cũng được các địa phương quan tâm triển khai. Với nhiều cách làm hay, sáng tạo, các xã NTM nâng cao đã tạo được chuyển biến tích cực trong giữ gìn vệ sinh môi trường đồng ruộng.
Nông dân xã Vũ Di (Vĩnh Tường) thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng bỏ vào đúng nơi quy định. Ảnh Thế Hùng
Với diện tích đất trồng trọt hơn 54 nghìn ha toàn tỉnh, hàng năm, tổng lượng hóa chất bảo vệ thực vật (BVTV) sử dụng lên tới hơn 200 tấn, tổng lượng phụ phẩm nông nghiệp thải bỏ như rơm, rạ, tro, trấu, vỏ, củ, quả… khoảng gần 600 tấn (số liệu năm 2020).
Trong khi các phụ phẩm trên phần lớn được bà con tận dùng làm thức ăn cho vật nuôi, ủ phân compost, làm chất đốt, thì những bao bì thuốc BVTV bị bỏ lại trên đồng ruộng lại không được xử lý, đã và đang gây tác động xấu tới môi trường.
Là một những địa phương đi đầu trong chương trình xây dựng NTM và NTM nâng cao, công tác bảo vệ môi trường trên đồng ruộng được chính quyền xã Liên Châu, huyện Yên Lạc quan tâm triển khai từ khá sớm.
Được Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh hỗ trợ xây dựng 45 bể thu gom bao bì thuốc BVTV từ năm 2017, xã đã tích cực tuyên truyền, vận động bà con nông dân sau khi sử dụng thuốc BVTV bỏ bao bì vào đúng nơi quy định, tránh tình trạng vứt bừa bãi ra đồng ruộng.
Việc tuyên truyền được thực hiện dưới nhiều hình thức, thông qua các hội đoàn thể, cuộc họp thôn, xã và qua loa truyền thanh.
Đặc biệt, trước mỗi đợt cao điểm phun thuốc trừ sâu bệnh vào tháng 4 và tháng 10 hằng năm, xã đều có những bài viết tuyên truyền về tác hại của việc vứt bao bì thuốc BVTV ra môi trường và nhắc nhở bà con thu gom bao bì thuốc BVTV đúng nơi quy định được phát trên loa truyền thanh 2 lần/ngày.
Theo Phó Chủ tịch UBND xã Liên Châu Đỗ Hải Trường, bên cạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác của người dân, hằng năm, sau mỗi vụ thu hoạch, xã đều chỉ đạo tổ vệ sinh môi trường tổ chức dọn vệ sinh môi trường đồng ruộng, thu gom bao bì thuốc BVTV bị bỏ lại trên đường, mương, rãnh thoát nước đặt vào các hố thu gom.
Là rác thải nguy hại, do đó, việc xử lý rác thải sau thu gom hàng năm đều được Chi cục Trồng trọt và BVTV hỗ trợ đưa đi tiêu hủy.
Với diện tích đất nông nghiệp 378 ha, mỗi năm xã Liên Châu thải ra trên 7 tạ bao bì thuốc BVTV; song đến nay, tỷ lệ bao bì thuốc BVTV được thu gom xử lý trên địa bàn xã đạt trên 90%.
Bà Đỗ Thị Tí, người dân xã Liên châu chia sẻ: “Trước đây, cứ sau mỗi đợt phun thuốc trừ sâu, ngoài đồng ruộng, trên các mương, rãnh tràn lan các loại chai lọ, bao bì thuốc BVTV. Nhiều trường hợp ùn ứ lại trong các mương, rãnh, làm hạn chế dòng chảy, thậm chí tắc nghẽn.
Nhưng nhờ được quan tâm đầu tư các bể thu gom bao bì thuốc BVTV mà tình trạng này được cải thiện rất nhiều. Bà con chúng tôi rất phấn khởi và càng thêm ý thức về việc giữ gìn vệ sinh đồng ruộng”.
Mặc dù không nằm trong số các địa phương được hỗ trợ về việc xây dựng các bể thu gom cũng như xử lý bao bì thuốc BVTV như Liên Châu, song với việc triển khai chương trình xây dựng NTM nâng cao, năm 2021, UBND xã Ngũ Kiên, huyện Vĩnh Tường đã vận động nhân dân tự nguyện đóng góp xây dựng hơn 30 bể thu gom bao bì thuốc BVTV với kinh phí 1,5 triệu đồng/bể.
Đồng thời, địa phương cũng ký hợp đồng với 1 đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại để thực hiện thu gom và đưa đi xử lý theo định kỳ 1 năm 2 lần.
Ông Trương Trọng Nghĩa, Phó Chủ tịch UBND xã Ngũ Kiên cho biết: Căn cứ vào lịch kiểm tra, phun thuốc mỗi vụ, UBND xã chủ động phối hợp với Hội Nông dân xã, HTX nông nghiệp bố trí cán bộ nông nghiệp, hội viên trực tiếp xuống đồng ruộng, nắm bắt tình hình, nhắc nhở bà con nông dân bỏ bao bì thuốc BVTV vào đúng nơi quy định. Đồng thời, đẩy mạnh việc tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh của xã.
Nhờ sự quyết liệt của chính quyền địa phương, chỉ sau hơn nửa năm triển khai, đến nay, việc thu gom, xử lý bao bì thuốc BVTV tại xã Ngũ Kiên đã dần đi vào nề nếp. Ngay cuối năm 2021, hơn 4 tạ bao bì thuốc BVTV đã được thu gom và vận chuyển đi xử lý bằng xe chuyên dụng.
Để hạn chế tình trạng lạm dụng phân bón thuốc BVTV, trong những năm gần đây, UBND xã Ngũ Kiên cũng phối hợp với các cơ quan, đơn vị tăng cường truyên truyền bà con nông dân sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, chỉ sử dụng thuốc BVTV khi thực sự cần thiết và đúng liều lượng. Đồng thời, vận động nhân dân thực hiện vệ sinh các tuyến giao thông nội đồng vào các ngày 10 và 20 hằng tháng.
Những cách làm hay, phù hợp với tình hình thực tế; sự đồng thuận của bà con nông dân, cùng với công tác tuyên truyền, vận động, giám sát hiệu quả, không chỉ giúp các địa phương này sớm hoàn thành chương trình xây dựng NTM nâng cao mà còn là những giải pháp, những bài học, đáng được nhân rộng trên địa bàn tỉnh.
Từ đó, mỗi địa phương khắc phục được những khó khăn trong bảo vệ môi trường nông thôn nói chung và giữ gìn vệ sinh môi trường trên đồng ruộng nói riêng, hướng tới một nền nông nghiệp xanh.
