Xung quanh bản án 15 năm tù của một công dân Anh ở Iraq

Ông Jim Fitton người Anh (ngoài cùng bên trái) và ông Volker Waldman người Đức bị dẫn giải ra trước tòa án ở Baghdad, Iraq hôm 22-5-2022

Theo lời khai của ông Fitton, ông có sở thích thu thập những mảnh vỡ ở những khu di tích cổ và không có ý định bán chúng. Tuy nhiên, ông không hề biết điều đó là phạm luật. “Tôi đã nghĩ trường hợp xấu nhất sẽ là 1 năm án treo” - Thair Soud, vị luật sư của ông Fitton bày tỏ. Luật sư Thair Soud cho hay, ông Fitton đã bị giam vài tuần mới thuê cố vấn pháp lý. Điều này chứng tỏ ông ấy không biết về mức độ nghiêm trọng của vụ việc hoặc giá trị của món hàng ông đang sở hữu.

Ông Jim Fitton (công dân Anh) và Volker Waldman (công dân Đức) đã bị bắt tại sân bay của Baghdad vào ngày 20-3 khi lực lượng an ninh sân bay phát hiện ra những món cổ vật trong hành lý của họ. Hai người này đã đến các di tích cổ của Iraq. Hướng dẫn viên của họ (cũng là một công dân Anh ngoài 80 tuổi) đã tử vong trong thời gian bị giam giữ vì lý do bệnh tật. Hôm đó, gia đình ông Fitton lo lắng vì không thấy ông đáp chuyến bay theo lịch trình trở về Kuala Lumpur, nơi ông đang sống cùng vợ. Sau đó, họ biết rằng ông đã bị bắt giam. Ông Fitton đã không dự được đám cưới của con gái mình ở Malaysia diễn ra vào đầu tháng 5-2022.

Tổng cộng 12 mảnh gốm và các mảnh vỡ khác đã được chính quyền Iraq tìm thấy trong hành lý của ông Fitton. Gia đình ông cho biết, tất cả đều được thu thập làm quà lưu niệm trong tour du lịch thám hiểm đến Eridu, một địa điểm thuộc nền văn minh Lưỡng Hà cổ đại thuộc tỉnh Dhi Qar (Iraq). Nơi này được cho là một trong những địa điểm lâu đời nhất của nền văn minh đó. Tuy nhiên, vẫn còn tranh cãi về những món đồ mà ông Fitton đã nhặt được. Một báo cáo của Bộ Văn hóa Iraq cho biết, chúng có niên đại hơn 200 năm mà không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào thêm về nguồn gốc của chúng. Trong khi đó, luật pháp nước này quy định, món đồ nào chưa đủ 1.500 năm tuổi đều không được coi là đồ cổ. Đáng nói, tang vật đã không được trình bày tại tòa án. Amir Abdul Razaq - một nhà khảo cổ học ở tỉnh Nassriyah (miền Nam Iraq) nhận định, những món đồ mà ông Fitton sở hữu có niên đại từ năm 1.800 trước Công nguyên.

Vụ xét xử đã thu hút sự chú ý của quốc tế vào thời điểm Iraq đang tìm cách mở cửa ngành du lịch non trẻ của mình. Hai công dân nước ngoài xuất hiện trước tòa lần đầu tiên vào ngày 15-5 và phiên tòa cũng đã gây chia rẽ dư luận. Một số người coi hình phạt này là chính đáng bởi Iraq từ lâu đã trở thành nơi bị người nước ngoài lấy đi hết những hiện vật cổ. Những người khác cho rằng, Iraq không tuyên truyền, thông báo rộng rãi cho khách du lịch về quy định luật pháp có liên quan. Ông Ali Makhzomy - người sáng lập Công ty du lịch BilWeekend, cho biết: “Eridu là di sản thế giới được UNESCO công nhận ở Iraq, vì thế đòi hỏi phải có kế hoạch quản lý địa điểm tốt hơn. Chính phủ Iraq có trách nhiệm làm điều đó”.

Luật sư bào chữa cho vị khách du lịch người Đức Waldman cho biết, ông này đã cầm hộ 2 mảnh cho ông Fitton nhưng không phải từ địa điểm khảo cổ học nói trên. Kết quả, công dân Đức được tuyên vô tội và được trả tự do.

Yên Vũ