Biến đổi khí hậu thúc đẩy sóng nhiệt và cháy rừng tại châu Âu

Người dân uống nước để làm mát cơ thể dưới thời tiết nắng nóng tại thủ đô Madrid, Tây Ban Nha. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Sóng nhiệt nóng hơn và xảy ra thường xuyên hơn

Biến đổi khí hậu khiến các đợt sóng nhiệt trở nên nóng hơn và xảy ra thường xuyên hơn. Đây là trường hợp đối với hầu hết các vùng đất liền và đã được xác nhận bởi Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC), hội đồng các nhà khoa học khí hậu toàn cầu của Liên Hiệp Quốc (LHQ).

Trong đó, khí thải nhà kính từ các hoạt động của con người đã làm hành tinh nóng lên khoảng 1,2 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp.

Bà Friederike Otto, nhà khoa học khí hậu tại Đại học Hoàng gia London, người đồng lãnh đạo tổ chức hợp tác quốc tế chuyên nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu World Weather Attribution (WWA) cho biết, mọi đợt sóng nhiệt đang được chứng kiến ngày nay đều nóng hơn và thường xuyên hơn, do vấn đề biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, các điều kiện khác cũng ảnh hưởng đến sóng nhiệt. Ở châu Âu, hoàn lưu khí quyển là một yếu tố quan trọng.

Dấu vết của biến đổi khí hậu

Nhằm tìm hiểu một cách chính xác về mức độ mà biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến một đợt sóng nhiệt cụ thể, các nhà khoa học đã tiến hành một loạt các nghiên cứu. Kể từ năm 2004, hơn 400 nghiên cứu đã được thực hiện đối với những hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, bao gồm nắng nóng, lũ lụt và hạn hán, trong đó tính toán mức độ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với mỗi hiện tượng thời tiết này.

Nhiệt độ trung bình toàn cầu đang nóng hơn khoảng 1,2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Điều đó đã thúc đẩy các sự kiện nhiệt độ cực đoan.

Trong một nhận định liên quan, bà Sonia Seneviratne, nhà khoa học khí hậu của Viện công nghệ liên bang ETH Zurich của Thụy Sĩ cho biết, tính trung bình trên đất liền, các đợt nắng nóng cực đoan thường xảy ra 10 năm một lần nếu không có tác động của con người đối với khí hậu, thì nay xảy ra thường xuyên hơn gấp 3 lần.

Nhiệt độ sẽ chỉ ngừng tăng nếu con người ngừng phát thải thêm khí nhà kính vào bầu khí quyển. Cho đến lúc đó, các đợt sóng nhiệt sẽ trở nên tồi tệ hơn. Sự thất bại trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu sẽ khiến nhiệt độ cực đoan leo thang, thậm chí còn nguy hiểm hơn.

Cũng theo IPCC, một đợt sóng nhiệt có khả năng xảy ra 1 lần/ thập kỷ trong thời kỳ tiền công nghiệp, thì sẽ xảy ra 4,1 lần/ thập kỷ ở mức nóng lên 1,5 độ C; và 5,6 lần/ thập kỷ ở mức nóng lên 2 độ C.

Biến đổi khí hậu thúc đẩy các vụ cháy rừng

Biến đổi khí hậu làm gia tăng điều kiện thời tiết nóng và khô, khiến các đám cháy lan nhanh hơn, cháy lâu hơn và dữ dội hơn.

Ở Địa Trung Hải, điều đó đã góp phần khiến mùa cháy rừng bắt đầu sớm hơn và đốt cháy diện tích đất lớn hơn. Các đám cháy bùng phát từ giữa tháng 7 vừa qua trên đảo Rhodes đã buộc khoảng 20.000 người phải sơ tán, khi ngọn lửa lan đến các khu nghỉ dưỡng và những ngôi làng ven biển ở phía đông nam của hòn đảo này.

Thời tiết nóng hơn cũng hút ẩm từ thảm thực vật, biến chúng thành nhiên liệu khô và khiến các đám cháy lan rộng.

Theo ông Mark Parrington, nhà khoa học cấp cao của Cơ quan Giám sát Khí quyển Copernicus của Liên minh châu Âu (EU), các điều kiện thời tiết khô hơn, nóng hơn khiến các đám cháy trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều.

Một nghiên cứu của World Weather Attribution chỉ ra, nếu không có biến đổi khí hậu, thời tiết khắc nghiệt xảy ra trên khắp thế giới vào mùa Hè này sẽ cực kỳ hiếm. Nghiên cứu cho thấy, biến đổi khí hậu đã đóng một vai trò hoàn toàn áp đảo trong những đợt sóng nhiệt khắc nghiệt quét qua các khu vực Bắc Mỹ, châu Âu và Trung Quốc vào tháng 7 năm nay.

Tuy nhiên, biến đổi khí hậu không phải là yếu tố duy nhất gây cháy rừng. Theo đó, công tác quản lý rừng và nguồn lửa cũng là những yếu tố quan trọng. Dữ liệu của Liên minh châu Âu (EU) lưu ý, ở khu vực châu Âu, hơn 9 trong số 10 đám cháy là do các hoạt động của con người gây ra, như hoạt động đốt phá, những loại khay nướng dùng một lần, đường dây điện, hoặc rác thải thủy tinh…

Hơn thế, các quốc gia, bao gồm cả Tây Ban Nha, phải đối mặt với thách thức dân số thu hẹp ở những vùng nông thôn khi người dân chuyển đến các thành phố, để lại lực lượng lao động nhỏ hơn để dọn sạch thảm thực vật và loại bỏ các loại nhiên liệu gây cháy rừng.

Qua đó, các nhà khoa học khẳng định, nếu không có sự cắt giảm mạnh đối với lượng khí nhà kính gây ra biến đổi khí hậu, thì các đợt sóng nhiệt, cháy rừng, lũ lụt và hạn hán sẽ trở nên tồi tệ hơn đáng kể.

LÊ THẢO (Lược dịch từ Reuters & CNA)