Xử lý chất thải rắn: Nâng cao ý thức người dân

Quá trình gia tăng dân số cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội đã đẩy mạnh nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, nguyên vật liệu, năng lượng, đồng nghĩa với việc làm phát sinh một lượng lớn chất thải rắn với thành phần ngày càng phức tạp đã và đang gây khó khăn cho công tác quản lý, đặc biệt là chất thải rắn sinh hoạt đô thị ở Việt Nam. Loại chất thải này năm 2015 đã tăng gấp 1,6 lần so với năm 2010; dự báo năm 2020 sẽ tăng gấp 2,37 lần, còn đến năm 2025 là 3,2 lần của năm 2010. Bình quân chất thải rắn/đầu người đã tăng từ 0,95 kg/người/ngày năm 2009 lên l,6 kg/người/ngày năm 2025. Chính vì thế, hoạt động phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý và tiêu hủy chất thải rắn đang tạo ra những áp lực lớn đối với các cơ quan quản lý từ Trung ương đến địa phương.

Ảnh minh họa

Nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn đô thị, Việt Nam đã có khung chính sách về quản lý chất thải rắn nói chung và chất thải đô thị nói riêng. Tuy nhiên, để công tác quản lý đạt hiệu quả cao, cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế, áp dụng các phương thức, công cụ quản lý tiên tiến trên thế giới, cũng như tìm hiểu, ứng dụng các công nghệ hiện đại. Để làm được điều này, cần có sự quan tâm đúng mức, có cách tiếp cận mới: “Coi rác thải là nguồn tài nguyên, quản lý chất thải rắn phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn”.

Đó cũng là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân tại Hội thảo quốc tế “Quản lý chất thải rắn đô thị đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn” được tổ chức mới đây.

Nếu như kinh tế sản xuất thông thường bắt đầu từ khai thác tài nguyên, sản xuất, tiêu dùng và cuối cùng là thải bỏ, thì kinh tế tuần hoàn hướng tới khôi phục và tái tạo để sản xuất các sản phẩm khác, qua đó tận dụng được nguồn nguyên vật liệu đã qua sử dụng thay vì tiêu tốn chi phí khai thác tài nguyên mới và chi phí xử lý chất thải. Vì vậy, việc đưa vào phát triển kinh tế tuần hoàn, trong đó chú trọng tái sử dụng các phế liệu và rác thải, được đánh giá là giải pháp có thể giúp các nước phát triển bền vững và thân thiện hơn với môi trường. Hiện, việc áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải rắn, đặc biệt là chất thải rắn đô thị tại một số quốc gia trên thế giới đã mang lại hiệu quả đáng ghi nhận.

Ông Jorg Ruger (Đại sứ quán Cộng hòa liên bang Đức tại Việt Nam) cho biết, từ năm 1972 nước Đức đã đóng cửa 50.000 bãi chôn lấp, sau đó ban hành chính sách 3R (tiết giảm - tái sử dụng - tái chế) như là động thái hướng đến kinh tế tuần hoàn. Năm 2015, nước Đức cấm chôn lấp chất thải chưa qua xử lý và sử dụng nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền.

Người xả rác thải phải trả tiền theo số lượng thải ra. Hàn Quốc cũng đã thành công trong việc áp dụng Chiến lược giảm thiểu chất thải thông qua hệ thống thu phí dựa trên khối lượng chất thải ra; hạn chế sử dụng các sản phẩm dùng một lần, vật liệu đóng gói, không cung cấp miễn phí các đồ dùng một lần trong khách sạn, nhà hàng, cửa hàng mua sắm; các gia đình phải mua các túi chỉ để đựng rác theo phân loại, tập kết ở nơi thu gom…

Như vậy, nền kinh tế tuần hoàn sẽ thực sự phát huy hiệu quả khi mọi người đều có ý thức xây dựng và thay đổi hành vi.

Nguyễn Hoa