Việt Nam cần làm gì để đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ mà không thao túng tiền tệ?

Mới đây, Bộ tài chính Hoa Kỳ đưa 06 nền kinh tế vào Danh sách giám sát về ngoại hối, bao gồm: Trung Quốc, Đức, Malaysia, Singapore, Đài Loan và Việt Nam. Theo đó, cơ sở để Bộ Tài chính Hoa Kỳ xem xét khả năng thao túng tiền tệ của các đối tác thương mại chính của Hoa Kỳ dựa vào ba tiêu chí: thặng dư thương mại song phương với Hoa Kỳ; thặng dư cán cân vãng lai; và can thiệp thị trường ngoại tệ một chiều, kéo dài, tính trong 12 tháng.

Trong đó, Việt Nam vượt ngưỡng 2 tiêu chí là thặng dư thương mại song phương hàng hóa và dịch vụ với Hoa Kỳ (đạt 105 tỷ USD, vượt ngưỡng 15 tỷ USD) và thặng dư cán cân vãng lai (đạt 19 tỷ USD, tương đương 4,7% GDP, vượt ngưỡng 3% GDP). Tuy nhiên, Báo cáo này một lần nữa khẳng định, Việt Nam không thao túng tiền tệ và đưa ra những nhận xét tích cực về kết quả điều hành chính sách tiền tệ và tỷ giá của Việt Nam.

Để hiểu rõ hơn vấn đề này, VnBusiness đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng về tác động của vấn đề này tới tình hình xuất nhập khẩu hai nước, cũng như khuyến nghị chính sách trong thời gian tới.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính - ngân hàng

- Thưa ông, điều này sẽ có tác động như thế nào tới tình hình xuất nhập khẩu hai nước trong thời gian tới?

Tôi cho rằng, tại thời điểm này chưa ảnh hưởng đến hoạt động ngoại thương, xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Mỹ. Song chúng ta vẫn chưa thể chủ quan và phải tiếp tục theo dõi xử lý sao để Việt Nam không bị chạm ngưỡng liên tục 3 tiêu chí trong các kỳ báo cáo tiếp theo của Mỹ.

Mỹ cũng đã ngày càng hiểu rõ hơn, công nhận việc Việt Nam điều hành chính sách linh hoạt hơn, chứ không chỉ can thiệp để tạo ra lợi thế thương mại. Trong báo cáo, họ cũng xác định Việt Nam không thao túng tiền tệ, đồng thời đưa ra nhận xét tích cực đối với kết quả điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá của Việt Nam.

Tại các cuộc làm việc song phương với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), Bộ Tài chính Hoa Kỳ đánh giá cao công tác điều hành chính sách tiền tệ và tỷ giá của Việt Nam, đã thể hiện sự nghiêm túc của Việt Nam trong việc giải quyết các quan ngại của phía Hoa Kỳ và duy trì được sự ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, kinh tế vĩ mô trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức.

Tuy nhiên, Việt Nam đã có nhiều lần “ra -vào” trong danh sách giám sát của Mỹ và đó cũng là vấn đề đáng quan tâm. Hiện tại, Hoa Kỳ là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, là thị trường xuất khẩu đầu tiên của Việt Nam vượt mốc 100 tỷ USD và Việt Nam xuất siêu lớn.

Đơn cử, năm 2022, các doanh nghiệp Việt đã xuất khẩu gần 110 tỷ USD hàng hóa sang Hoa Kỳ, chiếm 29,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Nhập khẩu từ Hoa Kỳ 12 tháng 2022 đạt 14,47 tỷ USD giảm 5,2%. Thặng dư thương mại Việt Nam với Hoa Kỳ đạt 94,9 tỷ USD, tăng 17% so với năm 2021.

Hiện nay, Việt Nam vẫn tiếp tục xuất khẩu sang Mỹ nhưng cũng cần đẩy mạnh nhập khẩu, hàng hóa dịch vụ từ Mỹ nhiều hơn nữa. Bởi nếu xảy ra tình huống Bộ Tài chính Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách thao túng tiền tệ sẽ ảnh hưởng đến ngoại thương và khả năng tăng trưởng GDP của Việt Nam.

Theo đó, Mỹ sẽ tăng thuế nhập khẩu với các hàng hóa của Việt Nam vào Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động xuất khẩu của chúng ta, tới cả nền kinh tế chung, do Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ phải cân đối, tính toán để vừa nghiêm túc trong việc giải quyết các quan ngại từ phía Mỹ, vừa duy trì sự ổn định trên thị trường tài chính, tiền tệ và kinh tế vĩ mô.

- Trong bối cảnh đó, để đảm bảo các hoạt động ngoại thương, xuất khẩu với Mỹ nhưng không lọt vào danh sách thao túng tiền tệ của quốc gia này, theo ông Việt Nam cần làm gì?

Trong khả năng NHNN điều chỉnh tỷ giá để không mua ròng ngoại tệ quá mạnh trong thời gian liên tục. Nghĩa là Việt Nam cần phải giữ tỷ giá ở mức ổn định để tránh đáp ứng tiêu chí thứ ba, gây ấn tượng không tốt cho Mỹ là tìm cách tăng tỷ giá nhằm có lợi cho xuất khẩu của Việt Nam.

Với các doanh nghiệp thì không thể làm gì khác được, vì doanh nghiệp không có các công cụ chính sách tiền tệ, họ càng bán được nhiều hàng thì càng tốt và Chính phủ cũng khuyến khích điều này. Tuy nhiên với các doanh nghiệp nhập khẩu, nếu có nhu cầu nhập khẩu hàng hóa của Mỹ trong khả năng cho phép và trong lợi ích của đất nước, thì nên tăng nhập khẩu, để chứng tỏ Việt Nam không lợi dụng quá lớn lợi thế cạnh tranh về xuất khẩu của mình với Mỹ.

- Với tình hình như vậy, theo ông, tỷ giá VND/USD sẽ thế nào trong thời gian tới?

Tôi cho rằng, NHNN sẽ rất thận trọng trong việc điều hành tỷ giá để tỷ giá không tăng mạnh trong thời gian tới để Mỹ không có cơ sở đưa Việt Nam vào danh sách thao túng tiền tệ.

Tỷ giá về cơ bản sẽ ổn định từ nay đến cuối năm trong bối cảnh đồng USD tăng giá. Thời gian tới, có thể có vài đợt sóng, nhưng cơ bản là quan hệ cung cầu ngoại tệ Việt Nam tương đối tốt.

NHNN đang có những điều chỉnh về điều hành tỷ giá theo hướng linh hoạt hơn. Tại Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, Hoa Kỳ đánh giá cao những nỗ lực không ngừng của Việt Nam trong việc tiếp tục hiện đại hóa và tăng cường hơn nữa tính minh bạch của khuôn khổ điều hành chính sách tiền tệ và tỷ giá của Việt Nam. Từ đó, thúc đẩy ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an toàn và lành mạnh của hệ thống ngân hàng.

- Xin cảm ơn ông!

Thanh Hoa thực hiện